Działalność nierejestrowa - poradnik praktyczny dla początkujących (3)

Co oznacza pojęcie - w sposób zorganizowany i ciągły? Odpowiedź na to z pozoru banalne pytanie jest istotna dla osób, które planują spróbować, jak funkcjonuje działalność nierejestrowa. To, czy prowadzą działalność zarobkową w sposób zorganizowany i ciągły będzie bowiem miało istotne znaczenie przy przekroczeniu limitu przychodów przewidzianego dla tej formy aktywności. Czy zaczną wtedy od razu uzyskiwać przychody z działalności gospodarczej, nawet o tym nie wiedząc? Poświęcony działalności nierejestrowej poradnik praktyczny dla początkujących pokazuje problemy i wątpliwości, rozwiązując przynajmniej część z nich. Dzisiaj kolejna część.

Na jakie pytania odpowiada przewodnik: Działalność nierejestrowa- poradnik praktyczny dla początkujących?

Dzisiaj odpowiadamy na kolejne pytania z listy. Żeby przeczytać odpowiedzi na pytania, na które już udzieliliśmy odpowiedzi, wystarczy kliknąć w odpowiedni link. 

Ze względu na obszerność materiału poradnik publikujemy w częściach, a na koniec udostępnimy go w pliku pdf do pobrania w całości. Kolejne części będą ukazywały się w kolejne dni.

XII. Co to oznacza, że działalność nierejestrowa jest prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły?

Odpowiedź na to pytanie może być bardzo istotna dla osób, które wskutek prowadzenie działalności nierejestrowej przekroczą limit przychodów. Jeśli bowiem prowadziły nierejestrowaną działalność zarobkową w sposób zorganizowany i ciągły, mogą zostać uznane za osoby prowadzące działalność gospodarczą w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy PIT), a to już wiąże się z licznymi obowiązkami, których niedopełnienie może narazić świeżo upieczonego przedsiębiorcę na poważne konsekwencje - również te karnoskarbowe.

Ani ustawa Prawo Przedsiębiorców ani ustawy podatkowe nie definiują pojęcia zorganizowania i ciągłości. Stąd wynikają nieustanie spory pomiędzy podatnikami i organami podatkowymi, a ich rozstrzygnięcie dokonuje się często dopiero w NSA (Naczelnym Sądzie Administracyjnym).

Jest z tego pewna korzyść - orzecznictwo jest już tak obfite, że każdy dysponuje sporym materiałem do analizy swojej konkretnej sytuacji. Ale w dalszym ciągu nie pozwala to na jednoznaczne stwierdzenie, czy jakaś konkretna aktywność ma cechy zorganizowania i ciągłości. Pozostaje nam tylko przedstawić ugruntowane w orzecznictwie poglądy.

Zarobkowy charakter działalności gospodarczej

Określenie, czy działalność ma charakter zarobkowy ma istotne znaczenie. Jeśli bowiem ktoś będzie np. prowadził w sposób zorganizowany i ciągły działalność polegającą np. na prowadzeniu działań pomocowych - np. w formie stołówki dla osób potrzebujących - i nie będzie tego czynił w celu uzyskania dochodu - nie będzie mowy o działalności gospodarczej. Ta bowiem musi mieć bowiem zarobkowy charakter.

Oznacza to, że celem podjęcia działalności jest osiągnięcie dochodu, traktowanego jako nadwyżkę sumy przychodów nad sumą wydatków. Ale dochód nie musi się pojawić - ważna jest chęć jego uzyskania. Działalność, w wyniku której powstanie strata, a dochód nigdy się nie pojawi, również może zostać potraktowana jako działalność gospodarcza, jeśli celem jej podjęcia był zysk.

Wyrok NSA z dnia 26 września 2008 r., sygn. akt II FSK 789/07

O zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje faktyczne osiągnięcie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia

Zorganizowanie i ciągłość w działalności gospodarczej

Sam zamiar osiągnięcia dochodu nie jest wystarczający, do uznania aktywności za działalność gospodarczą. Konieczne jest spełnienie również pozostałych przesłanek, wśród których znajduje się „zorganizowanie”.

Jak podkreśla NSA w uzasadnieniach, pojęcie „zorganizowania” może mieć dwa aspekty - formalny i faktyczny. Formalny to ten wiążący się z dokonaniem formalności - takich jak np. rejestracja działalności w CEiDG, wystąpienie o nadanie numeru REGON, zgłoszenie wyboru formy opodatkowania w urzędzie skarbowym itp. Jak już jednak wspominaliśmy, brak działań formalnych nie przesądza, że nie powstanie działalność gospodarcza. Brak rejestracji w CEiDG nie stanowi przecież przeszkody do uznania prowadzącego wcześniej działalność nierejestrową za przedsiębiorcę w rozumieniu Prawa Przedsiębiorców, tym bardziej nie stanowi przeszkody do uznania go za prowadzącego działalność w rozumieniu np. ustawy od podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wyrok NSA z dnia 21 sierpnia 2014 r., sygn. akt II FSK 2096/12

Prowadzenie działalności gospodarczej (i osiąganie przychodów z tej działalności) to pewien stan obiektywny. Dla uzyskiwania przychodów z tego źródła nie jest konieczne, aby podatnik miał status przedsiębiorcy, nie jest konieczna rejestracja tej działalności w sposób przewidziany w przepisach odrębnych, dotyczących wymogów formalnych, jakie powinna spełnić osoba prowadząca działalność gospodarczą. Nie ma także znaczenia subiektywne przekonanie podatnika, iż przychody z jego aktywności są przypisane do innego źródła przychodu.

Aby ocenić, czy aktywność podatnika prowadzącego działalność nierejestrową spełnia cechy "zorganizowania", istotne jest stwierdzenie, że występuje element jej faktycznego zorganizowania.

Z ciągłością działań będziemy natomiast mieli do czynienia wtedy, kiedy trudno nam będzie określić te działania jako planowo sporadyczne (czyli jeśli sporadyczność tych działań nie będzie wynikała np. z braku zamówień, a ze świadomego zamiaru prowadzącego działalność nierejestrową. Jak wskazał NSA w wyroku z 7 lutego 2017 r., (sygn. akt II FSK 4025/14):

„Na pojęcie "zorganizowanie" w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych składa się zespół celowych, uporządkowanych czynności o charakterze profesjonalnym, realizowanych w ramach mniej lub bardziej wyodrębnionej struktury, mieszczących się zarówno w tzw. fazie przygotowawczej, związanej z uruchomieniem określonej działalności, jak i w fazie realizacyjnej. Może dotyczyć to również działań podejmowanych w odniesieniu do przedmiotu sprzedaży (np. jego przetworzenie w celu zwiększenia wartości, podejmowanie akcji marketingowej). Z kolei przez "ciągłość" działań należy rozumieć stałość (trwałość) ich wykonywania, powtarzalność, regularność i stabilność.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych określa również sytuację, w której aktywności podatnika nie uznaje się za działalność gospodarczą, mimo istnienia kryteriów zarobkowych, ciągłości i zorganizowania. Stanie się tak, jeśli łącznie spełnione zostaną następujące trzy warunki:

  1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie czynności;
  2. czynności są wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
  3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

Tyle rozważania teoretyczne i orzecznictwo. A jak wygląda praktyka organów podatkowych?

Niestety - urzędnicy też są zdezorientowani - i w podobnych stanach faktycznych wydają różne rozstrzygnięcia. W artykule: „Korepetycje - działalność gospodarcza, działalność świadczona osobiście, działalność nieewidencjonowana” przedstawiamy sytuację dwóch korepetytorów - z których jeden został uznany za prowadzącego działalność gospodarczą a drugi nie - przy użyciu prawie identycznej argumentacji, różniącej się jedynie konkluzją końcową. Zachęcam do przeczytania tego artykułu - pokazuje bowiem, w jakiej sytuacji może znaleźć się osoba prowadząca działalność nierejestrową po nieumyślnym przekroczeniu limitu przychodów.

XIII. Jak ustalić dochód z działalności nierejestrowej?

Działalność rejestrowa, mimo, iż nie podlega rejestracji w CEiDG nie wyłącza wykonującego ją podatnika z ogólnych regulacji podatkowych - w tym z regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dla prawidłowego ustalenia dochodu z działalności nierejestrowej stosować należy pojęcie dochodu określone w tej ustawie.

Nieograniczony obowiązek podatkowy (ustawa o PIT - wyciąg)

(...)

Art. 3. 1. Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

1a. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

(...)

Zasadniczo dochodem jest nadwyżka sumy przychodów ze źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Są pewne odmienności przy sposobie ustalania dochodu z różnych źródeł przychodów, ale nie mają one znaczenia dla osób prowadzących działalność nierejestrową. Istotne jest, że ustawa o podatku dochodowym wskazuje różne źródła przychodów, a każdy podatnik może uzyskiwać przychody z różnych źródeł.

Źródła przychodów (ustawa o PIT - wyciąg)

Art. 10. 1. Źródłami przychodów są:

1) stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;

2) działalność wykonywana osobiście;

3) pozarolnicza działalność gospodarcza;

4) działy specjalne produkcji rolnej;

5) (uchylony)

6) najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;

7) kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c;

8) odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d) innych rzeczy,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;

8a) działalność prowadzona przez zagraniczną spółkę kontrolowaną;

9) inne źródła.

Przykład 13

Jola pracuje w pracowni architektonicznej na pół etatu i w prywatnej firmie budowlanej - również na pół etatu. Od czasu do czasu samodzielnie inwestuje na giełdzie. Posiada kilka lokat w banku. Wynajmuje mieszkanie po rodzicach i pokoje dla studentów w swoim domu. Jola pisze również artykuły poradnikowe dla kilku portali budowlanych i hobbystycznych. W bieżącym roku sprzedała z mężem mieszkanie, które kupili rok wcześniej z przeznaczeniem na wynajem.

Przykład pokazuje wcale nie tak rzadką sytuację, w której podatnik uzyskuje przychody z różnych źródeł. W opisanym wyżej przypadku jest ich pięć. To przychody ze stosunku pracy, z kapitałów pieniężnych, z najmu, z działalności wykonywanej osobiście i odpłatnego zbycia nieruchomości.

Dla każdego z tych przychodów odrębnie ustala się koszty uzyskania (szczegółowe zasady reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, ale ich analiza przekracza zakres tego poradnika). Dla ustalenia podatku Pani Joli musimy użyć do wyliczeń wartości:

  1. przychodów z pięciu źródeł przychodów;
  2. kosztów uzyskania przychodu dla każdego z tych źródeł;
  3. wyliczonego dochodu z każdego ze źródeł.

Dla każdego z tych źródeł może również istnieć inny sposób (i stawka) opodatkowania. My jednak zajmujemy się konkretnym rodzajem przychodów, pochodzącym z działalności nierejestrowej. Przychody te zostały uwzględnione od 30.04.2018 r. w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, uznając przychody z działalności nierejestrowej za przychody z innych źródeł.

Dla ustalenia dochodu stosować będziemy więc zasady ogólne. Dochodem będzie różnica pomiędzy uzyskanym przychodem a poniesionymi kosztami, które ustawa uznaje za koszty dla celów podatkowych.

Działalność nierejestrowa i koszty uzyskania przychodu

Tematyka podatkowych kosztów uzyskania przychodu jest niezgłębiona. Kilka tysięcy wyroków, kilkadziesiąt tysięcy interpretacji, corocznie kilkadziesiąt grubych książek - a spory między podatnikami a fiskusem nie ustają. Nie będziemy więc bardzo szczegółowo rozważać tych kwestii - zainteresowanych zachęcamy do przejrzenia www.podatki.biz. Ważne jest kilka istotnych informacji.

Do kosztów uzyskania przychodu możemy zaliczyć wydatki związane z tym przychodem. Ale uwaga - wydatki osobiste nie zostaną uznane za koszt.

Przykład 14

Anna jest konsultantką medyczną. Pracuje na własny rachunek. Staranny ubiór i makijaż jest nieodłącznym elementem jej pracy. Do pracy ubiera się w eleganckie markowe zestawy, na które wydaje większość swoich przychodów. Nie będą one jednak stanowiły kosztu uzyskania przychodu - ponieważ stanowią element wydatków na cele osobiste.

Przykład 15

Ewa jest konsultantem medycznym. Pracuje w firmie farmaceutycznej. Staranny ubiór i makijaż jest nieodłącznym elementem jej pracy. Do pracy ubiera się w eleganckie markowe zestawy, za które płaci jej firma. Zestawy oznaczane są dyskretnymi choć widocznymi naszywkami, zawierającymi logo firmy farmaceutycznej. Wydatki na zakup zestawów ubraniowych będą dla firmy stanowiły koszty uzyskania przychodu.

Do kosztów uzyskania zaliczyć możemy również wydatki właściwie udokumentowane. Rodzaje sposobów, w jaki dokumentowane są wydatki stanowiące koszt uzyskania przychodu są różne, w zależności od formy prowadzonej rachunkowości i opodatkowania. I znowu musimy stwierdzić, ze ich pobieżne omówienie zajęłoby kilkadziesiąt stron, wobec tego zachęcamy, aby polegać na zwykłym życiowym doświadczeniu, i gromadzić rachunki, faktury, umowy, wyciągi z rachunku bankowego itp. Za ich pomocą z pewnością uda się udokumentować większość wydatków.

Do kosztów uzyskania możemy zaliczyć wyłącznie te wydatki, które ponieśliśmy w sposób definitywny (zapłaciliśmy i nie będą nam one w żaden sposób zwrócone). Nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodu np. wpłacona zaliczka - do momentu, kiedy nie stanie się ona płatnością.

Oto przykład kosztów uzyskania przychodu w typowej sytuacji osoby prowadzącej działalność nierejestrową.

Przykład 16

Joanna w ramach działalności nierejestrowej sprzedaje książki w internetowym serwisie aukcyjnym. Wcześniej książki te kupuje na innych aukcjach. Kosztem uzyskania przychodu będzie dla niej przede wszystkim koszt zakupu książek na innych aukcjach, dokumentowany dowodem zapłaty (przelewu) uzupełnionym o zrzut ekranu zakończonej aukcji, koszt opłaty w serwisie aukcyjnym, dokumentowany fakturą i dowodem zapłaty (przelewu) oraz koszty tych operacji bankowych. Gdyby Joanna chciała do kosztów zaliczyć np. również wydatki na abonament telefoniczny lub kartę prepaid, musiałaby w razie sporu udowodnić, że używa telefonu wyłącznie do celów związanych z działalnością nierejestrową. Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie telefonu dual-sim, w którym dla celów działalności nierejestrowej używana jest osobna karta. Kosztem uzyskania przychodu będą również dla Joanny koszty przesyłek książek, dokumentowane dokumentami wystawionymi przez operatora pocztowego lub kurierów (faktury, dowody opłat za przesyłkę).

XIV. Działalność nierejestrowa a podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) - Czy w trakcie roku trzeba składać jakieś deklaracje i płacić zaliczki na podatek?

Uzyskiwanie przychodów z innych źródeł (a jak już wyjaśniliśmy, do takich właśnie zalicza się przychody z działalności nierejestrowej) ma swoje plusy. Podatnicy nie muszą w ich przypadku opłacać zaliczki na podatek dochodowy w trakcie roku podatkowego i rozliczają dochód tylko raz w roku - przy okazji składania zeznania podatkowego za rok ubiegły. Oznacza to, że pierwsze dochody z działalności nierejestrowej uzyskane w roku 2018 zostaną rozliczone i opodatkowane w roku 2019. Osiągający przychody z działalności nierejestrowej nie składają też żadnych deklaracji. Chyba, że zdarzy się sytuacja, którą omawiać będziemy w kolejnym odcinku - i nagle okaże się konieczne złożenie deklaracji VAT.

CDN

Redakcja podatki.biz (RG)

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...