Działalność za granicą. "Samodelegowanie" przedsiębiorcy

Przedsiębiorcy, podobnie jak pracownicy, mogą świadczyć usługi za granicą przejściowo (mówimy wówczas „samodelegowaniu” przedsiębiorcy).

Zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek w państwie członkowskim, a która udaje się, by wykonywać podobną działalność w innym państwie członkowskim, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy.

Zasada jest więc taka sama jak w przypadku delegowanych pracowników – przedsiębiorca, który zamierza przejściowo wykonywać działalność w drugim państwie, może nadal podlegać ubezpieczeniom w państwie dotychczasowym, o ile okres ten nie przekroczy 24 miesięcy. W celu potwierdzenia faktu pozostawania w dotychczasowym systemie przedsiębiorca przed wyjazdem powinien uzyskać zaświadczenie A1.

Rozporządzenie wykonawcze 987/2009 precyzuje zasady podlegania ubezpieczeniom w dotychczasowym państwie przedsiębiorców, którzy przejściowo zamierzają wykonywać działalność w drugim państwie.

W myśl art. 14 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego określenie „która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek” odnosi się do osoby, która zwykle prowadzi znaczną część działalności na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę. W szczególności osoba taka musi już prowadzić działalność od pewnego czasu przed dniem, od którego zamierza skorzystać z przepisów tego artykułu, oraz w każdym okresie prowadzenia tymczasowej działalności w innym państwie członkowskim musi nadal spełniać w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę, wymogi konieczne do prowadzenia działalności pozwalające na jej ponowne podjęcie po powrocie.

Do celów stosowania art. 12 ust. 2 rozporządzenia kryterium do określenia, czy działalność, którą osoba pracująca na własny rachunek wyjeżdża prowadzić do innego państwa członkowskiego, jest „podobna” do normalnie prowadzonej działalności na własny rachunek, jest rzeczywisty charakter działalności, a nie zakwalifikowanie jej przez to inne państwo członkowskie jako praca najemna lub praca na własny rachunek.

Powyższe przepisy dopuszczają więc sytuację, że przedsiębiorca, który ma zarejestrowaną działalność w Polsce, może wykonywać tę działalność w innym państwie UE i przez 24 miesiące może podlegać ubezpieczeniom w Polsce.

Należy przy tym spełnić dwa warunki podstawowe:

  1. przedsiębiorca musi prowadzić znaczną część działalności w Polsce; w szczególności osoba taka musi już prowadzić działalność od pewnego czasu przed dniem, od którego zamierza skorzystać z przepisów tego artykułu, oraz w każdym okresie prowadzenia tymczasowej działalności w innym państwie członkowskim musi nadal spełniać warunki konieczne do podjęcia działalności w Polsce po powrocie z drugiego państwa;
  2. w drugim państwie musi być wykonywana działalność „podobna” do działalności wykonywanej w Polsce.

Prowadzenie znacznej części działalności w państwie dotychczasowym

Powyższe warunki są mało precyzyjne, w praktyce pozostawiają sporo miejsca do interpretacji. Szczegółowa analiza postanowień rozporządzeń 883/2004 oraz 987/2009 zawarta została w decyzjach i zaleceniach Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego. Wykładnia art. 12 rozporządzenia podstawowego zawarta jest w decyzji nr A2 z 12 czerwca 2009 r.

Zgodnie z decyzją spełnienie wymogów w państwie członkowskim, w którym dana osoba ma siedzibę w zakresie prowadzenia „znacznej części działalności”, ocenia się na podstawie kryteriów, takich jak:

  1. korzystanie z powierzchni biurowej,
  2. płacenie podatków,
  3. posiadanie legitymacji zawodowej,
  4. posiadanie numeru identyfikacyjnego VAT,
  5. przynależność do izb handlowych lub organizacji zawodowych.

Oczywiście nie jest wymagane spełnienie każdego z tych warunków, zostały one wymienione przykładowo, jako kryteria, które potwierdzać mają, że przedsiębiorca rzeczywiście prowadzi działalność w kraju siedziby. Spełnienie tego warunku w praktyce oceniane będzie indywidualnie przez inspektorat ZUS decydujący o potwierdzeniu formularza A1.

Tytułem wskazówki, wymóg, do którego odnoszą się słowa „od pewnego czasu przed dniem, od którego zamierza skorzystać z przepisów tego artykułu”, można uważać za spełniony, jeśli dana osoba prowadzi działalność przez co najmniej 2 miesiące. Krótsze okresy wymagać będą indywidualnej oceny w konkretnych przypadkach, z uwzględnieniem wszelkich innych występujących czynników.

Przedsiębiorca, który będzie się starał o wydanie formularza A1 na podstawie art. 12 ust. 2 rozporządzenia 883/2004, powinien we wniosku potwierdzić, że od co najmniej 2 miesięcy prowadzi działalność w Polsce (wymagane może być przedstawienie faktur wystawionych dla klientów w Polsce), jest zarejestrowanym podatnikiem VAT, płaci podatki. Wymagane może być również okazanie kontraktu, na podstawie którego prowadzona będzie działalność w drugim państwie, żeby poświadczyć, że będzie tam wykonywana działalność „podobna” do wykonywanej w Polsce.

Wymagane jest także, by w okresie prowadzenia działalności za granicą w Polsce była utrzymywana infrastruktura potrzebna do prowadzenia tej działalności po powrocie do Polski. W szczególności chodzi o to, by cały czas utrzymywane było prawo do korzystania z lokalu, który został wskazany jako siedziba firmy lub miejsce prowadzenia działalności. Okoliczności te mają potwierdzać fakt, że działalność prowadzona za granicą ma charakter „przejściowy”.

Działalność „podobna”

Przy ustalaniu, czy osoba udaje się do innego państwa członkowskiego w celu prowadzenia działalności „podobnej” do tej prowadzonej w państwie delegującym, trzeba uwzględnić faktyczny charakter działalności. Nie ma znaczenia, w jaki sposób ten rodzaj działalności jest klasyfikowany w państwie zatrudnienia, tj. czy jest określony jako praca najemna czy jako działalność prowadzona na własny rachunek.

W celu ustalenia, czy praca jest „podobna”, należy wcześniej – przed wyjazdem z państwa delegującego – określić pracę, którą dana osoba udaje się wykonać.

Osoba prowadząca działalność na własny rachunek powinna być w stanie to udowodnić, na przykład okazując umowy odnoszące się do danej pracy. Na ogół działalność prowadzona przez osobę na własny rachunek w tym samym sektorze będzie uważana za prowadzenie podobnej działalności. Jednakże trzeba zdać sobie sprawę z tego, że nawet w obrębie sektorów praca może znacznie się różnić i zastosowanie tej zasady ogólnej nie zawsze będzie możliwe.

Przykład:
Przedsiębiorca prowadzący w Polsce działalność gospodarczą w ewidencji działalności gospodarczej wpisał usługi transportowe i usługi remontowe. Faktycznie jednak nie wykonywał usług remontowych, a cały przychód uzyskiwał z tytułu przewozów taksówkowych. Na 10 miesięcy zamierza wyjechać do Francji, by tam wykonywać działalność w zakresie usług remontowych. Czy przedsiębiorca będzie mógł podlegać ubezpieczeniom w Polsce?

O tym, czy działalność, która będzie prowadzona za granicą, jest podobną do tej, którą przedsiębiorca prowadzi w kraju, decydują okoliczności faktyczne, a nie formalne. Oddział ZUS przed poświadczeniem formularza A1 sprawdzi więc, czy przedsiębiorca w Polsce wykonywał działalność podobną – w tym celu zazwyczaj wymaga się okazania faktur świadczących o wykonywaniu działalności podobnej.

W naszym przykładzie ZUS prawdopodobnie odmówiłby poświadczenia A1.

Przykład:
Dariusz prowadzi w Polsce działalność na własny rachunek jako prawnik specjalizujący się w prawie karnym. Podejmuje się zadania doradzania dużemu przedsiębiorstwu we Francji w kwestii prawa podatkowego.

Pomimo że obszar, w którym pracuje, jest inny, Dariusz nadal prowadzi działalność w obszarze prawa, a więc może skorzystać z przepisów dotyczących delegowania.

Mariusz Makowski

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...