Darowizna przedsiębiorstwa: Odmowa przejęcia długów a nadpłata w PCC

W przypadku zawarcia umowy darowizny przedsiębiorstwa zawierającej postanowienia dotyczące przejęcia zobowiązań w trybie art. 519 Kodeksu cywilnego, obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje z chwilą zawarcia umowy. Odmowa wyrażenia zgody przez wierzycieli na przejęcie zobowiązań darczyńcy przez obdarowanego po zawarciu umowy, daje podstawę do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Urszula Barbara Rymarska, sędzia WSA Jacek Pruszyński (spr.), sędzia WSA (del.) Patrycja Joanna Suwaj, Protokolant st. sekretarz sądowy Beata Borkowska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 25 października 2013 r. sprawy ze skargi M. Spółka z o.o. S.K.A następca prawny D. Spółka z o.o. S.K.A. w S. L. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] kwietnia 2013 r., nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych oddala skargę.

UZASADNIENIE

D. Sp. z o.o. S.K.A. (dalej Spółka) z siedzibą w S. L. we wniosku z [...] listopada 2012 r., działając za pośrednictwem pełnomocnika, zwróciła się o stwierdzenie nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 426.182,00 zł, pobranym przez notariusza od umowy darowizny przedsiębiorstwa zawartej w akcie notarialnym z [...] lipca 2012 r. Rep. [...] Nr [...]z tytułu przejęcia przez obdarowaną spółkę długów, ciężarów i zobowiązań darczyńcy. Zdaniem pełnomocnika z treści przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) wynika, że przejęcie długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy musi nastąpić już w momencie darowizny, a nie później. Przy zawieraniu umowy nie byli zaś obecni wierzyciele darczyńcy i nie złożyli zgody na przejęcie długów. W tym przypadku nastąpiło jedynie ustawowe przystąpienie nabywcy do cudzego długu w trybie art. 554 Kodeksu cywilnego.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z. decyzją z [...] grudnia 2012 r. nr [...] odmówił stwierdzenia wnioskowanej nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych.

W odwołaniu od powyższej decyzji pełnomocnik Spółki zarzucił naruszenie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Dyrektor Izby Skarbowej w B. decyzją z [...] kwietnia 2013 r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

Organ odwoławczy wskazał, że aktem notarialnym z [...] lipca 2012 r. Rep. [...] Nr [...] Pani R. M. K. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą "D." Fabryka Okien i Drzwi PCV z siedzibą w S. L. przekazała w formie darowizny prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego na rzecz D. Sp. z o.o. S.K.A.

z siedzibą w S. L. W § 5 aktu notarialnego umieszczono zapisy dotyczące przejęcia zobowiązań. Wskazano, że pod pojęciem "przejęte zobowiązania" należy rozumieć wszystkie długi, obowiązki oraz zobowiązania darczyńcy, do których przestrzegania, wykonywania, uiszczania, zwalniania, spełniania zobowiązana jest obdarowana spółka, które wynikają z jakichkolwiek umów na warunkach w nich określonych i związanych z wykonywaniem praw lub obowiązków przez spółkę wynikających ze wspomnianych umów, jednakże z wyłączeniem zobowiązań z tytułów wymienionych w pkt od [...] do [...] aktu notarialnego. Darczyńca oświadczył, że dołoży najwyższej staranności w celu uzyskania, w odniesieniu do przejętych zobowiązań, zgód wierzycieli na przejęcie przez obdarowaną spółkę praw i obowiązków darczyńcy wynikających z umów. Wskazano, że w odniesieniu do wspomnianych umów nastąpi przejęcie długu, o którym mowa w art. 519 i n. Kodeksu cywilnego. Obdarowana spółka z kolei zobowiązała się wobec darczyńcy, że ze skutkiem od daty zawarcia umowy darowizny, w odpowiednich terminach płatności, zachowa, wykona, zapłaci, zwolni lub spełni wszystkie "przejęte zobowiązania". Jednocześnie strony potwierdziły, że po dacie zawarcia umowy darowizny będą w dobrej wierze współpracować podczas negocjacji z wierzycielami, dotyczących możliwego przejęcia umów. W § 13 aktu notarialnego strony określiły wartość przejmowanych zobowiązań na kwotę 14.504.554,00 zł (do opodatkowania na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a o podatku od czynności cywilnoprawnych) i 13.609.085,00 zł (do opodatkowania na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. b ww. ustawy). Notariusz, jako płatnik, pobrał podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 426.182,00 zł.

Organ wskazał, że zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi podlegają umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy. W rozpatrywanej sprawie przedmiotem darowizny jest przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego. Nowelizacja tego przepisu dokonana ustawą z 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2003 r. Nr 49, poz. 408), która weszła w życie 25 września 2003 r. spowodowała, że z definicji przedsiębiorstwa wykreślono, jako jego składnik - "zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa".

To oznacza, że zbycie przedsiębiorstwa obejmuje tylko aktywa. Jeżeli zamiarem stron jest objęcie czynnością prawną także długów, to należy zawrzeć dodatkową umowę o przejęciu długu, o której mowa w art. 519 i n. Kodeksu cywilnego.

W sprawie umowa przejęcia długów została zawarta zgodnie z art. 519 § 2 pkt 2 Kodeksu cywilnego, pomiędzy dłużnikiem (darczyńcą), a osobą trzecią (obdarowanym). W związku z tym do skutecznego przejęcia długów darczyńcy potrzebna jest również zgoda wierzycieli. Organ zauważył, że z przepisów Kodeksu cywilnego wynika, że zgoda taka może być udzielona przed zawarciem umowy o przejęcie długu, równocześnie z zawarciem umowy, jak i po jej zawarciu. Wyrażenie zgody po zawarciu umowy wywołuje skutki ex tunc (z mocą wsteczną), co oznacza, że umowa o przejęcie długu doszła do skutku w chwili jej zawarcia.

W przypadku odmowy wyrażenia zgody umowę przejęcia długu należy uznać za nieważną ab initio (od początku).

W akcie notarialnym strony umowy darowizny zobowiązały się do podejmowania działań w celu uzyskania zgód wierzycieli na przejęcie przez obdarowaną spółkę praw i obowiązków darczyńcy wynikających z umów. Z aktu notarialnego nie wynika termin, do którego zgody te winny być uzyskane. W toku postępowania odwoławczego Dyrektor Izby Skarbowej wezwał stronę do przedłożenia dowodów potwierdzających, iż nie doszło do przejęcia długów.

W odpowiedzi pełnomocnik strony wskazał w piśmie z [...] marca 2013 r., że do chwili podpisania aktu notarialnego darczyńca oraz obdarowany nie występowali do wierzycieli o wyrażenie zgody na przejęcie długów, ponieważ przy takiej czynności prawnej występuje solidarna odpowiedzialność za zobowiązania. W kolejnym piśmie z [...] kwietnia 2013 r. stwierdził, że po zawarciu aktu notarialnego darczyńca i obdarowany również nie występowali do wierzycieli o wyrażenie zgody na przejęcie długów.

Zdaniem organu, dopiero w momencie odmowy wyrażenia zgody przez wierzycieli na przejęcie zobowiązań darczyńcy będzie można stwierdzić, że umowa o przejęcie długu nie do...