Czy odszkodowanie jest przychodem, który podlega PIT?

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z ogólną zasadą, podlegają wszelkiego rodzaju dochody. Od tej reguły są oczywiście wyjątki. Niektóre dochody mogą być zwolnione z podatku. Zobaczmy, jak to będzie w przypadku odszkodowań. Czy osoba, która otrzyma odszkodowanie, musi zapłacić podatek?

Zasady dotyczące opodatkowania lub zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych odszkodowań wyjaśnia Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 10 października 2015 r., nr IPTPB2/4511-304/15-4/AK.

Z przedstawionego we wniosku o jej wydanie stanu faktycznego wynikało, że wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych oraz właścicielem lokalu mieszkalnego. Mieszkanie zostało zalane. Winę ponosił sąsiad. Mieszkanie było ubezpieczone. Wnioskodawcy wypłacono odszkodowanie z tytułu szkody. Wypłata odpowiadała wartości wyrządzonej szkody pomniejszonej o wartość franszyzy redukcyjnej i objęła wyłącznie stratę. Nie objęła utraconych korzyści, gdyż takie nie powstały.

Zakres opodatkowania PIT

Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Wskazał, że źródła przychodów zostały wymienione w art. 10 ust 1 ustawy o PIT.

Natomiast stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o PIT przychodem są również otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie. Przychód do opodatkowania czy nie?

Jak wskazał organ podatkowy, odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu zacytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Możliwe zwolnienie do zastosowania

Organ podatkowy podkreślił, że na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 1502, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarcza lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
• dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.

Podsumowanie

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny, organ podatkowy potwierdził, że wypłacone odszkodowanie przez ubezpieczyciela za powstałą szkodę w ramach zawartej umowy ubezpieczenia mieszkania korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy regulacji prawnej zawartej w cytowanym wyżej art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. Tym samym właściciel mieszkania nie był zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od otrzymanej kwoty odszkodowania.

Jacek Kotowski