Kancelaria Prawna Skarbiec zbudowała swoją pozycję oferując usługi, które nie miały dotychczas odpowiednika na polskim rynku,łączące ze sobą doradztwo prawne, podatkowe i finansowe oraz usługi z zakresu prowadzenia księgowości i outsourcingu obsługi kadrowo płacowej.
Chętnie podejmujemy wyzwanie również wtedy, gdy w grę wchodzą przypadki bezprawia urzędniczego, widmo upadłości firmy, obawa przed oszustwem ze strony kontrahentów (np. karuzele podatkowe). Prowadzimy także w Polsce i za granicą działania operacyjne związane z poszukiwaniem majątku nieuczciwych dłużników.
Wraz z nabyciem przedsiębiorstwa, bądź jego zorganizowanej części (ZCP), nabywca może zyskać też tzw. goodwill, czyli wartość dodatnią firmy, na którą składają się przewyższające cenę nabycia elementy inne niż wycenione rynkowo aktywa i zobowiązania, takiej jak: renoma, know-how, czy kontakty biznesowe. Po wprowadzeniu do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych taką „niematerialną wartość dodatnią” można amortyzować, a odpisy zaliczać do kosztów uzyskania przychodu. Czy oddanie w leasing takiej ZCP, wraz z goodwill, zrodzi po stronie firmy podlegający opodatkowaniu przychód?
Goodwill
Przedsiębiorstwo można przejąć po cenie wyższej lub niższej niż wartość godziwa jego aktywów netto. W pierwszym przypadku chodzi o sytuację, gdy nabywca przedsiębiorstwa, którego wartość składników majątkowych wynosi 1 mln zł, płaci cenę 1,5 mln zł. Zgadza się na taką cenę, bowiem prócz wycenianych na 1 mln zł maszyn, urządzeń, nieruchomości, otrzymuje dodatkowo kontakty biznesowe, dobrą renomę i pozycję rynkową przejmowanej firmy. Tę wartość dodatnią określa się mianem goodwill (dodatnia wartość firmy). Ponieważ przedsiębiorca ponosi realny koszt jej nabycia, może ją ująć w ewidencji wartości niematerialnych i prawnych i poddać amortyzacji. Zgodnie z zasadami rachunkowości, okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych nie może być krótszy niż 60 miesięcy (5 lat), z czego wynika, że roczna stawka amortyzacyjna może wynosić max. 20%.
Drugi przypadek występuje wtedy, gdy firma kupuje aktywa lub inną firmę za mniej niż jej godziwa wartość rynkowa netto. Dzieje się tak zazwyczaj wtedy, gdy perspektywy dla przejmowanej firmy są szczególnie niekorzystne. Taka ujemna wartość firmy określana jest mianem badwill.
Nabycie ZCP wraz z wartością dodatnią firmy
Jedna z firm oferujących szeroki zakres usług doradczych, także w zarządzaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej, w 2019 r. dokonała zakupu zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP), w której skład wchodził zespół ekspertów podatkowych, księgowych i audytorskich. Około 30 proc. wartości tej goodwill przypisano do części ZCP związanej z usługami audytorskimi. Spółka przejmująca ujęła ją w ewidencji, wraz innymi środkami trwałymi i wartościami niematerialnymi i prawnymi nabytymi razem z zakupem ZCP, i rozpoczęła dokonywanie odpisów amortyzacyjnych.
Umowa leasingu zorganizowanej części przedsiębiorstwa
Spółka zdecydowała, z uwagi na rozrost działalności i liczby ekspertów świadczących różnego rodzaju usługi, o wydzieleniu usług audytorskich do odrębnego podmiotu powiązanego. Przeniesienie tej działalności do powiązanej spółki z o.o. miało nastąpić w formie umowy leasingu finansowego. Dokładniej, przedmiotem tej umowy było oddanie do odpłatnego korzystania zorganizowanej części przedsiębiorstwa, jaką stanowił dział audytu firmy leasingodawcy.
Spółka oddająca w leasing miała świadomość, że udostępnia przedsiębiorstwu korzystającemu z niego w pełni działającą, generującą zyski ZCP. Dokonywana na potrzeby tej umowy wycena rynkowa wartości ZCP, sporządzona przez rzeczoznawcę, przewyższy ustaloną na dzień jej zawarcia wartość rynkową składników majątkowych wchodzących w skład działu. Powstała różnica w tych wartościach będzie odpowiadać aktualnej wartości firmy leasingodawcy, niezależnie od ujętej już w księgach rachunkowych wartości goodwill, powstałej w dniu zakupu ZCP w 2019 roku.
Opłaty za spłatę goodwill nie stanowią przychodu leasingodawcy
Leasingodawca (finansujący) zwrócił się do organu podatkowego o potwierdzenie, że ustanowienie w umowie leasingu opłaty w części odpowiadającej spłacie wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (dalej: ś.t.w.n.p.) przyjętych do odpłatnego korzystania przez korzystającego w wysokości w jakiej ta wartość początkowa zostanie ustalona w jego ewidencji, a także opłaty w części odpowiadającej spłacie goodwill powstałej w wyniku zawarcia umowy, nie będą stanowić dla leasingodawcy przychodu podatkowego.
Firma za podstawę swego stanowiska wzięła przepis art. 17f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którego brzmieniem do przychodów finansującego, i odpowiednio do kosztów uzyskania przychodów korzystającego, nie zalicza się opłat ustalonych w umowie leasingu ponoszonych przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania ś.t.w.n.p., w części stanowiącej spłatę wartości początkowej ś.t.w.n.p., jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
Umowa spełnia ustawowe warunki
Spółka uznała, że przedmiotowa umowa leasingu spełnia wszystkie ww. przesłanki. Została zawarta na czas oznaczony, a powstałą w wyniku jej zawarcia wartość firmy (goodwill) będzie amortyzować korzystający. Tak powstała goodwill odpowiadać będzie aktualnej wartości firmy ustalonej zgodnie z wyceną dokonaną na dzień zawarcia umowy leasingu, niezależnie od goodwill amortyzowanej przez leasingodawcę, powstałej w wyniku nabycia działu audytu w 2019 r. Spłata równowartości wartości początkowej ś.t.w.n.p. następować będzie w wysokości w jakiej ta wartość początkowa zostanie ustalona w ewidencji prowadzonej przez korzystającego z leasingu. Spłatę tę należy więc odnosić do sumy ustalonych w umowie leasingu opłat kapitałowych w części, w jakiej dotyczą przyjętych do odpłatnego korzystania ś.t.w.n.p. będących przedmiotem umowy.
Opłaty leasingowe niezaliczane do kosztów korzystającego, ani do przychodu finansujacego
Zgodnie ze stanowiskiem spółki ustawodawca tak ukształtował przepisy w tym zakresie, by rozliczenia podatkowe dokonywane przez leasingodawcę odzwierciedlały równoległe rozliczenia dokonywane odpowiednio przez leasingobiorcę. Dlatego też spłata wartości początkowej ś.t.w.n.p. nie powinna być ujmowana w kosztach korzystającego, jednocześnie nie powinna stanowić przychodu po stronie finansującego.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji ocenił, że przepisy ustawy o CIT nie wskazują jednoznacznie, czy sumę opłat ustalonych w umowie leasingu należy odnieść do wartości początkowej ustalonej przez korzystającego, czy też wartości początkowej, jaką ustaliłby finansujący, gdyby składnik majątku uznawał za własną wartość niematerialną i prawną. Zdaniem organu, po stronie korzystającego mogą wystąpić wydatki niemożliwe do ustalenia na etapie zawarcia umowy leasingu. Stąd, w momencie zawierania umowy leasingu możliwe jest wyłącznie ustalenie wartości początkowej, jaką ustaliłby finansujący, a nie korzystający. Dlatego też przywołana przez spółkę podstawa prawna nie będzie mieć zastosowania.
Wartość początkową firmy można ustalić także w dniu zawarcia umowy leasingu
Rozpoznający skargę spółki Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu podkreślił, że specyfika wartości niematerialnej i prawnej, którą jest wartość firmy charakteryzuje się tym, że może ona powstać zarówno na skutek nabycia, jak i przekazania do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa. Prowadzi to do konkluzji, że ustalenie wartości początkowej firmy nie jest niemożliwe w dniu zawierania umowy leasingu. Zgodnie z tym co przekazała we wniosku o wydanie interpretacji firma, cena nabycia działu audytu w związku z zawarciem umowy leasingu zostanie oszacowana przez rzeczoznawcę na poziomie rynkowym. Przewyższy ona ustaloną na dzień zawarcia umowy wartość składników majątkowych wchodzących w skład tego działu z uwzględnieniem związanych z nim zobowiązań. Dlatego możliwe do określenia będą wszystkie elementy kalkulacyjne wartości początkowej, czego dokonać będzie mógł korzystający. Nie da się obronić argumentacji organu, jakoby nie można było na etapie zawierania umowy leasingu ustalić wydatków, jakie mogą powstać po stronie korzystającego. W przeciwnym razie argumentację taką można by odnosić do każdego środka trwałego i wartości niematerialnej i prawnej stanowiącej przedmiot leasingu.
Organy nie mogą modyfikować przepisów ze skutkiem pogorszenia sytuacji podatnika
Sąd przychylił się do skargi firmy i potwierdził, że spłata wartości początkowej ś.t.w.n.p. przez korzystającego nie będzie stanowić dla niej przychodu podlegającego opodatkowaniu. Jednocześnie zwrócił organowi podatkowemu uwagę, że ten powinien przy rozpoznawaniu interpretacji podatników hołdować zasadzie in dubio pro tributario, zgodnie z którą zobligowany jest rozstrzygać powstałe wątpliwości co do rozumienia przepisów na korzyść podatników. „…nie wolno mu modyfikować otrzymanego rezultatu interpretacyjnego w oparciu o argumentację funkcjonalną, w tym celowościową, jeżeli prowadziłoby to do pogorszenia sytuacji prawnej podatnika lub innego podmiotu obowiązanego do świadczenia daniny publicznoprawnej” (wyrok z 16 lutego 2023 r., sygn. akt I SA/Po 632/22).
Korzystny podatkowo leasing przedsiębiorstwa
Umowa leasingu finansowego firmy lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa może być korzystnym podatkowo rozwiązaniem dla firm o rozbudowanej strukturze prowadzonego biznesu, szukających skutecznych sposobów na obniżenie kosztów prowadzenia swojej działalności. Dodatkowo przedsiębiorcy nie muszą się obawiać, że sprzedaż czy oddanie w leasing firmy będzie obarczona wyższym podatkiem od czynności cywilnoprawnych z uwagi na wartość dodatnią goodwill. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 21 lutego 2022 r. (sygn. akt III FPS 2/21 orzekł, że dodatnia wartość firmy nie stanowi prawa majątkowego w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wyrok ten statuuje więc, że przedsiębiorcy dokonując transakcji przejęcia firmy nie powinni uwzględniać dodatniej wartości firmy w podstawie opodatkowania PCC.
Autor: Robert Nogacki, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców
Hasła tematyczne: podatek dochodowy od osób prawnych (cit), goodwill
Ulga badawczo-rozwojowa jest coraz częściej wykorzystywaną przez przedsiębiorców preferencją podatkową. Wskazuje na to nie tylko liczba wydawanych interpretacji podatkowych w tym zakresie, która podawana jest już w tysiącach, lecz także dane ministerstwa finansów - kwoty odliczeń mierzone są w miliardach złotych. Jednym z podatkowych problemów skorzystania z ulgi B+R jest kwalifikacja kosztów pracy kadry managerskiej oraz nadzorczej nad projektami B+R. W wielu przypadkach są to bardzo istotne kwoty, a podejście organów podatkowych w tym zakresie jest różnorodne. Z pomocą przychodzi jednak Naczelny Sąd Administracyjny, który wydał korzystny dla podatnika wyrok w sprawie dotyczącej kosztów kadry zarządczej przy projektach B+R (wyrok z dnia 21.03.2023 r., sygn. II FSK 2217/20). więcej »
Organ zażądał od firmy natychmiastowej zapłaty 30 000 zł podatku za okres 5 lat wstecz. Przedsiębiorca wniósł o wstrzymanie wykonania tej decyzji wskazując na niebezpieczeństwo wyrządzenia tym nieodwracalnej szkody, pozbawienia go możliwości wypłacania pracownikom wynagrodzeń i dalszego prowadzenia działalności gospodarczej. Do jego wniosku przychylił się NSA stwierdzając, że wykonanie zaskarżonej decyzji może spowodować trudne do odwrócenia skutki. To bardzo ważny wyrok dla przedsiębiorców egzemplifikujący, że to prowadzona przez przedsiębiorców, dająca miejsca pracy działalność jest dobrem wyższym wobec interesu fiskusa. więcej »
Przedsiębiorcy do 22 maja 2023 r. musieli rozliczyć składki zdrowotne za 2022 rok. W przypadku określenia w nich nadpłaty mogą wystąpić o zwrot swoich pieniędzy. A w obliczu licznych zmian podatkowych i zasad rozliczeń z ZUS, o nadwyżkę składek nietrudno. Polski Ład w jej zakresie przygotował pułapkę na przedsiębiorców. Dał im bowiem bardzo krótki czas na złożenie wniosku o zwrot nadpłaty. Z analizy przepisów wynika, że przy znacznych nadwyżkach część pieniędzy może nie zostać przedsiębiorcom zwrócona. więcej »
Główną korzyścią ze spółki holdingowej, która powstała w ramach Polskiego Ładu, jest przede wszystkim zwolnienie z podatku przychodów z tytułu zbycia udziałów lub akcji spółki zależnej. Przepisy w zakresie skorzystania z preferencji reżimu holdingowego są na tyle skomplikowane, że wymagały aktualizacji w ramach zmian Polski Ład 2.0. Z uwagi na główną korzyść warto jest rozważyć taką strukturę zwłaszcza w kontekście planowanych restrukturyzacji czy zmian struktury właścicielskiej w grupach kapitałowych. więcej »
Przedsiębiorcy, którym organ wymierzył podatek w nadmiernej wysokości mogą domagać się nie tylko zwrotu nadpłaty, ale również odsetek od nadpłaty. Podstawę do tego daje im art. 78 Ordynacji podatkowej. Przy odzyskiwaniu pieniędzy od skarbówki istotną rolę odgrywa kwestia przyczynienia się organu do powstania nadpłaty, czyli do powstania przesłanki zmiany lub uchylenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Od tego zależeć będzie bowiem od którego momentu, a więc w jakiej wysokości, podatnik może domagać się wypłaty oprocentowania. Czy za takie „przyczynienie się” można uznać opieszałość organu w wymierzeniu podatku? Przedsiębiorcy, którym organ wymierzył podatek w nadmiernej wysokości mogą domagać się nie tylko zwrotu nadpłaty, ale również odsetek od nadpłaty. Przy odzyskiwaniu pieniędzy od skarbówki istotną rolę odgrywa kwestia przyczynienia się organu do powstania nadpłaty. więcej »
Przez pierwsze 2,5 roku obowiązywania przepisów klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania, czyli do końca 2018 roku, Szef Krajowej Administracji Skarbowej wszczął przeciw podatnikom tylko 6 postępowań z zastosowaniem klauzuli o unikaniu opodatkowania. W 2019 r. zmieniono przepisy tak, by fiskus mógł objąć sankcjami szersze grono podatników. W pierwszym roku po zmianach wszczęto już 26, czyli ponad czterokrotnie więcej postępowań. W 2021 r. aż 66. Jak wyglądają statystyki stosowania klauzuli GAAR przez Szefa KAS, i co zrobić by nie zostać „podejrzanym” o próbę obejścia prawa podatkowego? więcej »
Przedsiębiorca zaskarżył decyzję wymiarową 3 mln zł podatku za grudzień 2013 r. Później organy objęły kontrolą podatkową jego rozliczenia za 2015 r. W jej wyniku zakwestionowały prawo spółki do odliczenia za ten okres wygenerowanej w 2013 r. straty i zażądały zapłaty blisko 19 mln zł podatku. Przedsiębiorca odmówił jednak zastosowania się do wyniku kontroli z obawy, że skorygowanie deklaracji za 2015 r., nawet w przypadku późniejszego korzystnego dla niego rozstrzygnięcia sądu co do prawidłowości pierwotnych rozliczeń za 2013 r. zamknie mu drogę do ponownej korekty zeznania za 2015 r. więcej »
Raportowanie MDR dotyczy w dużej mierze transakcji, które przedsiębiorcy są zobligowani raportować w inny sposób – np. za pomocą formularzy JPK czy TRR. Organy podatkowe wiedzą więc o ich istnieniu. Czy zatem raportowanie MDR ma sens? więcej »
Od 1 stycznia 2023 roku w przypadku spółek nieruchomościowych odpisy dotyczące środków trwałych zaliczonych do grupy 1 Klasyfikacji nie mogą być wyższe w roku podatkowym niż dokonywane zgodnie z przepisami o rachunkowości odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe z tytułu zużycia środków trwałych, obciążające w tym roku podatkowym wynik finansowy jednostki. Wskazane ograniczenie przekłada się na bardzo negatywne konsekwencje finansowe dla przedsiębiorstw, w szczególności traktujących nieruchomości jako inwestycje i niedokonujących do nich odpisów amortyzacyjnych na potrzeby rachunkowe. więcej »
Jeszcze nieco ponad dwa lata temu, w sierpniu 2020 roku, Nouriel Roubini[1] - wybitny amerykański ekonomista, człowiek który przewidział światowy kryzys gospodarczy z 2008 roku – stwierdzał w podsumowaniu swojego artykułu dla brytyjskiego Guardiana, że pozycja dolara jest na razie bezpieczna, chociaż w nadchodzących latach i dziesięcioleciach stoją przed nim poważne wyzwania. więcej »