Brak NIP na fakturze a prawo do odliczenia VAT

Faktura stanowi podstawowy dokument w obrocie, którym posługuje się podatnik VAT. Ponieważ w przypadku otrzymanej faktury VAT wiążą się z tym określone profity finansowe dla jej posiadacza (możliwość odliczenia podatku w niej naliczonego) trudno się dziwić, iż ustawodawca wskazał cały szereg elementów, które dokument taki powinien zawierać.

Faktura powinna zawierać numery NIP

Zostały one wymienione w art. 106e ust.1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i są to:

• data wystawienia,
• kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który jednoznacznie identyfikuje fakturę,
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
• numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku
• numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi,
• data dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub data otrzymania zapłaty, o ile taka data jest określona i jest inna od daty wystawienia faktury,
• nazwa (rodzaj) towaru lub usługi,
• miara i ilość (liczba) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
• cena jednostkowa netto,
• kwoty opustów i obniżek cen,
• wartość netto dostarczonych towarów lub wykonanych usług,
• stawka VAT,
• suma wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż według stawek i zwolnioną z VAT,
• kwota podatku od sumy sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek VAT,
• kwota należności ogółem.

Zatem faktura zakupu zawierać powinna również informację o numerze NIP nabywcy. W praktyce trudno sobie wyobrazić, iż sprzedawca nie umieszcza na fakturze własnego numeru NIP.
Jeżeli więc dokument sprzedaży pozbawiony będzie numeru NIP nie będzie można go, w świetle art. 2 pkt 31 ustawy o VAT, określić mianem faktury. Brak taki stanowi niewątpliwie uchybienie popełnione przez wystawcę faktury. Czy jest ono jednak przeszkodą w dokonaniu rozliczenia transakcji potwierdzonej tego rodzaju dokumentem? Aby pozbawienie podatnika prawa do odliczenia było możliwe wady faktury muszą być na tyle istotne, aby uniemożliwiały one uznanie dokumentu za fakturę VAT.

Prawo do odliczenia VAT

Dla nabywcy kwotę podatku naliczonego stanowi, zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, suma kwot podatku w otrzymanych fakturach. Ustawodawca nie wskazał jednakże podstawy prawnej, na podstawie której każdy błąd na fakturze pozbawiałby nabywcy prawa do odliczenia VAT. Nie oznacza to oczywiście, że nie ma błędów które pozbawiają podatnika prawa do jego odliczenia. Ich katalog został enumeratywnie wyszczególniony w art. 88 ust. 3a ustawy o VAT, zgodnie z którym podatnik nie ma prawa skorzystać z odliczenia w przypadku następujących błędów:

• faktura wystawiona została przez podmiot nieistniejący jako podatnik VAT,
• stawka podatku przypisana została do transakcji zwolnionej z VAT lub niepodlegającej mu,
• faktura dokumentuje zdarzenie gospodarcze, które nie doszło do skutku,
• wystawienie faktury dokonane zostało przez nabywcę a dokument taki nie został zaakceptowany przez sprzedającego.

Spokojnie, to tylko wada

Błąd formalny polegający na tym, że wszystkie dane nabywcy figurują na dokumencie a jedynie pominięty został jego numer NIP nie stanowi więc o braku prawa do odliczenia podatku naliczonego. Jest to wada techniczna.

Orzecznictwo administracyjne wypracowało zasadę, zgodnie z którą pozbawienie vatowca prawa do odliczenia naliczonego podatku może dotyczyć wyłącznie uchybień na fakturze uniemożliwiających identyfikację podmiotów, przedmiotu transakcji oraz poprawne ustalenie kwoty podatku od danej transakcji. Podatnik prawa tego nie może utracić jeżeli faktura znajdująca się w jego posiadaniu obarczona jest błędami czysto technicznymi, których waga jest mniejsza. Na tym tle funkcjonuje pojęcie „błędów mniejszej wagi” , którymi nazwać należy takie uchybienia formalnym wymogom faktury, które nie wpływają na istnienie prawa do obniżenia podatku należnego.

Tak właśnie zdefiniował je WSA w Łodzi w wyroku z 27 lutego 2008 r., sygn. akt I SA/Łd 1136/07. Sąd uznał w nim, że uprawnienie podatnika do odliczenia VAT stanowi o neutralności tego podatku i jest jego istotą. Zatem może ono zostać odebrane jedynie w sytuacji wad i braków nie pozwalających na identyfikację stron transakcji, przedmiotów i kwoty podatku. Drobne błędy o charakterze technicznym prawa tego pozbawić nie mogą. Na to, iż nadmierny formalizm naruszyć może zasadę neutralności VAT zwracano uwagę już pod rządami ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym z 1993 r. a przykładem może być wyrok NSA z 22 kwietnia 1997 r., sygn. akt III SA 1859/95.

Takie samo stanowisko zajmuje sądownictwo europejskie. Trybunał Sprawiedliwości UE, w wyroku w sprawie C-518/14 z 15 września 2016 r. Sanex GmbH v. Finanzamt Hannover-Nord, uznał, iż podstawowa zasada neutralności VAT wymaga aby prawo do odliczenia podatku naliczonego zostało przyznane w razie spełnienia przesłanek materialnych nawet jeżeli podatnicy nie dopełnili wszystkich wymogów formalnych, np. brak na fakturze numeru identyfikacyjnego dla potrzeb tego podatku. Sąd przypomniał, że posiadanie faktury spełniającej wszelkie wymogi formalne nie jest materialno-prawną przesłanką do odliczenia VAT.

Stanowisko to podzielają także polskie organy skarbowe, jak np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 19 sierpnia 2016 r., sygn. ITPP1/4512-495/16/BK. Dyrektor uznał w niej, iż faktura jako dokument musi przede wszystkim odzwierciedlać prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Z kolei elementy formalne wymagane przez art. 106e ust. 1 ustawy o VAT mają jedynie znaczenie dowodowe. Brak NIP przy prawidłowych danych osobowych i adresowych to jedynie wada techniczna nie wyłączająca prawidłowego określenia nabywcy i nie ma znaczenia dla wysokości zobowiązania podatkowego.

Brak NIP można uzupełnić notą

Pomimo, iż brak NIP na fakturze nie stanowi błędu dyskwalifikującego ten dokument jako podstawę odliczenia VAT błąd formalny to też błąd i należ dążyć do jego wyeliminowania. Nabywca towaru lub usługi może to uczynić poprzez wystawienie noty korygującej. Zgodnie z art. 106k ust. 3 ustawy o VAT tego rodzaju dokument zawierać powinien następujące dane:

• wyrazy "NOTA KORYGUJĄCA",
• numer kolejny i datę wystawienia,
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy i numer za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, a także numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej,
• dane zawarte w fakturze, której dotyczy nota korygująca (data jej wystawienia oraz data dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usług, o ile data taka jest określona i różni się od daty wystawienia faktury),
• wskazanie treści korygowanej informacji oraz treści prawidłowej.

Istnieje również inny sposób skorygowania braku numeru NIP na fakturze. Nabywca może poinformować sprzedawcę o takim braku formalnym. Ten z kolei na tego rodzaju wniosek nabywcy dokonuje usunięcia omawianego uchybienia na wystawionej przez siebie fakturze korygującej. W praktyce jednak to nabywca z reguły dostrzega ten błąd i w porozumieniu i za akceptacją sprzedającego usuwa to niedociągnięcie formalne poprzez wystawienie noty korygującej.

Adam Okonkwo