Faktura w walucie obcej pomiędzy polskimi podatnikami VAT

Jakiś czas temu na podstawie art. 358 § 1 Kodeksu cywilnego obowiązywała w obrocie gospodarczym zasada walutowości. Zgodnie z nią zobowiązania pieniężne na obszarze Polski mogły być wyrażone wyłącznie w złotych polskich. Z dniem 24 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy Kodeks cywilny i ustawy - Prawo dewizowe. Tym samym uchylona została zasada walutowości, stało się więc dopuszczalne dokonywanie rozliczeń pomiędzy polskimi podmiotami w obcej walucie. Tego rodzaju zobowiązanie umowne może jednak zostać spełnione w polskich złotych. Ustawodawca przewiduje tu wyjątek dla sytuacji gdy ustawa, orzeczenie sądowe stanowiące źródło zobowiązania bądź czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w obcej walucie.

Takie uregulowanie daje przedsiębiorcom (w tym vatowcom) możliwość stosowania w rozliczeniach z krajowymi kontrahentami obcych walut. Brak jest ponadto zakazu takiego działania w ustawie o VAT. W praktyce najczęściej stosowaną obcą walutą w rozliczeniach pomiędzy krajowymi kontrahentami jest euro.

Treść faktury

Elementy, które winna zawierać faktura wystawiana, czy to w złotych czy też w walucie obcej, zostały wskazane w art. 106e ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Są to:

• data wystawienia,
• kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, w sposób jednoznacznie identyfikujący fakturę,
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów i usług oraz ich nabywcy,
• numery NIP sprzedawcy i nabywcy,
• data dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o ile jest ona określona i różni się od daty wystawienia faktury,
• nazwa towaru lub usługi,
• miara i ilość dostarczonych towarów lub wykonanych usług,
• cena jednostkową netto,
• wartość netto dostarczonych towarów lub wykonanych usług,
• stawka podatku,
• suma wartości sprzedaży netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną z VAT,
• kwota podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku,
• kwota należności ogółem.

Ponadto art. 106e ust. 11 powołanej ustawy wymaga podawania kwot podatku w złotych. To oznacza, że faktura wystawiona w walucie obcej musi mieć stawkę podatku podaną w złotówkach niezależnie czy jest to transakcja zagraniczna czy krajowa. Dodatkowe podanie w obcej walucie kwoty VAT na fakturze nie stanowi jednak błędu.

Brak na fakturze kwoty VAT w złotych

W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy podatnik otrzymuje od kontrahenta fakturę, w której nie tylko kwota netto, lecz również wartość VAT została wykazana w walucie obcej. Brak kwoty VAT podanej na fakturze w złotych czyni taki dokument wadliwym. Nieprawidłowość taka pociąga za sobą konsekwencję w postaci braku prawa do odliczenia naliczonego podatku. Takie stanowisko zajęły organy skarbowe co najmniej dwukrotnie: Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 13 maja 2013 r., sygn. IPPP3/443-262/13-2/RD, ten sam organ w interpretacji indywidualnej z 5 maja 2014 r., sygn. IPPB1/415-279/14-3/ES.

Podatnik otrzymujący tego typu wadliwy dokument może szukać rozwiązania problemu na dwa sposoby:

1. Ponieważ ustawa o VAT mówi, iż kwota VAT na fakturze ma być wykazana w złotych wynika z tego, że to obowiązkiem sprzedawcy jest przedstawienie jej w taki sposób i to on powinien dokonać przeliczenia. Jeżeli natomiast na fakturze brakuje VAT w złotych nabywca ma prawo wystąpić do sprzedawcy z żądaniem wystawienia faktury korygującej, w której kwota VAT zostanie określona w złotych. Nie ma on możliwości naprawy takiego błędu za pomocą noty korygującej;
2. Może też uciec się do innej, lecz nieco ryzykownej możliwości. Polega ona na samodzielnym ustaleniu właściwego kurs waluty i przeliczeniu według niego kwoty VAT na złotówki. Jeżeli nabywca zna dokładną datę powstania obowiązku podatkowego nie ma tu niebezpieczeństwa. Jeżeli jednak faktura nie posiada określonej daty powstania obowiązku podatkowego, daty wykonania usługi bądź też obowiązek podatkowy powstaje w sposób szczególny, samodzielne przeliczanie wartości VAT przez nabywcę nie jest wskazane. Może bowiem wówczas dojść do zawyżenia podatku naliczonego do odliczenia poprzez przyjęcie do przeliczenia zbyt wysokiego kursu waluty. Z tego powodu w razie wadliwości faktury spowodowanej brakiem kwoty VAT wykazanej w złotówkach nabywca zawsze powinien występować do sprzedawcy o wystawienie faktury korygującej.

Niewłaściwy kurs waluty

Może się zdarzyć, że sprzedawca kwotę VAT obliczy w nieprawidłowej wysokości. Nabywca nie może ingerować w obliczenia dokonane przez sprzedawcę na fakturze. Zatem nabywca taką wartość VAT powinien ująć po stronie podatku naliczonego w kwocie, która wykazana została na fakturze. To, iż jest ona nieprawidłowa wskutek niewłaściwego kursu przyjętego przez sprzedawcę nie obciąża więc nabywcy i nie spowoduje dla niego negatywnych skutków. Powinien zwrócić się jednak do sprzedawcy o wystawienie faktury korygującej, w której podatek naliczony zostanie wykazany w prawidłowej wysokości. Potwierdza to Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 9 października 2015 r., sygn. ILPP4/4512-1-239/15-3/BA. Organ skarbowy stwierdza w niej, że w przypadku zastosowania przez wystawiającego fakturę VAT nieprawidłowego kursu waluty nabywca ma prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z tego dokumentu w takiej kwocie, jaka została w niej wykazana.

Faktury zbiorcze

Trudności przeliczeniowe mogą pojawić się w przypadku faktur zbiorczych, czyli takich które zawierają więcej niż jedną pozycję. Prawidłowym jest tu rozliczenie polegające na zsumowaniu wszystkich pozycji netto a następnie wyliczeniu VAT od zbiorczej kwoty netto. Jest to praktyczne rozwiązanie, pozwalające uniknąć pracochłonnego wyliczania VAT od każdej pozycji na fakturze. Prawidłowość tej metody potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 28 października 2010 r., sygn. IBPP2/443-631/10/ICz.

Przeliczenie podstawy opodatkowania na złote

Zgodnie z art. 31a ust. 1 ustawy o VAT kwotę stanowiącą podstawę opodatkowania, która wyrażona została na fakturze w walucie obcej nabywca przelicza na złotówki. Przeliczenia dokonać należy według średniego kursu danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik ma również możliwość wyboru przeliczenia tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

Jeśli natomiast faktura w walucie obcej wystawiona zostaje przed powstaniem obowiązku podatkowego, jej przeliczenia na walutę krajową, w myśl art. 31a ust. 2 ustawy o VAT, dokonać należy zgodnie ze średnim kursem ogłoszonym przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienie faktury.

Nie istnieje natomiast w ustawie o VAT przepis, na podstawie którego sprzedawca byłby zobowiązany do wskazywania kursu waluty zastosowanego do przeliczenia kwoty na jaką opiewa faktura. Brak takiego obowiązku nie oznacza oczywiście, że sprzedawca nie może na fakturze tego rodzaju informacji zamieścić jako dodatkowego elementu. Jednak ze względu na fakultatywność takiego działania sprzedawcy nie można mu przypisać jakiegokolwiek znaczenia prawnego.

Redakcja podatki.biz