Czy faktura od podatnika nie będącego czynnym vatowcem daje prawo do odliczenia?

Zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, nie stanowi podstawy do odliczenia podatku naliczonego faktura wystawiona przez podmiot nieistniejący. W myśl art. 96 ust. 1 tejże ustawy podmioty wykonujące działalność gospodarczą mają obowiązek przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne (VAT-R). Jest to wyłącznie obowiązek formalny, nie statuuje on zgłaszającego jako podatnika VAT. Status podmiotu jako podatnika VAT jest zależny od wykonywania czynności, które mają znamiona działalności gospodarczej. Nieuprawnione jest więc utożsamianie podmiotu niezarejestrowanego z nieistniejącym.

Ustawa o VAT w art. 86 ust. 1 wskazuje natomiast zakres w jakim podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia. Jest nim istnienie związku pomiędzy nabytymi towarami lub usługami a wykonywaniem czynności opodatkowanych.

Jak było? Brak rejestracji kontrahenta nie jest przeszkodą

Warto tu przytoczyć interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 listopada 2013 r., sygn. ITPP1/4512-819/15/MN. Organ podatkowy stwierdził w niej, że sam brak rejestracji kontrahenta nie jest przeszkodą w realizacji podstawowego prawa podatnika określonego w art. 86 ust. 1 powołanej ustawy (prawa do odliczenia VAT) jeżeli faktury otrzymał nabywca zarejestrowany jako czynny vatowiec. W rozstrzygnięciach sądów administracyjnych w omawianej kwestii również nie uznano rejestracji kontrahenta jako podatnika VAT za warunek konieczny skorzystania przez nabywcę z prawa do odliczenia VAT. Przykładem jest wyrok WSA w Gdańsku z 8 listopada 2011 r., sygn. akt I SA/Gd 1041/11. Sąd uznał w nim, że niezarejestrowanie sprzedawcy nie jest wystarczające do odebrania nabywcy prawa do odliczenia VAT. Jest ono bowiem uzależnione wyłącznie od tego czy był on podatnikiem w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT, faktycznie wykonywał czynności opodatkowane i czy dane na fakturze umożliwiają stwierdzenie jego tożsamości.

WSA w Gliwicach w wyroku z 28 marca 2014 r., sygn. akt III SA/Gl 1599/13, uznał, że brak rejestracji w VAT może co najwyżej być sygnałem, iż kontrahent może być podmiotem nieistniejącym lecz o tym nie przesądza. Ze stanowisk organów podatkowych i sądownictwa administracyjnego wynikało, że rejestracja do VAT to wyłącznie czynność techniczna. Jeżeli sprzedawca działa jak podatnik nabywca nie może utracić prawa do odliczenia VAT.

Jak jest? Nienależyta staranność i brak prawa do odliczenia VAT

Wzrost obowiązków sprawozdawczych vatowców na rzecz fiskusa, wprowadzenie możliwości wykreślenia przedsiębiorców z rejestru czynnych podatników VAT (często bez ich wiedzy) dało organom skarbowym ogromne możliwości kwestionowania rozliczeń VAT. Wysłanie pliku JPK_VAT, w którym figuruje odliczenie VAT z faktury otrzymanej od podatnika ni...