Czynny żal a odpowiedzialność karna skarbowa

W myśl art. 16 Kodeksu karnego skarbowego sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Jednakże, należy pamiętać, że sprawca nawet drobnego przestępstwa bądź wykroczenia skarbowego może skorzystać z dobrodziejstwa czynnego żalu czy odstąpienia od wymierzenia kary i środka karnego tylko po uprzednim wszczęciu i przeprowadzeniu postępowania, ze wszystkimi wynikającymi z tego faktu konsekwencjami.

Czynny żal nie zawsze skuteczny

Roztrząsając kwestę czynnego żalu należy wskazać, że jest on prawnie skuteczny jeżeli:

1. następuje on po popełnieniu czynu zabronionego;
2. polega na zawiadomieniu organu powołanego do ścigania (ustnym do protokołu lub pisemnym);
3. ujawnia istotne okoliczności przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
4. uiszczono w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym, jeżeli czyn ten polega na uszczupleniu tej należności;
5. sprawca złożył przedmioty podlegające obligatoryjnemu przepadkowi;
6. sprawca uiścił równowartość pieniężną przedmiotów podlegających obligatoryjnemu przepadkowi, jeżeli występuje niemożność złożenia tych przedmiotów;
7. organ ścigania nie miał jeszcze wyraźnie udokumentowanej wiadomości o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
8. organ ścigania nie rozpoczął czynności służbowej zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony);
9. sprawcą nie jest osoba kierująca wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego;
10. sprawcą nie jest osoba, która wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleciła jej wykonanie czynu zabronionego;
11. sprawcą nie jest osoba, która zorganizowała grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierowała;
12. sprawcą nie jest osoba, która nakłaniała inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Konkludując należy wskazać, że zapewnienie przez ustawę bezkarności sprawcy nie anuluje samego faktu popełnienia czynu zabronionego. Nie jest to więc ani okoliczność wyłączająca bezprawność czynu (kontratyp), ani też okoliczność wyłączająca winę. Uchylenie karalności następuje z mocy samego prawa. Jest ono obligatoryjne i niezależne od uznania czy zgody właściwego organu procesowego, nie stanowi więc odstąpienia od wymierzenia kary.

Michał Szczodry, aplikant radcowski
Łukasz Bernatowicz, radca prawny
Kancelaria Radców Prawnych &Doradców Podatkowych Bernatowicz Komorniczak i Mazur sp.p.