Emeryci z rocznika 1953 znów podzieleni

Ustawa z 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS miała w założeniu rozwiązać problem dotyczący emerytur kobiet urodzonych w 1953 roku. Ustawa ta nie gwarantuje jednak jednolitego przeliczenia emerytur dla całego rocznika 1953. Kobiety zostały podzielone na trzy grupy: te, które po ukończeniu 60. roku życia złożyły wniosek o emeryturę, te, które nie składały wniosków w ogóle oraz te, które będąc na wcześniejszej emeryturze dodatkowo pracowały. Dlaczego przeliczenia emerytur kobiet z rocznika 1953 są aż tak zróżnicowane? - pytają posłowie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.

Interpelacja nr 14276 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie niejednolitych zasad przeliczania emerytury powszechnej oraz zwrotu należnych świadczeń osobom uprawnionym po wprowadzeniu w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Szanowna Pani Minister,

ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych miała w założeniu rozwiązać problem dotyczący emerytur kobiet urodzonych w 1953 roku. Jej wprowadzenie było spowodowane wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6.03.2019 roku, w którym orzeczono: „Art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w celu zagwarantowania jednolitych zasad zwrotu świadczeń należnych uprawnionym. W ostatnim czasie otrzymuję jednak sygnały od zaniepokojonych emerytek, według których wprowadzona ustawa nie gwarantuję jednolitego przeliczenia emerytur dla całego rocznika 1953. Kobiety z tego rocznika zostały, jak twierdzą podzielone na trzy grupy:

1. Te, które po ukończeniu 60. roku życia złożyły wniosek o emeryturę powszechną i zamrożono im kapitał początkowy oraz składki, odliczono pobrane emerytury wcześniejsze, a jednak pozostawiono emerytury na tych samych zasadach. Po przeliczeniu zyskują one mało korzystne podwyżki i wyrównania bądź żadne;
2. Te, które nie składały wniosków w ogóle (w tym przypadku podwyżki i wyrównania są po przeliczeniu bardzo korzystne);
3. Te, które będąc na wcześniejszej emeryturze dodatkowo pracowały - również po osiągnięciu wieku powszechnego (w tym przypadku emerytki nie zyskują nic, bądź kwoty są minimalne).

W związku z powyższym zwracam się z uprzejmą prośbą o przedstawienie stanowiska resortu w niniejszej sprawie.

1. Dlaczego po wprowadzeniu w życie ustawy z dnia 19.06.2020 roku przeliczenia emerytur kobiet z rocznika 1953 są aż tak zróżnicowane?
2. Czy resort planuje kolejną nowelizację ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i tym samym potraktowanie wszystkich emerytek z rocznika 1953 w sposób jednolity?

Posłowie:
Paweł Szramka, Urszula Nowogórska, Jarosław Sachajko

10 listopada 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 14276 w sprawie niejednolitych zasad przeliczania emerytury powszechnej oraz zwrotu należnych świadczeń osobom uprawnionym po wprowadzeniu w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na interpelację pana posła Pawła Szramki z grupą Posłów, znak: K9INT14276, w sprawie niejednolitych zasad przeliczania emerytury powszechnej oraz zwrotu należnych świadczeń osobom uprawnionym po wprowadzeniu w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uprzejmie przedstawiam co następuje.

Dnia 10 lipca 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222). Przedmiotową ustawą Sejm RP zrealizował wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. sygn. akt P 20/16, nakazujący ustawodawcy wprowadzenie odpowiednich regulacji, mających na celu sanację konstytucyjności sytuacji prawnych, w których zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53, z późn. zm.) - zwanej dalej „ustawą emerytalną” - wywołało skutki zakwestionowane przez Trybunał.

Regulacje prawne wprowadzone ustawą z dnia 19 czerwca br. mają na celu umożliwienie przeliczenia emerytur powszechnych bez zastosowania, zawartego w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, mechanizmu pomniejszania podstawy ich obliczenia o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych, wszystkim ubezpieczonym z rocznika 1953, pobierającym emeryturę wcześniejszą na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r.

Należy podkreślić, że przeliczenie emerytur powszechnych na podstawie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. wobec ubezpieczonych urodzonych w roku 1953, którzy mieli ustalone prawo do emerytury wcześniejszej przed 1 stycznia 2013 r. oraz złożyli wniosek o przyznanie emerytury powszechnej i otrzymali decyzję przyznającą tę emeryturę przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, dokonywane będzie na podstawie, wprowadzonego nowelizacją, art. 194j ustawy emerytalnej. Dotyczy to również ubezpieczonych, którym organ rentowy, na podstawie art. 95 ustawy emerytalnej, wstrzymał wypłatę emerytury powszechnej realizując jednocześnie wypłatę świadczenia korzystniejszego. Powyższe oznacza, że do ustalenia podstawy emerytury przyjęte zostaną parametry - kapitał początkowy, kwota składek na ubezpieczenie, średnie dalsze trwanie życia - obowiązujące w chwili składania wniosku (w odniesieniu do znacznej grupy kobiet były to lata 2013 - 2014), w taki sam sposób przeliczone zostaną świadczenia dla członków rodziny uprawnionych do renty rodzinnej po ubezpieczonym.

Natomiast wobec ubezpieczonych składających wniosek o emeryturę powszechną po raz pierwszy po wejściu w życie ustawy zmieniającej - ustalenie wysokości świadczenia będzie dokonywane w oparciu o art. 194i ustawy emerytalnej, co oznacza, że organ rentowy przyjmie do ustalenia podstawy wymiaru emerytury również parametry obowiązujące w dniu złożenia wniosku, z tym że będzie to już dzień przypadający w okresie między 10 lipca br. a 10 stycznia 2021 r.

Ustalenie nowej wysokości emerytury dokonane zostanie w oparciu o średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury powszechnej (lub w decyzji, którą podjęto jej wypłatę, jeżeli emerytura była zawieszona z tytułu kontynuowania zatrudnienia), a następnie uwzględnione zostaną kolejne zmiany wysokości świadczenia.

Należy ponadto podkreślić, że emerytura w ponownie ustalonej wysokości będzie przysługiwała od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury powszechnej, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone - od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata. Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury będzie wyższa od wypłacanej dotychczas, organ rentowy wypłaci stosowne wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowić będzie różnica między ponownie obliczoną emeryturą, a wysokością dotychczasowego świadczenia za cały okres, w którym świadczenie było pobierane w niższej wysokości.

Przyjęte rozwiązanie respektuje fundamentalną zasadę prawa emerytalnego - zasadę wnioskowości wyrażoną w art. 116 ust. 1 ustawy emerytalnej, która stanowi, że postępowanie w sprawie świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku osoby zainteresowanej. Zgodnie z brzmieniem art. 116 ust. 2 ustawy emerytalnej wniosek ten może być wycofany do momentu uprawomocnienia się decyzji dotyczącej świadczenia, co skutkuje umorzeniem postępowania w sprawie świadczeń. Rozwiązanie to zapewnia również jednolitość opartą na zastosowaniu, wobec wszystkich osób objętych nowelizacją, tych samych norm prawnych przy uwzględnieniu odmienności indywidualnych stanów faktycznych (w szczególności wysokości kapitału oraz składek odprowadzanych na ubezpieczenie społeczne), a także warunków zdeterminowanych w momencie złożenia w organie rentowym wniosku o świadczenie. Moment złożenia wniosku o świadczenie stanowi indywidualną decyzję ubezpieczonego.

Uprzejmie informuję, że resort rodziny i polityki społecznej aktualnie nie prowadzi prac dotyczących ponownej nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie sposobu naliczania emerytur osobom ubezpieczonym z rocznika 1953.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej
Stanisław Szwed

Warszawa, 1 grudnia 2020 r.