Działalność nierejestrowa i inne rodzaje działalności, których nie trzeba rejestrować

Przygotowujesz projekty graficzne, produkujesz własne wino lub okazjonalnie sprzedajesz coś przez internet? Przeczytaj, czy możesz zarabiać bez rejestrowania firmy.

• Na czym polega działalność nierejestrowa
• Kiedy możesz prowadzić działalność nierejestrową
• Jak ustalić limit przychodów w działalności nierejestrowej
• Jakie są korzyści z działalności nierejestrowej
• Jakie są obowiązki w działalności nierejestrowej
• Kto może prowadzić działalność nierejestrową
• Kiedy działalność trzeba zarejestrować
• Działalność nierejestrowa a umowy-zlecenia
• Jak rozliczać się z urzędem skarbowym
• Jak rozliczyć koszty w działalności nierejestrowej
• Rachunki i faktury w działalności nierejestrowej
• Co powinna zawierać ewidencja sprzedaży
• Działalność nierejestrowa a VAT
• Działalność nierejestrowa a kasa fiskalna
• Kontrole działalności nierejestrowej
• Inne rodzaje działalności, których nie trzeba rejestrować
• Czym wyróżnia się działalność gospodarcza

Na czym polega działalność nierejestrowa

Działalność nierejestrowa (nierejestrowana, nieewidencjonowana) to drobna działalność zarobkowa osób fizycznych, która nie wymaga rejestracji firmy. Prowadzenie takiej działalności nie wymaga wpisu do CEIDG, czyli Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Limit przychodów dla działalności nieewidencjonowanej w 2024 roku zmieni się dwa razy. Od stycznia do czerwca 2024 roku wynosi 3181,50 zł, a od lipca 2024 roku – 3225 zł.

Działalność nierejestrowana, nawet jeśli ma wszystkie kluczowe cechy działalności gospodarczej, to wyjątkowo nie jest traktowana jak działalność gospodarcza, o ile uzyskane przychody nie przekroczą w żadnym miesiącu 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Działalność gospodarcza to działalność:

• zorganizowana
• mająca charakter zarobkowy
• prowadzona w sposób ciągły
• prowadzona we własnym imieniu.

Kiedy możesz prowadzić działalność nierejestrową

Możesz prowadzić działalność nierejestrowaną, jeżeli:

• miesięczne przychody z twojej działalności nie przekroczą limitu, czyli 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku

Limit przychodów dla działalności nieewidencjonowanej w 2024 roku zmieni się dwa razy. Od stycznia do czerwca 2024 roku wynosi 3181,50 zł, a od lipca 2024 roku – 3225 zł.

• w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) nie wykonywałeś działalności gospodarczej.

Możesz prowadzić działalność nierejestrowaną, nawet jeśli masz zarejestrowaną firmę, ale jej działalność w ostatnich 60 miesiącach była zawieszona – zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest liczone jak jej niewykonywanie.

Jak ustalić limit przychodów w działalności nierejestrowej

Do limitu przychodów uprawniających do prowadzenia działalności nierejestrowanej wlicza się przychody należne, nawet jeśli nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (klient jeszcze nie zapłacił za towar).

Do limitu nie wlicza się wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (czyli na przykład obniżek za uregulowanie płatności przed terminem).

Ustalając, czy nie przekroczyłeś limitu uprawniającego do prowadzenia działalności nierejestrowanej bierzesz pod uwagę przychody z danego miesiąca (uwzględniając wystawione rachunki albo faktury) :

• które już otrzymałeś
• które otrzymasz w przyszłości, w związku z już dokonaną sprzedażą albo wykonanymi usługami.

Do ustalania przychodu będzie ci służyć ewidencja sprzedaży.

Kwoty otrzymane to te, które dostajesz w momencie sprzedaży lub przed sprzedażą (tak zwane zaliczki).

Kwoty należne to te, których w momencie sprzedaży jeszcze nie otrzymałeś – sprzedałeś towar lub wykonałeś usługę i wystawiłeś dokument sprzedaży (rachunek lub fakturę), ale klient ci jeszcze nie zapłacił.

Pamiętaj! Inaczej obliczasz przychód dla celów rozliczenia podatkowego. W tym wypadku twoimi przychodami z działalności nierejestrowanej będą otrzymane lub pozostawione do twojej dyspozycji pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Oznacza to, że twoim przychodem podatkowym z działalności nierejestrowanej są tylko kwoty zapłacone przez klienta za towar lub usługę.

Kwoty należne, ale nieotrzymane w danym miesiącu staną się przychodem podatkowym dopiero w momencie, kiedy otrzymasz zapłatę od klienta.

Dla celów podatkowych do przychodu nie zaliczasz wartości towarów, które zostały ci zwrócone, ani udzielonych bonifikat i skont (czyli obniżek za uregulowanie płatności przed terminem).

Jeśli przekroczysz miesięczny limit przychodu, twoja działalność zostanie uznana za działalność gospodarczą. Od momentu przekroczenia limitu przychodu masz 7 dni na zarejestrowanie działalności gospodarczej w CEIDG. Jako początkującemu przedsiębiorcy może ci przysługiwać prawo do zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne.

Przykład

Pani Mariola haftuje obrusy, które następnie sprzedaje na jarmarkach i w internecie. Osiągnięte przez nią przychody wynoszą około 1000 zł miesięcznie. Pani Mariola może nie rejestrować działalności i rozliczać się w formie działalności nieewidencjonowanej.

Przykład

Pan Marek sprzedaje przez internet drobne gadżety: do kilkunastu rzeczy w miesiącu. Cena sprzedaży wynosi od kilkunastu do kilkuset złotych za dany gadżet. W lipcu 2024 roku Pan Marek sprzedał gadżety za 2200 zł, w sierpniu 2024 roku – za 2600 zł. Pan Marek mógł prowadzić tę sprzedaż w ramach działalności nierejestrowanej. W zeznaniu rocznym jako koszty uzyskania przychodu wykaże także kwoty (udokumentowane rachunkami), za które zakupił sprzedawane towary handlowe.

Jakie są korzyści z działalności nierejestrowej

Działalność nierejestrowana przynosi następujące korzyści:

• nie musisz zgłaszać działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym i GUS (nie będziesz potrzebować numerów identyfikacyjnych NIP i REGON)
• nie płacisz składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ani ubezpieczenia zdrowotne z tytułu działalności gospodarczej
• nie musisz płacić comiesięcznych (albo kwartalnych) zaliczek na podatek
• nie musisz płacić podatku VAT – obejmuje cię zwolnienie podmiotowe, bo przychody z działalności nierejestrowanej nie przekroczą 200 tys. zł w skali roku, chyba że sprzedajesz towary bądź usługi wymagające rejestracji do VAT już od pierwszej sprzedaży
• nie musisz prowadzić skomplikowanej księgowości tylko uproszczoną ewidencję sprzedaży.

Jakie są obowiązki w działalności nierejestrowej

Od momentu podjęcia działalności nierejestrowanej masz obowiązek:

• prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży
• rozliczać przychody z działalności nierejestrowanej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36 według skali podatkowej
• przestrzegać praw konsumentów
• wystawiać faktury lub rachunki na żądanie kupującego
• przestrzegać praw konsumenta, w tym prawa do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość i realizować obowiązki związane z reklamacją, zwrotem czy naprawą.

Pamiętaj! Prowadząc działalność nierejestrowaną, nie jesteś przedsiębiorcą, zatem zgodnie z Kodeksem cywilnym zawierane umowy o świadczenie usług stanowią umowy-zlecenia.

Od tych umów twój zleceniodawca odprowadza za ciebie składki do ZUS.

Kto może prowadzić działalność nierejestrową

Działalność nierejestrowaną może prowadzić wyłącznie osoba fizyczna.

Przepisy regulujące prowadzenie działalności gospodarczej i działalności nierejestrowanej nie wskazują szczególnych cech takiej osoby.

Pewne ograniczenia mogą jednak wynikać ze specyficznego – wynikającego z konkretnych przepisów – statusu osoby, która chce wykonywać działalność nierejestrową.

Dotyczy to w szczególności osób niepełnoletnich, bezrobotnych, urzędników i rolników czy cudzoziemców.

Cudzoziemcy

Nie ma przepisów zakazujących lub ograniczających cudzoziemcom, którzy legalnie przebywają w Polsce, wykonywanie działalności nierejestrowanej, o ile spełnią ogólne warunki określone dla tej działalności (te same, które dotyczą Polaków).

Sprawdź, kiedy cudzoziemiec może legalnie pracować w Polsce.

Ważne! Cudzoziemiec prowadzący działalność nierejestrowaną musi pamiętać o obowiązku rejestracji firmy w ciągu 7 dni po przekroczeniu miesięcznego limitu przychodu. To oznacza, że już w tym momencie musi mieć tytuł pobytowy lub status, który go do uprawnia do założenia w Polsce firmy.

Cudzoziemcy, którzy w momencie przekroczenia miesięcznego limitu nie mają takiego tytułu pobytowego lub statusu, nie będą mogli postąpić zgodnie z przepisami i założyć działalności. Ci cudzoziemcy muszą przywiązywać szczególną uwagę do ewidencji przychodów, monitorować je na bieżąco i nie przekraczać limitu.

Przeczytaj, jaką działalność gospodarczą może w Polsce prowadzić cudzoziemiec

Pamiętaj! Jeśli cudzoziemiec niebędący obywatelem kraju Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii będzie świadczył usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (w tym umowy-zlecenia, umowy o dzieło lub umowy agencyjnej), musi uzyskać:

• zezwolenie na pracę
• w przypadku obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii lub Ukrainy – wpis oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi do ewidencji.

W przypadku obywateli Ukrainy obowiązuje uproszczona procedura legalizacji świadczenia usług w ramach umowy. Wystarczy, że usługodawca w ciągu 14 dni powiadomi powiatowy urząd pracy.

Przeczytaj, jak legalnie zatrudnić obywatela Ukrainy.

Pamiętaj! To usługodawca (podmiot na rzecz którego będziesz świadczył usługi w ramach umowy zlecenia), jest odpowiedzialny za uzyskanie odpowiedniego zezwolenia. Natomiast działalność nierejestrowa ograniczona wyłącznie do sprzedaży może być prowadzona bez specjalnych zezwoleń.

Obowiązek uzyskania zezwolenia, wpisu oświadczenia nie dotyczy osób zwolnionych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę w Polsce (na przykład posiadaczy Karty Polaka czy studentów studiów stacjonarnych w Polsce).

Osoby niepełnoletnie

Osoby niepełnoletnie mogą wykonywać działalność nierejestrowaną, ponieważ taka działalność – co do zasady – nie jest uzależniona od posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych.

Wykonując taką działalność, niepełnoletni musi jednak pamiętać o ograniczeniach wynikających z jego wieku – osoby od 13. do 18. roku życia mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Oznacza to, że niepełnoletni nie może we własnym imieniu dokonywać czynności prawnych, które powodują powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego. Przede wszystkim nie może samodzielnie zawierać umów ze swoimi kontrahentami na dostawę towarów czy sprzedaż produktów. Do zaciągania zobowiązań i rozporządzania swoim prawem będzie mu potrzebna zgoda przedstawiciela ustawowego – najczęściej rodzica lub kuratora.

Osoba niepełnoletnia może dysponować dochodami uzyskanymi z tytułu działalności nierejestrowanej bez zgody przedstawiciela ustawowego, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej.

Ważne! Rodzice dziecka sprawują zarząd nad jego majątkiem, ale muszą uzyskać zgodę dziecka i sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Taką czynnością jest na przykład kupno nieruchomości.

Działalność nierejestrowana osób niepełnoletnich może podlegać ograniczeniom lub może być wyłączona, jeżeli przepisy określają, że osoba prowadząca konkretną działalność musi być pełnoletnia. Takie ograniczenie lub wyłączenie musi być uregulowane w ustawie dotyczącej tej działalności.

Bezrobotni

Osoba prowadząca działalność nie...