Czy można odliczyć koszty postępowania sądowego?

Poniesionych kosztów postępowania sądowego nie można powiązać z konkretnym przychodem. Przedsiębiorca ponosi je jednak w celu ochrony swoich interesów. Czy w związku z tym można je zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów? Sprawdźmy.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 1 lutego 2016 r., nr IBPB-1-3/4510-634/15/APO, przypomniał, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, z późn zm., dalej: ustawa o CIT) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Wyjaśnił, że konstrukcja tego przepisu daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (niewymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT), pod warunkiem że wykaże on ich bezpośredni bądź pośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu.

Związek z przychodem jako przesłanka kosztu

Zdaniem organu podatkowego w większości przypadków związek z przychodem nie nasuwa żadnych wątpliwości. Występują jednak sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest tak jednoznaczny. Wszystkie te sytuacje należy zatem oceniać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku.

Dyrektor Izby Skarbowej podkreślił, że koszt uzyskania przychodów jest kosztem działalności gospodarczej, która ze swej istoty zmierza do osiągnięcia przychodów. Podatnik, oceniając związek wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą, powinien zakładać, że dany koszt może obiektywnie przyczynić się do osiągnięcia przychodu.

Ponadto należy mieć na względzie, że podatnik, uznając wydatek za koszt uzyskania przychodu, odnosi ewidentne korzyści, ponieważ o ten koszt zmniejsza podstawę opodatkowania. Na nim więc spoczywa ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest kosztem uzyskania przychodów. Uznanie danego wydatku za koszt uzyskania przychodów jest możliwe tylko wtedy, gdy z prawidłowo i rzetelnie udokumentowanych zdarzeń wynika ponad wszelką wątpliwość, że jest to wydatek celowy i racjonalnie uzasadniony. Zatem to podatnik zobowiązany jest wykazać nie tylko fakt poniesienia danego wydatku, lecz także jego celowość i racjonalność. Przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów nie można uznać za koszt wydatków, których charakter budzi wątpliwości.

Rozliczenie kosztów sądowych

Dyrektor Izby Skarbowej słusznie zauważył, że przepisy ustawy o CIT nie zawierają szczególnych rozwiązań dotyczących zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów sądowych, dlatego też należy stosować tutaj ogólne zasady zaliczania wydatków do kosztów podatkowych. Podkreślił, że ponoszone przez podatnika koszty sądowe nie są objęte wyłączeniem z kosztów uzyskania przychodów.

Przesłanką uznania poniesionych kosztów sądowych za koszty uzyskania przychodów jest jednak wykazanie, że powyższe koszty zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zatem zaliczenie ponoszonych wydatków, związanych z procesem sądowym, należy rozpatrywać pod kątem tego, czy były one poniesione w celu ochrony przed bezprawnym działaniem wobec podatnika.

Postępowanie sądowe musi dotyczyć działalności?

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie omawianej interpretacji wynikało, że wnioskodawca – przedsiębiorca w związku z postępowaniem sądowym, dotyczącym niezapłaconego wynagrodzenia na rzecz firmy świadczącej na jego rzecz kompleksowe usługi, poniósł m.in. wydatki związane z kosztami postepowania sądowego. Przyczyną niedokonania zapłaty wynagrodzenia za usługi było wystawienie przez firmę świadczącą usługi faktury niezgodnej z treścią zawartej umowy.

W opisie własnego stanowiska wnioskodawca wskazał, że przedmiotowe koszty z tytułu udziału w procesie sądowym stanowią koszty uzyskania przychodów i mimo że nie można ich powiązać z konkretnym przychodem, to jednak wiążą się z prowadzoną przez podatnika działalnością oraz zostały poniesione w celu ochrony jego interesów.

Organ podatkowy zgodził się z argumentami podatnika. Potwierdził, że poniesione przez niego koszty sądowe mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Zdaniem organu podatkowego poniesienie kosztów sądowych miało bowiem na celu ochronę źródła przychodu przedsiębiorcy, tj. majątku wykorzystywanego do działalności gospodarczej, oraz zabezpieczenie źródła przychodów, jakim jest działalność gospodarcza.

Krzysztof Koślicki