Dokumentowanie kosztów dla celów podatku dochodowego. Ważny wyrok NSA

Tezy: Koszt udokumentowany dowodem źródłowym, który dotyczy towaru lub usługi, które de facto nie były w obrocie, nie może stanowić podstawy zapisu w księgach podatkowych, a po jego wyeliminowaniu na podstawie art. 193 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, ze zm.), czyli nie uznaniu za dowód zapisu w księgach podatkowych, w konsekwencji nie współtworzy podstawy ustalenia dochodu na szczególnych zasadach wynikających z art. 24 ust. 1 i art. 24a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Krzysztof Winiarski, Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Bogusław Woźniak, Protokolant Joanna Bańbura, po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 16 kwietnia 2015 r. sygn. akt I SA/Kr 117/15 w sprawie ze skargi M. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z dnia 26 czerwca 2014 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2008 r. 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od M. K. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie kwotę 1800 (słownie: tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2015 r. sygn. akt I SA/Kr 117/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę M. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z dnia 26 czerwca 2014 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2008 r.

2. Przedstawiając stan sprawy Sąd I instancji podał, że decyzją z dnia 19 grudnia 2013 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w K. określił M. K. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2008 r. ustalając, że w 2008 r. Skarżąca posiadała 50% udziałów w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Budowlanym "A." A. C., M. K. sp. jaw. z siedzibą w Krakowie. Organ I instancji wskazał, że w dokumentach księgowych firmy PPB A. sp. jaw. za 2008 r. znajdowało się 12 faktur VAT wystawionych przez Zakład Usługowy "B." E. C. z siedzibą w K. za wykonanie prac porządkowych terenu bazy oraz terenu budowy. Kwoty netto wynikające z faktur zostały uwzględnione w kosztach działalności gospodarczej kontrolowanego przedsiębiorstwa firmy PPB A. sp. jaw. Organ I instancji przyjął, że transakcje udokumentowane tymi fakturami w rzeczywistości nie zostały wykonane. Od powyższego rozstrzygnięcia wywiedzione zostało odwołanie.

3. Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie decyzją z dnia 26 czerwca 2014 r. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. Organ odwoławczy zauważył, że na podstawie umowy z 30 listopada 2007 r. zawartej pomiędzy A. C. (jako osobą fizyczną – inwestorem) a firmy PPB A.sp. jaw. roboty remontowo - budowlane hali produkcyjnej w K. miały być wykonywane przez firmy PPB A. sp. jaw. w okresie od września 2008 r. do grudnia 2009 r. Pierwsza faktura za wykonane usługi zgodnie z ww. umową została wystawiona w październiku 2008 r. W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej nie można było przyjąć, iż prace porządkowe wynikające z faktur miały bezpośredni związek z umową z 30 listopada 2007 r., ze względu na rozległą rozpiętość czasową pomiędzy pracami porządkowymi, a budowlanymi. Kolejnym argumentem przemawiającym za odrzuceniem faktur jest to, że przesłuchiwani pracownicy firmy ZU B. jako miejsce pracy wskazywali m. in. budynek w K., którą to nieruchomość A. C. nabył jako osoba fizyczna. Tym samy pracownicy ZU B. nie mogli w 2008 r. świadczyć usług sprzątania przy nieruchomości znajdującej się w K. na rzecz PPB A. sp. jaw. Powyższa nieruchomość stanowi bowiem własność A. C. jako osoby fizycznej. W konsekwencji koszty związane z wykonaniem tych prac nie mogły obciążyć kosztów uzyskania przychodów firmy firmy PPB A. sp. jaw. w świetle art. 22 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm., zwana dalej "u.p.d.o.f."). Organ odwoławczy odniósł się także do zapisów umowy pomiędzy ZU B. oraz PPB A. z dnia 28 września 2007 r. Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej dowodem świadczącym o fikcyjności usług udokumentowanych kwestionowanymi fakturami VAT były m.in. zeznania osób przesłuchanych w charakterze świadków. Osoby zatrudnione w 2008 r. na podstawie umów o dzieło (T. W., W. T., A. C., S. Z., J. Z.) przez ZU B. jako miejsce pracy wskazywały przede wszystkim budynek w K., którą to nieruchomość A. C. nabył jako osoba fizyczna oraz na budowę pomiędzy I. a M. w K. Z kolei osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę (T. W., A. C., P. Z.) jako miejsce wykonywanej przez siebie pracy wskazywali budynek położony w K. przy A. P. wraz z przylegającym do niego terenem, przy czym zakres wykonywanych przez nich usług obejmował głównie usługi sprzątania (T. W., A. C.) lub usługi instalacyjne, techniczne, elektryczne oraz teleinformatyczne (P. Z.), które świadczone były także w budynku położonym przy ul. Z. w K. W szczególności za fikcyjnym charakterem prac porządkowych zdaniem organu odwoławczego przemawiał fakt, iż w umowach o dzieło zawieranych przez ZU B. jako miejsce wykonywania prac wskazany został np. teren bazy przy Al. P. w K., bądź teren budowy Hotelu P. w K. przy ul. N. a przesłuchiwane osoby wskazywały, iż prace świadczyły na terenie budowy w K. (J. Z., S. Z., A. C., W. T., T. W.). W konsekwencji koszty związane z wykonaniem tych prac nie mogły obciążyć kosztów uzyskania przychodów firmy PPB A. sp. jaw. w świetle art. 22 u.p.d.o.f. Jednocześnie po stronie kosztów PPB A. sp. jaw. dopuszczono kwoty wynagrodzeń brutto wypłaconych osobom zatrudnionym przez ZU B. na podstawie umów o dzieło, które świadczyły usługi porządkowe w siedzibie firmy PPB A. sp. jaw. przy Al. P.

2.1. W skardze do WSA w Krakowie Skarżąca wniosła o uchylenie decyzji organu odwoławczego i zarzuciła naruszenie przepisów postępowania oraz przepisów prawa materialnego, tj.:
- art. 120, art. 121 § 1, art. 122, art. 124, art. 181, art. 188, art. 191, art. 193, art. 199a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, ze zm., dalej zwana: "Ordynacja podatkowa") poprzez naruszenie zasad prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych, przez błędną ocenę stanu faktycznego sprawy opartej na materiale dowodowym, poprzez dołączenie do akt sprawy dowodów z umorzonego dwukrotnie śledztwa prokuratorskiego, jak również zeznań świadków niebędących pracownikami firmy ZU B. i PPB A. sp. jaw., prowadzenie przesłuchania świadków niezgodnie z zasadami wynikającymi z reguł procesowych, poprzez brak badania rzeczywistego charakteru świadczonych usług, oraz poprzez brak oceny skutków przekształcenia spółki cywilnej PPB A. w spółkę jawną,
- art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. poprzez nieuznanie kosztów uzyskania przychodów za usługi świadczone przez firmę B. na rzecz Spółki Jawnej A. oraz poprzez przypisanie kosztów wynagrodzeń pracowników zatrudnionych przez firmę B., spółce jawnej A., mimo że koszt tych wynagrodzeń poniosła firma B.

2.2. W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie.

2.3. W uzasadnieniu Sąd I instancji stwierdził, że stan faktyczny niniejszej sprawy jest ściśle związany ze stanem faktycznym dotyczącym 2007 r., gdyż organy podatkowe oceniały rzetelność faktur wystawionych przez ZU B. od października 2007 r. do grudnia 2008 r. na podstawie tego samego stanu faktycznego. W tym zakresie zostały wydane decyzje wymiarowe dotyczące obu wspólników PPB A. sp. jaw. które podlegały kontroli sądowej. WSA w Krakowie w wyrokach z dnia 31 października 2013 r. sygn. akt I SA/Kr 1089/13, z dnia 22 maja 2015 r. sygn. akt I SA/Kr 341/14 z dnia 16 kwietnia 2015 r. sygn. akt I SA/Kr 1735/15 (publ. w centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej powoływana jako: "CBOSA") przyjął, że wystawione przez firmę B. faktury nie odzwierciedlały rzeczywistych transakcji, uznając za prawidłowe ustalenia organów. Ostatecznie Sąd uznał, że wskazane w decyzjach koszty uzyskania przychodów spółki przypisane zostały jej bezpodstawnie. Co prawda wyroki te dotyczyły drugiego wspólnika za lata 2007 i 2008 oraz Skarżącej w zakresie 2007 r. niemniej dokonane ustalenia dotyczą tego samego stanu faktycznego albowiem przy ustalaniu dochodu z działalności prowadzonej w spółce jawnej przyjmuje się, że najpierw należy ustalić dochód spółki, opierając się na domniemaniu, że to ona jest podatnikiem (w stosunki do osiągniętego przez siebie dochodu), a dopiero później ustala się dochód wspólnika z udziału w spółce, w oparciu o zasadę, że dochód wspólnika jest proporcjonalny do jego udziału w spółce. Sąd I instancji zauważył, że powyższe wyroki nie mają charakteru wiążącego (nie dotyczą tej samej sprawy, ) w trybie art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., zwana dalej: "p.p.s.a."). Niemniej jednak, dobro wymiaru sprawiedliwości wymaga aby sąd administracyjny orzekający w zakresie tego samego stanu faktycznego i prawnego, kierował się przede wszystkim wykładnią dokonaną przez poprzednio orzekające składy sędziowskie. Skoro w wyrokach o sygn. akt I SA/Kr 1089/13, I SA/Kr 341/14 oraz sygn. akt I SA/Kr 1735/15 WSA w Krakowie uznał sporne faktury za nieodzwierciedlające rzeczywistych transakcji, to uznanie jej w niniejszym wyroku jako w pełni prawidłowej byłoby wyrazem rażącej niekonsekwencji Sądu. Zdaniem Sądu I instancji fikcyjny charakter faktur potwierdziły zeznania świadka P. Z., który zeznał, że prace porządkowe wykonywały firmy P., I. i T.. Podobnie zeznała K. G. wskazując, że firma ZU B. nigdy nie wykonała robót opisanych w fakturach, gdyż prace te wykonała firma P. Świadek K. G., zeznała również, że firma B. została założona tylko po to by "wyciągać pieniądze" za pozornie wykonane prace. Ponadto pracownicy firmy ZU B. nie mogli świadczyć usług sprzątania przy nieruchomości znajdującej się w K. na rzecz PPB A. sp. jaw. ponieważ powyższa nieruchomość stanowiła własność A. C. jako osoby fizycznej co potwierdziła analiza umów o dzieło i zeznań pracowników. WSA w Krakowie podniósł, że umowa z dnia 28 września 2007 r. pomiędzy ZU B. oraz PPB A. sp. jaw., dotyczyła wyłącznie usług porządkowania terenów bazy (K., Al. P. 78) oraz terenów budów (w roku 2007 inwestycja w K., przy ul. O. 12). W rezultacie nieuzasadnione zdaniem Sądu I instancji było twierdzenie Skarżącej jakoby osoby wykonujące w 2008 r. prace na prywatnym obiekcie A. C., położonym w K., działały w imieniu ZU B. w ramach tej umowy. Odnosząc się do naruszenia art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. WSA w Krakowie stwierdził, że podstawę opodatkowania u podatników prowadzących księgi współtworzą tylko te wydatki, które spełniają wszystkie wymienione kryteria kosztów uzyskania przychodów,...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »