Długoterminowy najem samochodu a podatek dochodowy

Najem długoterminowy samochodu to – obok leasingu – jedna z możliwości korzystania z pojazdu. Istotne jest jednak to, że w odróżnieniu od leasingu, w przypadku najmu długoterminowego korzystający nie tylko ma prawo używania pojazdu, ale również ma zapewniony tzw. pakiet serwisowy, obejmujący na przykład: wymianę ogumienia, naprawy, likwidację szkód komunikacyjnych. Usługa ta ma więc niewątpliwie znacznie szerszy zakres niż w razie zawarcia umowy leasingu.

Niekiedy przedsiębiorcy utożsamiają najem długoterminowy z leasingiem operacyjnym i są przekonani, że również skutki podatkowe obu tych rozwiązań pozwalających na korzystanie z pojazdu są identyczne. Nie zawsze tak jednak musi być.

Warunki uznania długoterminowego najmu samochodu za leasing operacyjny

W sytuacji gdy umowa najmu długoterminowego:

• została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, a jednocześnie
• suma opłat ustalonych w umowie, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej pojazdu,

podatkowe rozliczenie takiej umowy odbywa się na identycznych zasadach jak leasing operacyjny.

Jak bowiem czytamy w interpretacji indywidualnej wydanej 27 września 2012 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, nr IPPB3/423-468/12-2/GJ:

(...) niezależnie od nazwy umowy zawartej przez Wnioskodawcę, tj. Umowy Najmu, skoro dotyczy ona odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie podlegające amortyzacji środki trwałe (samochody osobowe), to jest ona umową leasingu, o której mowa w art. 17a pkt 1 ustawy o CIT. Konsekwentnie, określenie skutków podatkowych dla Wnioskodawcy należy dalej oceniać z perspektywy przepisów art. 17b–17l ustawy o CIT.

W konsekwencji wszystkie koszty związane z wykorzystywaniem samochodu, zarówno czynsz najmu, jak i koszty eksploatacyjne, takie jak na przykład paliwo, opłaty za przejazdy autostradą czy zakup akcesoriów samochodowych, można ujmować bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodów.

Podkreślić trzeba, że o ile pierwszy z tych warunków, czyli 40% normatywnego okresu amortyzacji, jest oczywisty, to czasem pojawiają się pytania, jak należy liczyć sumę opłat określonych w umowie. Otóż oprócz opłat miesięcznych należy ująć w niej także opłatę za wykup samochodu po zakończeniu umowy najmu. W przypadku takich umów wykup samochodu następuje na znacznie mniej korzystnych warunkach niż w przypadku leasingu operacyjnego, w związku z czym niewielu przedsiębiorców jest tym zainteresowanych. Jeśli jednak umowa najmu spełnia pierwszy ze wskazanych warunków, czyli jest zawarta na okres co najmniej 24 miesięcy, warto taką opcję wykupu zapisać w umowie, nawet jeśli oczywistym jest, że się z niej nie skorzysta. Dzięki temu z pewnością suma opłat ustalonych w umowie, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, będzie odpowiadała co najmniej wartości początkowej pojazdu.

To, że wystarczające są jedynie odpowiednie zapisy w umowie, zostało podkreślone we wspomnianej wyżej interpretacji:

(...) dla celów zakwalifikowania Umowy Najmu jako umowy leasingu, w znaczeniu nadanym jej w art. 17b ust. 1 ustawy o CIT, wystarczającym jest, by opcja zakupu została zapisana w treści Umowy Najmu, niezależnie od ostatecznej decyzji Wnioskodawcy w przedmiocie skorzystania z tego uprawnienia (opcji zakupu).

Rozliczanie najmu długoterminowego niespełniającego warunków uznania go za leasing operacyjny

Jeśli umowa najmu długoterminowego nie spełnia podatkowych kryteriów pozwalających na uznanie jej za leasing operacyjny, wówczas rozliczanie wydatków eksploatacyjnych musi odbywać się z zastosowaniem ewidencji przebiegu pojazdu, czyli tzw. kilometrówki.

Obecnie nie ma już żadnych wątpliwości, że w pojęciu kosztów eksploatacyjnych nie mieści się czynsz najmu. Jest to bowiem wydatek ponoszony w związku z uzyskaniem tytułu prawnego pozwalającego na korzystanie z pojazdu. Tym samym może on być zaliczany bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów.

Problematyczne może być natomiast to, w jaki sposób należy rozliczać koszty opłat serwisowych, wynikających z umowy najmu długoterminowego. Co do zasady koszty utrzymania pojazdu w dobrym stanie technicznym są bowiem kosztami o charakterze eksploatacyjnym, związanym z przebiegiem pojazdu, a co za tym idzie – powinny być rozliczane poprzez kilometrówkę. Warto jednak wiedzieć, że jeśli korzystający z samochodu ma obowiązek ponoszenia tych opłat w wysokości niezależnej od faktycznego wykorzystania pojazdu (przebiegu pojazdu), wówczas może rozliczać je tak samo jak czynsz najmu.

Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 grudnia 2015 r., sygn. akt II FSK 2273/13, gdzie odnosząc się do kosztów wynikających z umowy o świadczenie usług serwisowych zawartej do umowy najmu długoterminowego, Sąd ten uznał, że:

(...) umowa ta jest ściśle związana z umową najmu samochodu, ma charakter akcesoryjny, a spółka była zobowiązana do jej zawarcia, zaś opłaty za usługę serwisową mają charakter stałych wpłat i są wynagrodzeniem zryczałtowanym, niezależnym od rozmiaru wykorzystania pojazdu. Przebieg pojazdu nie ma więc odniesienia również do umowy serwisowej oraz assistance.

Izabela Rutkowska