Amortyzacja znaków towarowych

Pojęcie znaków towarowych jest zdefiniowane w ustawie z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1410, z późn. zm.; dalej: p.w.p.). I tak, zgodnie z art. 120 tej ustawy, znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. Jednocześnie, ilekroć w ustawie jest mowa o znakach towarowych – rozumie się przez to także znaki usługowe. W konsekwencji przepisy dotyczące znaków towarowych odnoszą się także do znaków usługowych, czyli oznaczeń, które nadają się do odróżnienia usług jednego przedsiębiorstwa od usług innego przedsiębiorstwa.

Rejestracja znaku towarowego

Zgodnie z art. 121 p.w.p. na znak towarowy może być udzielone prawo ochronne. Oznacza to, że podmiot, który uzyskał takie prawo ochronne na znak towarowy, ma prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Warto też wiedzieć, że:

1. udzielone prawa ochronne na znaki towarowe podlegają wpisowi do rejestru znaków towarowych,
2. udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy stwierdza się przez wydanie świadectwa ochronnego na znak towarowy,
3. uprawniony może wskazać, że jego znak został zarejestrowany, poprzez umieszczenie w sąsiedztwie znaku towarowego litery „R” wpisanej w okrąg,
4. prawo ochronne na znak towarowy jest zbywalne i podlega dziedziczeniu.

Zarejestrowane i niezarejestrowane znaki towarowe

To, czy znak towarowy zostanie zarejestrowany w Urzędzie Patentowym, czy też nie, wywołuje określone skutki nie tylko w sferze prawa własności przemysłowej, ale także – co również jest warte podkreślenia – zwykle w sferze prawa autorskiego. W myśl art. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r., nr 90, poz. 631, z późn. zm.) przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Dalej w przepisach tej ustawy czytamy, że przedmiotem prawa autorskiego są między innymi utwory wyrażone znakami graficznymi czy utwory plastyczne. W rezultacie znak towarowy – jeśli tylko spełnia warunki do uznania go za utwór w rozumieniu prawa autorskiego – może być chroniony także w oparciu o postanowienia tej ustawy. Nie jest tu wymagana żadna rejestracja.

Znak towarowy zarejestrowany lub niezarejestrowany – skutki podatkowe

Stosownie do art. 22b ust. 1 pkt 4–6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT) amortyzacji podlegają nabyte nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania:

• autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,
• licencje,
• prawa określone w ustawie – Prawo własności przemysłowej,

o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu, zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi.

Podkreślenia wymaga, że w przypadku:

• niezarejestrowanych znaków towarowych możliwe jest korzystanie z nich w oparciu o posiadane prawa majątkowe, ewentualnie o uzyskaną licencję,
• zarejestrowanych znaków towarowych podstawą do ich wykorzystywania jest posiadane prawo ochronne, o którym mowa w Prawie własności przemysłowej.

W rezultacie w pierwszym przypadku może mieć miejsce amortyzacja autorskich lub pokrewnych praw majątkowych, ewentualnie amortyzacja licencji, w drugim zaś – amortyzacja prawa ochronnego na ten znak (uwaga: nie chodzi tu więc o amortyzację samego znaku towarowego, lecz prawa ochronnego uzyskanego w związku z rejestracją tego znaku).

Co ważne, jednym z warunków rozpoczęcia dokonywania odpisów amortyzacyjnych w każdym z wyżej wymienionych przypadków jest to, aby dana wartość niematerialna i prawna została nabyta. Pod pojęciem „nabycia” należy rozumieć przede wszystkim nabycie wtórne (pochodne), czyli nabycie prawa ochronnego na znak towarowy od innego podmiotu. Takie wtórne nabycie może nastąpić między innymi w drodze umowy sprzedaży, zamiany, wkładu niepieniężnego (aportu), darowizny czy spadku.

Trzeba jednak wiedzieć, że podmioty, które wytworzyły znak towarowy we własnym zakresie, powinny mieć na uwadze też to, że przez takie nabycie rozumie się również otrzymanie decyzji o wpisaniu znaku do rejestru znaków towarowych. Jak bowiem czytamy w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 marca 2015 r., sygn. II FSK 312/13:

(...) nie ma uzasadnionych powodów, które mogłyby być wywodzone, czy to z wykładni gramatycznej, czy też systemowej bądź celowościowej, aby na gruncie art. 16b ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT przyjmować, iż w użytym tam pojęciu „nabyte” nie mieści się uzyskanie przez podatnika prawa ochronnego na znak towarowy w drodze konstytutywnej decyzji Urzędu Patentowego. Art. 144 i art. 147 u.p.w.p. stanowią o „wydaniu decyzji o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy”. Urząd patentowy udziela zatem w drodze decyzji prawa ochronnego na znak towarowy, a adresat tej decyzji prawo to nabywa.

Wartość początkowa

O tym, jak należy ustalać wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, stanowi art. 22g ust. 18 ustawy o PIT, zgodnie z którym wartość początkową praw majątkowych, w tym licencji i autorskich praw majątkowych, stanowi cena nabycia tych praw; jeżeli wynagrodzenie (opłaty) wynikające z umowy licencyjnej albo z umowy o przeniesienie innych praw majątkowych jest uzależnione od wysokości przychodów z licencji lub praw uzyskanych przez licencjobiorcę albo nabywcę – przy ustalaniu wartości początkowej praw majątkowych, w tym licencji, nie uwzględnia się tej części wynagrodzenia.

Z uwagi na to, że w przypadku wartości niematerialnych i prawnych warunkiem rozpoczęcia amortyzacji jest między innymi to, aby prawo to zostało „nabyte”, tytułem przykładu trzeba zaznaczyć, że za wartość początkową wartości niematerialnych i prawnych uważa się:

1. w razie odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia,
2. w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.

Przekazanie praw ochronnych na znak towarowy w drodze umowy darowizny jest rozwiązaniem, które pozwala na dokonywanie odpisów amortyzacyjnych od rynkowej wartości takiego znaku. Potwierdza to Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 6 maja 2014 r., nr ILPB1/415-201/14-4/AP:

Wnioskodawczyni może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od otrzymanego w drodze darowizny znaku towarowego objętego prawem ochronnym oraz zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów. Należy przy tym wskazać, że odpisów amortyzacyjnych należy dokonywać od wartości początkowej, którą w rozpatrywanej sprawie może być wartość rynkowa określona w umowie darowizny.

Metoda i okres amortyzacji

W każdym przypadku, gdy wartość początkowa wartości niematerialnej i prawnej nie przekracza 3500 zł, możliwe jest jej jednorazowe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów. W sytuacji odmiennej, ujęcie wydatku w kosztach uzyskania przychodów odbywać się musi poprzez dokonywanie odpisów amortyzacyjnych. Jedyną możliwą metodą amortyzacji jest tu amortyzacja liniowa. Nie można zastosować amortyzacji jednorazowej czy stawek ustalonych indywidualnie ani amortyzacji degresywnej.

Zgodnie z art. 22m ust. 1 okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych nie może być krótszy niż:

• 24 miesiące: autorskie lub pokrewne prawa majątkowe albo licencje,
• 60 miesięcy: prawa określone w ustawie – Prawo własności przemysłowej.

Izabela Rutkowska