Chwilówka na cudze dane: Udowadnianie niewinności to droga przez mękę

Interpelacja nr 12952 do ministra sprawiedliwości w sprawie ochrony osób, którym zostały wykradzione dane osobowe

Szanowny Panie Ministrze!

Łatwość uzyskania pożyczki od firm, które udzielają tzw. „chwilówek” sprawia, iż oszuści dopuszczają się wykradania danych osobowych i na te dane pozyskują pożyczkę. Osoby te dowiadują się, że są ofiarami oszustwa w przypadku kiedy dochodzi już do egzekucji zazwyczaj komorniczej. Muszą oni udowadniać, że nie wzięli pożyczki, a jest to proces kosztujący ich nerwy, braku dostępu do konta (w przypadku egzekucji komorniczej), a przede wszystkim jest to proces długotrwały. Oczywiście można się odpowiednio zabezpieczać na wypadek oszustwa lub przed wykradaniem danych osobowych. Jeśli jednak już dojdzie do przypadku oszustwa to osoba, która jest ofiarą powinna w jak najmniejszym stopniu udowadniać swoją niewinność tylko powiadomić odpowiednie służby o popełnionym przestępstwie i być w ten sposób jak najszybciej uwolniona od niepotrzebnych nerwów. Należy pamiętać, że złożenie fałszywego zawiadomienia skutkuje konsekwencjami prawnymi, zatem należy uznać, że nie będzie nadużyć w tej kwestii. Ofiary zatem nie powinny udowadniać swojej niewinności, że to nie one zaciągnęły pożyczkę tylko liczyć na działające służby oraz być jak najszybciej uwolnione od wszelkich egzekucji tak, aby niepotrzebnie nie traciły nerwów, czasu, wstydu w zakładzie pracy czy braku dostępu do środków kiedy tego potrzebują, gdzie należy pamiętać, że ofiarami są też często osoby starsze bądź chore.

W związku z powyższym mam do Pana Ministra następujące pytania:

1. Czy planowane są zmiany w przepisach tak, aby ofiary oszustwa polegającego na zaciągnięciu pożyczki na dane osobowe, które zostały im wykradzione były jak najmniej zaangażowane w udowadnianie swojej niewinności?
2. Czy rozważane są zmiany w przepisach prawa, które spowodowałyby, że w przypadku zgłoszenia oszustwa, to pożyczkodawca byłby zobowiązany do udowodnienia pożyczkobiorcy, że to on wziął kredyt?
3. Czy Ministerstwo będzie rekomendowało zmiany w przepisach, aby w przypadku zgłoszenia oszustwa komornik był zobowiązany do niezwłocznego zaprzestania egzekucji i niezwłocznie poinformował o tym instytucje finansowe, aby ofiara mogła bez zbędnej zwłoki korzystać ze swoich zgromadzonych środków?
4. Czy Ministerstwo będzie rekomendowało zmiany tak, aby ofiary oszustwa były bez zbędnej zwłoki wykreślone z baz o nierzetelnych klientach oraz ich wpisy o długu?

Poseł Henryka Krzywonos-Strycharska

29 maja 2017 r.

Odpowiedź na interpelację nr 12952 w sprawie ochrony osób, którym zostały wykradzione dane osobowe

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na interpelację Pani Poseł Henryki Krzywonos – Strycharskiej z dnia 6 czerwca 2017 r., nr 12952, w sprawie ochrony osób, którym zostały wykradzione dane osobowe, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Udzielenie odpowiedzi na pytania zawarte w treści interpelacji wymaga analizy obowiązujących regulacji cywilnoprawnych, która pozwoli na ocenę w jakim stopniu zapewniają one możliwość podjęcia efektywnej obrony praw osób, które zostały pokrzywdzone przestępstwem oszustwa lub przestępstwem kradzieży tożsamości.

W tym kontekście należy w pierwszej kolejności podnieść, że w ramach stosunków cywilnoprawnych reguły dotyczące rozkładu ciężaru dowodu wynikają z art. 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm.), zwanej dalej „k.c.”. Przepis ten ma charakter normy materialnoprawnej. Stosownie do jego treści, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie , która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Przepis ten wyraża ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu wskazującą na to, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Zasada rozkładu ciężaru dowodu, która wynika z art. 6 k.c. doznaje pewnych wyjątków wskazanych w przepisach szczególnych. W przepisach tych ustawodawca – wprowadzając domniemanie istnienia pewnego faktu przesądza, że w postępowaniu przed sądem to druga strona ma obowiązek wykazania istnienia faktu przeciwnego do domniemywanego. Okoliczność wynikająca z domniemania jest wiążąca dla sądu orzekającego aż do czasu, gdy strona, na której ciąży ciężar dowodu, udowodni co innego. Wskazane wyżej reguły odnoszące się do rozkładu ciężaru dowodu należy odróżnić od przepisów procesowych wskazujących na to, kto powinien przedstawiać dowody na poparcie swoich twierdzeń, czyli od tak zwanego niekiedy „ciężaru dowodu w znaczeniu formalnym”. Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodzenia tych okoliczności na niej spoczywał, sąd zaś powinien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r., I ACa 613/12, LEX nr 1294695).

Stosownie do w...