Droit de suite, czyli prawo majątkowe twórcy i jego spadkobierców do udziału w dochodach ze sprzedaży utworu

Twórcy przysługują autorskie prawa osobiste oraz majątkowe. Jednym z elementów autorskiego prawa majątkowego jest prawo twórcy do otrzymania wynagrodzenia za wykorzystanie jego utworu. Wynika to z art. 17 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm.,. dalej: pr.a.), zgodnie z którym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Istota droit de suite

Jednym z rodzajów wynagrodzenia, które jest należne twórcy, a także jego spadkobiercom, jest wynagrodzenie wynikające z tzw. droit de suite. Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego Wydawnictwa PWN S.A., umieszczonego na stronie internetowej www.sjp.pwn.pl,  droit de suite [wym. drua de suit]  to prawo twórcy do otrzymywania procentowego wynagrodzenia od ceny jego dzieła odsprzedawanego kolejnemu właścicielowi.

Istotą tego prawa jest to, aby twórca miał możliwość czerpania korzyści z faktu, że jego dzieło, które sprzedał za relatywnie niewysokie wynagrodzenie, z biegiem lat zyskuje na wartości. Często jest bowiem tak, że w momencie sprzedaży swego utworu, twórca jest jeszcze osobą mało znaną. Dopiero po upływie pewnego czasu jego prace uzyskują wysokie ceny na rynku. W takiej sytuacji korzyści odnosiliby jedynie właściciele dzieł, a nie ich autorzy lub ich spadkobiercy. Zgodnie z art. 18 ust. 3 pr.a., prawo do wynagrodzenia wynikającego z droit de suite  nie podlega zrzeczeniu się, zbyciu ani egzekucji. Wygasa ono po 70 latach od śmierci twórcy.

Na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych kwestie droit de suite reguluje art. 19 oraz 191-195. Wynagrodzenie przysługujące twórcy i jego spadkobiercom, dotyczy tylko oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego lub fotograficznego, w przypadku których cena sprzedaży wynosi co najmniej równowartość 100 euro. Zgodnie z art. 19 ust. 3 pr.a., oryginalnymi egzemplarzami utworu w rozumieniu są:

• egzemplarze wykonane osobiście przez twórcę,
• kopie uznane za oryginalne egzemplarze utworu, jeżeli zostały wykonane osobiście, w ograniczonej ilości, przez twórcę lub pod jego nadzorem, ponumerowane, podpisane lub w inny sposób przez niego oznaczone.

Wysokość wynagrodzenia

W przypadku zawodowej odsprzedaży takich utworów twórcy i jego spadkobiercom przysługuje prawo do wynagrodzenia. Zawodową odsprzedażą jest np. odsprzedaż organizowana przez domy aukcyjne czy galerie sztuki. Wynagrodzenie to, zgodnie z art. 19 ust. 1 stanowi sumę poniższych stawek:

• 5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale do równowartości 50.000 euro, oraz
• 3 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 50.000,01 euro do równowartości 200.000 euro, oraz
• 1 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 200.000,01 euro do równowartości 350.000 euro, oraz
• 0,5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 350.000,01 euro do równowartości 500.000 euro, oraz
• 0,25 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale przekraczającym równowartość 500.000 euro – jednak nie wyższego niż równowartość 12.500 euro.

Konkluzje

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych bardzo precyzyjnie określa wysokość wynagrodzenia należnego twórcom i ich spadkobiercom oraz rodzaje utworów, za które jest ono należne. Sam fakt umieszczenia w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych uregulowania dotyczącego droit de suite, nie oznacza natomiast, że prawa twórców są w tym zakresie respektowane. Brak jest przepisów wykonawczych, w postaci chociażby wskazania podmiotów odpowiedzialnych za odpowiedzialnych za obieg informacji o dokonanych transakcjach czy podmiotów zobowiązanych do pobierania opłat i przekazywania ich osobom uprawnionym. Dopiero kompleksowa regulacja tego zagadnienia pozwoli na to, by twórcy i ich spadkobiercy czerpali wymierne korzyści ze stworzonego dzieła.

Izabela Rutkowska

Artykuł pochodzi z serwisu FOTOTerytorium.pl

FOTOterytorium to bank zdjęć nie tylko cyfrowych. Za pośrednictwem serwisu fotografie współpracujących artystów są sprzedawane zarówno w formie cyfrowej jak i w formie wydruków na całej gamie nośników. FOTOterytorium.pl pośredniczy także między klientami, którzy potrzebują pracy wykonanej według indywidualnych wymagań, a autorami, którzy takie zamówienia mogą realizować. Można także zamówić wydruk własnej pracy. I to wszystko w jednym serwisie!