Czy można wypowiedzieć umowę zlecenia?

Co do zasady umowa zlecenia może zostać rozwiązana bez konieczności zachowywania jakiegokolwiek okresu wypowiedzenia. Jeżeli strony chciałyby takowy ustanowić, powinno to nastąpić w treści umowy (taki zapis można do niej wprowadzić także aneksem).

Umowa zlecenia kończy swój byt:

  • poprzez jej wykonanie,
  • poprzez rozwiązanie w drodze wypowiedzenia.

Art. 746 Kodeksu cywilnego wskazuje, że wypowiedzenie umowy zlecenia może nastąpić w każdym czasie ze skutkiem natychmiastowym. Podkreślił to również Sąd Najwyższy w wyroku z 28 września 2004 r., IV CK 640/03 (OSNC 2005/9/157). Okres, na jaki zawarto umowę lub przez jaki jest ona już wykonywana, nie ma przy tym znaczenia.

Wypowiedzenie dokonane przez zleceniodawcę pociąga za sobą konieczność zwrócenia zleceniobiorcy wydatków, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, oraz w razie odpłatnego zlecenia – wypłaty części wynagrodzenia odpowiadającej dotychczasowym czynnościom zleceniobiorcy.

W tym zakresie istotne jednak staje się istnienie ważnego powodu uzasadniającego wypowiedzenie. Jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, strona wypowiadająca umowę zobowiązana jest do naprawienia szkody powstałej w związku z tym.

Pojęcie „ważny powód” jest bardzo szerokie. Obejmuje swoim zakresem znaczeniowym zarówno sytuacje nieprawidłowego wykonywania umowy (np. zleceniobiorca nie wykonuje umówionych czynności, zleceniodawca nie wypłaca w uzgodnionym terminie wynagrodzenia), jak i wiele innych zdarzeń.

Przykład:

Zleceniodawca utracił kontrakt, z którego istnieniem wiązało się wykonywanie pracy przez zleceniobiorcę.
Zleceniodawca zmienił profil działalności.

Zleceniobiorca zmienia miejsce zamieszkania.

W wyroku Sądu Najwyższego z 11 września 2002 r., V CKN 1152/00 (LEX nr 56060), stwierdzono, że możność bezwarunkowego rozwiązania umowy zlecenia przez obydwie strony dotyczy tylko umów zawartych pod tytułem darmym, natomiast w przypadku gdy przyjmujący zlecenie zobowiąże się wykonać czynność za wynagrodzeniem, rozwiązanie umowy przez wolę stron może nastąpić tylko z ważnych przyczyn. Jeżeli zdarzy się, że umowa zostanie rozwiązana bez ważnego powodu, wówczas stosunek prawny wprawdzie wygasa, a więc takie rozwiązanie jest skuteczne, ale strona, która od umowy odstąpiła bez ważnego powodu, jest zobowiązana dać drugiej odszkodowanie za straty, wynikłe z rozwiązania umowy.

Uprawnienie do wypowiedzenia zlecenia może zostać w umowie ograniczone, jednak niedopuszczalne jest całkowite wykluczenie możliwości rozwiązania tej umowy w taki sposób. Zgodnie bowiem z art. 746 § 3 k.c. nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów. Ograniczenie wypowiedzenia polegać może np. na określeniu terminu wypowiedzenia (np. każda ze stron może wypowiedzieć umowę zlecenia z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia).

Ważną opinię wyraził w tym zakresie Sąd Najwyższy w wyroku z 20 kwietnia 2004 r., V CK 433/03 (OSNC 2004/12/205). Zgodnie z nią w umowie o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy o wypowiedzeniu zlecenia, dopuszczalne jest określenie przez strony terminu jej wypowiedzenia także z ważnych powodów.

W uzasadnieniu tego stanowiska czytamy m.in.:

Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie przyjmuje się, że strony mogą nadać umowie zlecenia charakter większej trwałości, w szczególności w sytuacji, w której treścią umowy ma być odpłatne wykonywanie czynności przez przyjmującego zlecenie w sposób ciągły. Cel ten mogą osiągnąć, jeżeli dający zlecenie zrzeknie się z góry uprawnienia do wypowiedzenia. Ze względu na to, że takie nieodwołalne zlecenie mogłoby służyć różnym celom, w tym także obejściu ustawy, ustawodawca zastrzegł, że nie można z góry zrzec się uprawnienia do wypowiedzenia z ważnych powodów (art. 746 § 3 k.c.). Naruszenie tego zakazu powoduje nieważność odnośnego postanowienia umowy (art. 58 § 1 k.c.; zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2001 r., III CKN 304/00, niepubl.).

Nie ulega wątpliwości, że w ramach swobody umów strony mogą wyłączyć uprawnienie dającego zlecenie do wypowiedzenia umowy z innych powodów aniżeli ważne, skoro, według art. 746 § 3 k.c., nie mogą uczynić tego jedynie w odniesieniu do wypowiedzenia z ważnych powodów. Wprowadzenie przez strony terminu wypowiedzenia umowy z ważnych powodów przez dającego zlecenie jest pewnym ograniczeniem uprawnienia do wypowiedzenia, wobec czego rozważenia wymaga kwestia charakteru norm wyrażonych przez ustawodawcę w przepisach art. 746 k.c.

Wprowadzając termin wypowiedzenia, musimy jednak odnosić się do długości umowy. Za niedopuszczalne należałoby uznać postanowienie, które poprzez ustalenie bardzo długiego w odniesieniu do czasu trwania umowy okresu wypowiedzenia de facto wyłącza możliwość wypowiedzenia.

Przykład:

Strony w umowie zlecenia zawartej na okres 2 miesięcy wprowadziły 7-tygodniowy okres wypowiedzenia umowy.

Przy ustalaniu terminu wypowiedzenia w umowie należy pamiętać o tym, że nie stosujemy tutaj szczególnych zasad liczenia terminów, jakie wprowadza w odniesieniu do wypowiedzenia Kodeks pracy. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. W przypadku zlecenia stosujemy zasady liczenia terminów wskazane w art. 110-116 k.c. Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.

Kodeks cywilny nie narzuca jednak wskazanych w tych przepisach zasad liczenia terminów bezwzględnie. Strony mogą ustalić inny sposób ustalenia daty końcowej. Przy okresie wypowiedzenia może to być istotne – w wielu wypadkach wprowadzenie zasady liczenia terminu wypowiedzenia narzuconej przez Kodeks pracy może być przydatne dla stron. Przykładowo, upływ okresu wypowiedzenia ze skutkiem na ostatni dzień miesiąca może ułatwić „zamknięcie” pewnych prac przez zleceniobiorcę, zamknięcie pewnego okresu rozliczeniowego stosowanego w firmie.

Warto przytoczyć jeszcze jeden wyrok SN z 9 lutego 2001 r., III CKN 304/00 (LEX nr 52384), w którym wskazał on, że zlecenie może wypowiedzieć każda ze stron, bowiem jest to stosunek oparty na wzajemnym zaufaniu i dlatego strony nie mogą z góry zrzec się skutecznie uprawnienia do wypowiedzenia umowy z ważnych powodów (art. 746 § 3 k.c.). Jeżeli więc strony nie ograniczyły dopuszczalności rozwiązania zlecenia do ważnych po temu powodów, to nie muszą nawet – składając drugiej stronie stosowne oświadczenie woli – wskazywać powodów wypowiedzenia.

Marek Rotkiewicz

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...