Co dzieje się z prawami własności intelektualnej po upadłości przedsiębiorcy?

Własność intelektualna to coraz ważniejszy składnik wielu działalności gospodarczych. Ochrona zarządzanie nią w strukturach firmy umożliwia prowadzenie biznesu w sposób skuteczny i postępowy. Problemy pojawiają się jednak wtedy, gdy spółka przechodzi przez trudny okres i finalnie podejmuje decyzję o ogłoszeniu upadłości. Czy prawa własności intelektualnej znikają wraz z przedsiębiorstwem? Jeśli nie, to co właściwie się z nimi dzieje?

Prawa własności intelektualnej – co to właściwie jest?

Własność intelektualna to różne wytwory ludzkiego umysłu. Mowa więc o dziełach, które mają charakter niematerialny. Nie są więc fizycznym wytworem, tylko materializują się w formie konkretnego, wymyślonego rozwiązania.

Prawa własności intelektualnej są określane również jako prawa na dobrach niematerialnych, ponieważ nie mają postaci dostępnej zmysłom (realnej). Prawo własności intelektualnej obejmuje więc np. prawa do napisanej powieści albo skomponowanego utworu muzycznego. Właściciele praw własności intelektualnej to zwykle, choć nie jedynie, twórcy dzieł objętych prawem. Dlatego w pojęciu własności intelektualnej zawierają się:

1. Prawa własności przemysłowej dotyczące patentów na wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne i topografie układów scalonych – regulowane przepisami Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej.
2. Prawa autorskie i prawa pokrewne – regulowane przepisami Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Prawa własności intelektualnej wyróżnia kilka cech. Po pierwsze są to prawa niematerialne, po drugie – są prawami wyłącznymi. W rezultacie należą do konkretnego człowieka lub podmiotu, który posiada wyłączne prawo do czerpania z nich korzyści. Co istotne, mogą być wykorzystywane na wskazanym obszarze i tylko przez określony czas, dodatkowo są zbywalne (oprócz autorskich praw osobistych). W efekcie można je sprzedać lub odziedziczyć w spadku.

Jakie prawa własności intelektualnej zazwyczaj wchodzą w skład przedsiębiorstwa? Najczęściej są to znaki towarowe. Jako znak towarowy można zarejestrować każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów lub usług jednego przedsiębiorstwa od konkurencji. Jeszcze inna, powszechna forma własności intelektualnej to wzór przemysłowy.

Według Prawa własności przemysłowej (artykuł 102 ustawy), jest to nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę bądź materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Aktualnie w przedsiębiorstwach istotną funkcję pełnią też prawa autorskie np. do opisów produktów lub kodów źródłowych programów komputerowych.

Co zrobić po ogłoszeniu upadłości?

Ogłoszenie upadłości niesie ze sobą liczne konsekwencje dla upadłego przedsiębiorcy. Pierwsza to utrata możliwości zarządzania majątkiem będącym w posiadaniu spółki – wtedy zarząd przechodzi w ręce syndyka. Majątek przedsiębiorstwa zmienia się w masę upadłościową, za to po zgłoszeniu się wierzycieli i sporządzeniu list wierzytelności, służy zaspokojeniu wierzycieli niewypłacalnego przedsiębiorcy.

Art.  61. Prawa upadłościowego [Masa upadłości]

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego.

Art.  75.  [Utrata prawa do zarządu masą upadłości]

1. Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim.

Prawa własności intelektualnej stanowią element majątku przedsiębiorcy. Zwykle to od nich zależy w ogóle sama możliwość prowadzenia działalności, dlatego los praw własności może mieć tutaj ogromne znaczenie.

Autorskie prawa osobiste i prawa osobiste twórców projektów wynalazczych

Do kategorii autorskich praw osobistych zaliczamy prawa nabywane przez twórcę danego utworu względem stworzonego dzieła. Celem tych praw jest ochrona relacji między dziełem a twórcą, w związku z czym zawierają one liczne cechy gwarantujące integralność tego prawa.

Mowa tutaj o prawach podmiotowych, czyli przypisanych konkretnej osobie oraz bezwzględne, skuteczne erga omnes. Obowiązują w sposób nieograniczony w czasie i są niezbywalne, czyli nie można ich dziedziczyć. Zakres autorskich praw osobistych reguluje artykuł 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jednak warto podkreślić, że jest to katalog otwarty. Jego zawężeniem jest artykuł 77 ustawy, który traktuje o autorskim prawie osobistym do programów komputerowych.

Art.  16.  [Zakres autorskich praw osobistych]