Co daje faktura pro forma?

Zgodnie z art. 2 pkt 31 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, za fakturę uznawany jest dokument w formie papierowej lub elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie. Faktura – jak mówi art. 106e ust. 1 powołanej ustawy – powinna zawierać m.in.:

  • datę wystawienia,
  • numer kolejny nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny ją identyfikuje,
  • personalia lub nazwy podatnika i nabywcy towarów i usług wraz z ich adresami,
  • numery NIP stron transakcji,
  • nazwę towaru lub usługi,
  • miarę i ilość dostarczonych towarów lub zrealizowanych usług,
  • ich cenę jednostkową,
  • wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług netto,
  • stawkę i kwotę podatku,
  • kwotę należności (kwotę brutto).

Ustawodawca definiując pojęcie faktury wskazuje więc enumeratywnie jakie dane musi zawierać ów dokument, aby możliwe było uznanie go za fakturę. Wśród nich nie znajduje się oznaczenie „Faktura” bądź „Faktura VAT”, choć w przeszłości takie sformułowanie było niezbędne.

Co to jest faktura pro forma?

Czym więc jest dokument, który nie został oznaczony jako faktura (bo podatnik nie ma takiego obowiązku), lecz zawiera elementy, które wymagane są dla faktury w świetle art. 106e ust. 1 w/w ustawy – w tym stawkę i kwotę podatku. Jest to faktura pro forma. Jest ona w praktyce gospodarczej często stosowana. Jej istnienie nie jest jednak usankcjonowane w przepisach prawa podatkowego ani dotyczących dokumentacji księgowej. Ponieważ faktury pro forma nie są w nich wspomniane, nie mogą być dokumentami księgowymi. W konsekwencji faktura taka nie może zostać ujęta z jednej strony w rejestrze sprzedaży, z drugiej zaś w księdze rachunkowej (podatkowej księdze przychodów i rozchodów) oraz nie można się nią posłużyć w jakimkolwiek celu podatkowym.

Warto tutaj wspomnieć o art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym w przypadku, gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Regulacja taka może budzić niepokój podatników VAT, którzy odniosą ją do faktury pro forma. Jednak należy raz jeszcze podkreślić, że nie jest to dokument księgowy a więc jego wystawienie i otrzymanie jest obojętne dla kwestii jakiegokolwiek podatku. Jego wystawca nie jest zobowiązany do odprowadzenia podatku do urzędu skarbowego nie wykazuje też na jego podstawie przychodu. Strona, która dokument taki otrzymała nie ma możliwości odliczenia naliczonego VAT jak też zaliczenia kwoty transakcji w nim wykazanej do kosztów działalności.

MF wyjaśnia

To, że faktura pro forma nie wywołuje żadnych skutków podatkowych potwierdziło Ministerstwo Finansów w wyjaśnieniu zamieszczonym na swojej stronie internetowej. Można w nim przeczytać m.in., że przepisy dotyczące VAT nie przewidują, w celu dokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu, wystawiania faktur pro forma, które nie są dokumentami księgowymi. Dalej czytamy, że wyraźne oznaczenie takiego dokumentu terminem pro forma sprawia, iż nie można mu przypisać cech faktury w rozumieniu przepisów o VAT, gdyż podmiot wystawiający go wskazuje jednoznacznie, że nie jest to faktura. Ministerstwo przypomina też, że wystawienie takiego dokumentu nie zwalnia podatnika z obowiązku wystawienia faktury dokumentującej dokonane dostawy, wykonane usługi bądź otrzymanie całości lub części należności przed dostawą lub wykonaniem usługi. Na zakończenie w wyjaśnieniu uznano za błędny pogląd, iż wystawienie faktury pro forma gdy będzie ona zawierała wszystkie dane wymagane dla faktur zrodzi obowiązek zapłaty wykazanego VAT do urzędu skarbowego na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.

Takie stanowisko zajmowało już wcześniej orzecznictwo sądowe. Na przykład WSA w Warszawie w wyroku z 3 grudnia 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 2559/10, uznał, iż faktura pro forma stanowi propozycję wystawienia faktury VAT lub zapowiedź jej wystawienia i nie jest dowodem księgowym. Wystawienie faktury pro forma nie zwolni podatnika z obowiązku wystawienia faktury na zasadach ogólnych, skoro ta nie jest ani dowodem dokonania transakcji ani dokumentem księgowym, a co za tym idzie nie ma możliwości ujmowania jej w księgach handlowych.

Faktura pro forma jako oferta

Skoro w przepisach podatkowych ani księgowych brak wyjaśnienia istoty faktury pro forma sięgnąć należy do Kodeksu cywilnego. W jego rozumieniu fakturę tego rodzaju potraktować należy jako ofertę. Zgodnie z art. 66 § 1 KC definiującym pojęcie oferty oznacza ona oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy poprzez określenie w nim istotnych postanowień tej umowy. Potwierdził to w wyroku z 19 marca 2015 r., sygn. akt I Aca 920/14, Sąd Apelacyjny w Bydgoszczy I Wydział Cywilny. Faktura pro forma zawiera wszelkie dane, które winna zawierać typowa umowa handlowa m.in. oznaczenie stron, przedmiot umowy, cenę, termin płatności. Jeżeli więc zostanie dokonana zapłata na podstawie danych zawartych w niej odniesie to skutek w postaci zawarcia umowy handlowej poprzez akceptację złożonej oferty. Faktura pro forma może być ofertą sprzedaży i przyrzeczeniem dostarczania towaru lub wykonania usługi po oznaczonej cenie dopiero po uregulowaniu należności (uregulowaniu wcześniejszej zapłaty). Faktura pro forma może w takiej sytuacji opiewać zarówno na kwotę zaliczki jak i całej należności.

Po co wystawiać?

Można odnieść wrażenie, że wystawienie faktury pro forma to jedynie przysparzanie sobie dodatkowej pracy. Jednak jej zastosowanie przynosi parę istotnych korzyści:

  • funkcja informacyjna dla potencjalnego kontrahenta, który poznaje szczegóły oferty i warunki płatności,
  • ułatwienie w prowadzeniu działalności gospodarczej dzięki temu, iż nie trzeba jej korygować w razie wycofania się kontrahenta z transakcji,
  • w przypadku braku odpowiedzi na ofertę złożoną w formie faktury pro forma brak reperkusji podatkowych a dokument można odłożyć ad acta,
  • wzrost bezpieczeństwa obrotu handlowego dla obu stron bo przed wystawieniem faktury pro forma nie trzeba z jednej strony wydawać towaru a z drugiej strony płacić za niego (dotyczy to oczywiście również świadczenia usług).

Szczególnie istotny jest ten właśnie element stanowiący zabezpieczenie przed nieuczciwymi kontrahentami. W przypadku, gdy przedsiębiorca zrealizuje usługę ma obowiązek, co do zasady, wystawić fakturę VAT nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym wykonano tę usługę. W sytuacji jeżeli jednak trafi na nieuczciwego kontrahenta może na tym stracić podwójnie bo nie dość, że nie otrzyma zapłaty to jeszcze będzie zmuszony na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT odprowadzić VAT naliczony na takiej fakturze.

Wystawianie faktur pro forma stanowi częstą praktykę stosowaną wobec nowych nieznanych klientów. Gdy kontakty handlowe z takim kontrahentem okazują się bezproblemowe wówczas dalsza współpraca może już przebiegać w oparciu o zwykłe faktury VAT z określonym terminem płatności. Przedsiębiorca może bez obaw o swoje finanse zrezygnować z faktur pro forma, które swoją rolę już spełniły.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...