Czy faktura pro forma może być podstawą zapisu w księgach?

Zgodnie z prawem bilansowym, do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić w postaci zapisu każde zdarzenie, które nastąpiło w danym okresie sprawozdawczym. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej, zwane dalej dowodami źródłowymi. W myśl art. 20 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1047, z późn. zm., dalej: uor) rozpoznajemy trzy rodzaje dowodów źródłowych, są to:

  1. dowody zewnętrzne obce – otrzymane od kontrahentów,
  2. dowody zewnętrzne własne – przekazywane w oryginale kontrahentom,
  3. dowody wewnętrzne – dotyczące operacji wewnątrz jednostki.

Poza podstawowymi dowodami źródłowymi dowodami księgowymi, które są podstawą zapisów w księgach rachunkowych według art. 20 ust. 3 uor, są:

  1. dowody zbiorcze – służące do dokonania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych, które muszą być w dowodzie zbiorczym pojedynczo wymienione,
  2. dowody korygujące poprzednie zapisy,
  3. dowody zastępcze – wystawione do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu źródłowego,
  4. dowody rozliczeniowe – ujmujące już dokonane zapisy według nowych kryteriów klasyfikacyjnych.

Ustawowa definicja faktury

Wiele wątpliwości może budzić kwestia, czy faktura pro forma powinna być uznana za dowód księgowy.

Z dniem 1 stycznia 2014 r. do ustawy o VAT dodano definicję faktury, która w myśl art. 2 pkt 31 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1221, dalej: ustawa o VAT) jest dokumentem w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierającym dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie.

Ustawodawca w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT wyszczególnił podstawowe dane, które między innymi powinna zawierać faktura VAT:

  • data wystawienia,
  • kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę,
  • imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
  • numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. a,
  • numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. b,
  • data dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury,
  • nazwa (rodzaj) towaru lub usługi,
  • miara i ilość (liczba) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
  • cena jednostkowa towaru lub usługi bez kwoty podatku (cena jednostkowa netto),
  • kwoty wszelkich opustów lub obniżek cen, w tym w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto,
  • wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług, objętych transakcją, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto),
  • stawka podatku,
  • suma wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku,
  • kwota podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku,
  • kwota należności ogółem.

Pozostałe punkty art. 106e ust. 1 także określają dane, które powinny znaleźć się na fakturach, natomiast powiązane są z transakcjami szczególnymi.

Czy faktura pro forma jest podstawą zapisu księgowego?

Pomimo że ustawa jasno określa definicję dowodu księgowego oraz podstawowych danych, które powinien on zawierać, to wiele wątpliwości budzi sytuacja, w której otrzymamy dokument posiadający wszelkie ustawowe elementy, w rzeczywistości niebędący natomiast fakturą. Opisywany przykład dotyczy faktur pro forma, które mają jedynie charakter informacyjny. Faktura pro forma nie dokumentuje żadnego zdarzenia gospodarczego, określa jedynie informacje szczegółowe transakcji oraz ewentualną kwotę przyszłej zapłaty. Można stwierdzić, że pro forma jest swego rodzaju wezwaniem do zapłaty czy też propozycją wystawienia ostatecznej faktury, a nie oddaje ona rzeczywistej operacji. Umożliwia kontrahentom zapoznanie się z ceną proponowanej usługi bądź towaru. Wobec czego nie rodzi żadnych skutków w świetle VAT czy podatku dochodowego.

Wszelkie wątpliwości odnośnie do niejasności związanych z fakturami pro forma rozwiało Ministerstwo Finansów, które na stronie internetowej MF oznajmiło:

Dokument nazywany fakturą pro forma nie jest dowodem księgowym. Jest to dokument wystawiany w obrocie gospodarczym i jego celem może być np. potwierdzenie złożenia oferty czy przyjęcia zamówienia do realizacji. Wyraźne oznaczenie tego dokumentu wyrazami pro forma powoduje, że nie można przypisać mu waloru faktury w rozumieniu przepisów o VAT, gdyż podmiot wystawiający taki dokument jednoznacznie wskazuje, że nie jest to faktura. Wystawienie tego dokumentu nie powoduje zatem skutków w zakresie podatku VAT, tj. obowiązku zapłaty wykazanego w tym dokumencie podatku oraz nie stanowi dla kontrahenta podstawy do odliczenia wykazanego w tym dokumencie podatku VAT.

Reasumując, faktura pro forma nie spełnia definicji dowodu księgowego, wobec czego nie jest podstawą zapisu w księgach rachunkowych jednostki. Dokumentu, który nie potwierdza rzeczywistej transakcji, nawet gdy zawiera wszelkie ustawowe elementy, nie można uznać za fakturę.

Red.

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...