Czym są kryptowaluty

W poprzednim artykule rozpoczęliśmy rozważania na temat miejsca kryptowaluty w polskim systemie podatkowym.  Pisaliśmy o tym, czym kryptowaluty nie są, a dzisiaj o tym, czym kryptowaluty są - zaczynamy od odpowiedzi na pytanie, czy kryptowaluty są legalne?

• Wcześniej - Czym kryptowaluty nie są

Czy kryptowaluta jest legalna?

Skoro wirtualna waluta nie przystaje do żadnej z przedstawionych wcześniej definicji środków płatniczych i instrumentów finansowych, to czy w ogóle jej posiadanie i handel jest legalny?

Na szczęście nie ma żadnych przepisów, które uznawałyby obrót wirtualną walutą za przestępstwo (przy zachowaniu wymogów, określonych w różnego rodzaju przepisach mających na celu zapobieganiu praniu pieniędzy i przeciwdziałanie finansowania terroryzmu). Również posiadanie kryptowaluty nie jest czynem zabronionym. W rezultacie choć kryptowaluta nie przystaje do większości obowiązujący konstrukcji prawnych, to jednak jest w pełni legalna. Potwierdził to również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w swoim piśmie wydanym w dniu 16.11.2018r., nr 0114-KDIP2-2.4010.476.2018.2.AG:

„Na wstępie należy zaznaczyć, że temat kryptowalut (waluty wirtualnej) nie został uregulowany w przepisach prawa. Waluta ta nie ma żadnego centralnego emitenta ani jakiejkolwiek instytucji sprawującej nad nią nadzór. Na gruncie polskiego prawa waluty wirtualnej nie można traktować na równi z prawnym środkiem płatniczym, bowiem nie funkcjonuje ona jako instrument rynku pieniężnego w rozumieniu odrębnych przepisów. W konsekwencji, w zakresie zagadnień dotyczących obrotu kryptowalutami nie można automatycznie stosować rozwiązań, jakie mają zastosowanie do tzw. waluty tradycyjnej. Operacje dokonywane za pośrednictwem kryptowalut polegają na dokonywaniu odpowiednich zapisów jedynie w systemach informatycznych. Pomimo, że obrót walutami wirtualnymi nie narusza prawa krajowego ani unijnego, to ich posiadanie wiąże się jednak z wieloma rodzajami ryzyka, których użytkownicy powinni być świadomi, zanim zdecydują się zainwestować w nie swoje środki finansowe.”

Warto jednak pamiętać (o czym przypomina Dyrektor KIS w wyżej cytowanym piśmie), że pomimo faktu, iż wirtualna waluta nie jest zabroniona to jednak obrót kryptowalutami rodzi pewne niebezpieczeństwa oraz ryzyka. Wśród najważniejszych zagrożeń wymienić można:

• ryzyko znacznej i niespodziewanej zmiany cen;

• brak pewności co do bezpieczeństwa zainwestowanych środków ponieważ wirtualne waluty nie są gwarantowane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny;

• dużą anonimowość stron transakcji;

• ryzyko związane z brakiem obowiązku powszechnej akceptowalności kryptowalut;

• ryzyko związane z możliwością oszustwa.

WAŻNE

Posiadanie oraz obrót kryptowalutami jest w Polsce działaniem legalnym - wiąże się jednak z ryzykiem finansowym.

Kryptowaluta jako prawo majątkowe

Czym zatem jest wirtualna waluta? W jaki sposób należy ją kwalifikować pod względem prawnym?

Obecnie dominuje powszechne stanowisko, iż na gruncie aktualnych przepisów kryptowaluta jest prawem majątkowym, które stanowi rodzaj mienia danej osoby. Jak bowiem stanowi art. 44 Kodeksu cywilnego mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Nie ulega żadnym wątpliwościom, że wirtualna waluta posiada pewną wartość majątkową, jest przypisana do konkretnego podmiotu i stanowi element jego majątku prywatnego (mienia) oraz może zostać zbyta.

Teza zgodnie z którą kryptowaluta jest prawem majątkowym jest powszechnie akceptowana przez organy podatkowe. Można bowiem przywołać wiele interpretacji w których fiskus wywodzi podatkowe skutki kwalifikując walutę wirtualną jako prawo majątkowe.

Kryptowaluty – podatki i rachunkowość

Czytasz fragment pierwszej lekcji e-kursu: Kryptowaluty – podatki i rachunkowość.

Szczegółowe informacje i formularz zamówienia

Przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 03.01.2018r., nr 0114-KDIP3-1.4011.399.2017.2.EC stwierdzono:

„Jeżeli więc istnieją wątpliwości co do prawnopodatkowej kwalifikacji przychodów (dochodów) do właściwego źródła przychodów i w konsekwencji prawidłowości sposobu ich opodatkowania, pomimo wyrażanego przez podatnika oświadczenia woli do zamiaru, w jakim zawierane są umowy w zakresie obrotu kryptowalutą, obiektywnej ocenie musi zostać poddany całokształt okoliczności w jakich te umowy są zawierane.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że istniejące regulacje prawne dopuszczają możliwość osiągania przychodów z tytułu obrotu kryptowalutą zarówno w ramach źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 18 ustawy podatku dochodowym od osób fizycznych stanowiących przychód z praw majątkowych jak i w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Jednakże powoływane przepisy nie uzależniają zaliczenia przychodów z tytułu obrotu kryptowalutą do źródła, o którym mowa w art. 18 ustawy od spełnienia pojedynczych przesłanek, tj. liczby transakcji. Przesłanki te nie mogą stanowić samodzielnego kryterium do wyłączenia przychodów z odrębnego źródła, jakim są prawa majątkowe, o których mowa w art.18 cyt. ustawy i zaliczania do przychodów z działalności gospodarczej.

Mając na uwadze zaprezentowane przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że jeżeli okoliczności faktyczne nie ulegną zmianie - w istocie obrót wirtualną walutą nie będzie realizowany w sposób, który wskazuje na spełnienie wszystkich przesłanek prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wymienionych w art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (a więc obrót wirtualną walutą nie będzie nosił znamion działalności gospodarczej), to przychody uzyskiwane z tego tytułu należy zakwalifikować do przychodów z praw majątkowych, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wykonanie kilkukrotnych transakcji na kryptowalutach nie zmieni źródła przychodu.”

WAŻNE

Chociaż nie wynika to z żadnego przepisu prawa, w świetle aktualnych regulacji wirtualna waluta na gruncie prawa podatkowego, jest uznawana za prawo majątkowe.

Czy kryptowaluta jest środkiem płatniczym?

Sporo problemów interpretacyjnych wywołuje kwestia zaliczenia wirtualnej waluty do kategorii środków płatniczych. W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo dewizowe krajowymi środkami płatniczymi są waluta polska oraz papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej. W rezultacie kryptowaluty nie są krajowym środkiem płatniczym ponieważ za taki uchodzić wyłącznie waluta polska.

Brak możliwości uznania kryptowaluty za prawny środek płatniczy potwierdzają pisma wydawane przez organy państwowe. W komunikacie Komisji Nadzoru Finansowego z 07.07.2017r., wskazano:

„Narodowy Bank Polski i Komisja Nadzoru Finansowego informują, że „waluty” wirtualne nie są emitowane ani gwarantowane przez bank centralny państwa, nie są pieniądzem, tj. nie są prawnym środkiem płatniczym, ani walutą, nie mogą być wykorzystywane do spłaty zobowiązań podatkowych oraz nie spełniają kryterium powszechnej akceptowalności w punktach handlowo-usługowych.(…) Oznacza to, że podmioty gospodarcze nie mają obowiązku akceptowania płatności w „walutach” wirtualnych, nawet jeżeli wcześniej je akceptowały.”

Coraz częściej pojawiają się jednak opinie, ze wirtualna waluta może pełnić funkcję środka płatniczego i stanowi alternatywę dla oficjalnie uznanego pieniądza. Przykładowo w publikacji Europejskiego Banku Centralnego pt. „Virtual Currency Schemes – a further analysis” możemy przeczytać:

„Wirtualna waluta to cyfrowa reprezentacja wartości niewyemitowanych przez bank centralny, instytucję kredytową lub instytucję pieniądza elektronicznego, która w pewnych okolicznościach może być uznana jako alternatywa dla pieniędzy.”

Podobnie wypowiedział się Parlament Europejski w Rezolucji z 26.05.2016r. w sprawie wirtualnych walut. Wskazano tam, że kryptowaluta to cyfrowe wyznaczniki wartości, które nie są emitowane przez bank centralny ani organ publiczny, nie są powiązane z typową walutą i są przyjmowane przez osoby fizyczne lub prawne jako środek płatniczy.

Warto zaznaczyć, że sporo zamieszania w zakresie ustalenia charakteru prawnego wirtualnej waluty wywołał wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22.10.2015r. nr C-264/14 w sprawie Hedqvist. Wyrok ten co prawda został wydany na gruncie podatku VAT jednak tezy przedstawione przez TSUE są bardzo interesujące w kontekście uznania wirtualnej waluty za środek płatniczy. W uzasadnieniu wyroku wskazano bowiem iż:

„ Co się tyczy po pierwsze, zwolnień przewidzianych w art. 135 ust. 1 lit. d) owej dyrektywy, ponieważ wirtualna waluta 'bitcoin' jest umownym środkiem płatniczym, z jednej strony nie może ona być uważana za rachunek bieżący, płatność ani przelew. Z drugiej strony, w odróżnieniu od długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, o których mowa w art. 135 ust. 1 lit. d) dyrektywy 2006/112, stanowi ona bezpośredni środek płatniczy pomiędzy przedsiębiorcami, którzy go akceptują.

Transakcje dotyczące walut nietradycyjnych, czyli innych niż pieniądze, które są prawnymi środkami płatniczymi w jednym lub kilku krajach, o ile waluty te zostały zaakceptowane przez strony transakcji jako alternatywny środek płatniczy wobec prawnych środków płatniczych i ich jedynym przeznaczeniem jest funkcja środka płatniczego, stanowią transakcje finansowe.”

W kontekście powyższego wyroku TSUE można wyprowadzić wniosek, że wirtualna waluta nie jest prawnym lecz umownym środkiem płatniczym pomiędzy podmiotami które go akceptują. Powoduje to, że kryptowaluta nie jest oficjalną walutą jednak może pełnić funkcje środka płatniczego o ile zgodzą się na to obie strony transakcji.

WAŻNE

Kryptowaluta nie jest prawnym środkiem płatniczym gdyż nie spełnia kryterium uznania jej za oficjalną polską walutę. W orzecznictwie przyjmuje się jednak, że kryptowaluta może być umownym środkiem płatniczym, będącym alternatywą dla pieniądza, o ile funkcję płatniczą zaakceptują obie strony transakcji.

Marcin Sądej, Redakcja podatki.biz

• Wcześniej - Czym kryptowaluty nie są

Kryptowaluty – podatki i rachunkowość

To był fragment pierwszej lekcji e-kursu: Kryptowaluty – podatki i rachunkowość.

Szczegółowe informacje i formularz zamówienia

Hasła tematyczne: kryptowaluty, kryptowaluty i podatki