Faktury VAT – wybrane zagadnienia dotyczące wystawiania „zwykłych” faktur VAT

Nie będzie przesadą twierdzenie, że jednym z najważniejszych (o ile nie najważniejszym) dokumentów funkcjonujących wpolskich podatkach jest faktura VAT. Pomimo że w niektórych państwach Wspólnoty Europejskiej zagadnienie fakturowania traktowane jest dość swobodnie, polski prawodawca podatkowy cały czas bardzo rygorystycznie traktuje tę kwestię.

Podstawowe zasady wystawiania faktur zapisane zostały w przepisach ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) – dalej: ustawa o VAT, jednak są to przepisy ogólne. Szczegółowe regulacje dotyczące fakturowania odnaleźć można w rozporządzeniu ministra finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2008 r. Nr 212, poz. 1337) – dalej: rozporządzenie.

Pamiętać jednak należy o nadrzędnym charakterze przepisów ustawy.

Faktura VAT wystawiona przez podatnika powinna zawierać dane wymienione w art.106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Natomiast elementy konieczne faktury wymienione w rozporządzeniu mają charakter podrzędny. Gdyby więc ustawodawca zamierzał uznać za warunki konieczne faktury VAT jakiekolwiek dane, które zostaną zawarte w rozporządzeniu wykonawczym, nie wyodrębniłby pewnych cech faktury w treści samej ustawy; taki podział byłby niecelowy. Skoro zatem pewne elementy faktury zostały określone w ustawie, prawidłowy sposób wnioskowania nakazuje przyjąć, że cechy wymienione w ustawie mają znaczenie pierwszorzędne. Tym samym zaś warunki określone w rozporządzeniu wykonawczym mają znaczenie pomocnicze dla ustalenia zakresu praw i obowiązków podatnika w zakresie podatku od towarów i usług.
(interpretacja indywidualna Izby Skarbowej w Warszawie z 5 grudnia 2007 r., IP-PP2-443-427/07-2/IB)

Już na wstępie należy wskazać, że do wystawienia faktury VAT zasadniczo uprawnieni są wyłącznie podatnicy podatku od towarów i usług. Zatem fakturować winny osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Oczywiście jeżeli na płaszczyźnie VAT mówimy o działalności gospodarczej, mamy tutaj na myśli pojęcie, które ma szersze znaczenie niż w innych regulacjach prawnych czy mowie potocznej. Zgodnie bowiem z dyspozycją przepisu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne, oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje też czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Za pomocą „zwykłej” faktury VAT (której poświęcone jest niniejsze opracowanie) dokumentowane są tylko niektóre spośród czynności opodatkowanych VAT. I tak, fakturą podatnik potwierdzi:

· odpłatną dostawę towarów na terytorium kraju i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
· eksport towarów,
· wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Tak jak zostało to wskazane powyżej, szczegółowe zasady fakturowania określone zostały w przepisach rozporządzenia, które zawiera regulacje wykonawcze do ustawy o VAT.

W § 4 rozporządzenia grupa podatników zobligowanych do wystawiania faktur VAT została nieco zmniejszona (w porównaniu z kręgiem podmiotów fakturujących stworzonym poprzez regulacje art. 106 ustawy o VAT). Minister wskazał bowiem, że faktury VAT wystawiane są jedynie przez zarejestrowanych, czynnych, posiadających numer identyfikacji podatkowej podatników VAT oraz przez podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu.

Zatem podatnik, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego lub który, wykonując wyłącznie czynności zwolnione od VAT, nie zarejestrował się jako czynny, nie powinien dokumentować wykonywanych przez siebie czynności za pomocą faktury VAT.

Faktura VAT jest dokumentem dalece sformalizowanym. W § 5 ust. 1 rozporządzenia minister specyfikuje elementy, które muszą znaleźć się na fakturze VAT. Zgodnie z tą regulacją faktura VAT musi zawierać co najmniej:

- imiona i nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone sprzedawcy i nabywcy oraz ich adresy,
- numery identyfikacji podatkowej sprzedawcy i nabywcy,
- numer kolejny faktury oznaczonej jako „Faktura VAT”,
- dzień, miesiąc i rok wystawienia faktury, a w przypadku gdy data ta różni się od daty sprzedaży, również datę sprzedaży (w przypadku sprzedaży o charakterze ciągłym podatnik może podać na fakturze miesiąc i rok dokonania sprzedaży, pod warunkiem podania daty wystawienia faktury),
- nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
- miarę i ilość sprzedanych towarów lub zakres wykonanych usług,
- cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto),
- wartość towarów lub wykonanych usług, których dotyczy sprzedaż, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto),
- stawki podatku,
- sumę wartości sprzedaży netto towarów lub wykonanych usług z podziałem na poszczególne stawki podatku i zwolnionych od podatku oraz niepodlegających opodatkowaniu,
- kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto towarów (usług), z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku,
- kwotę należności ogółem wraz z należnym podatkiem.

Dodatkowo, podatnicy posiadający status małych podatników, którzy wybrali kasową metodę rozliczania podatku od towarów i usług, muszą oznaczać wystawiane przez siebie faktury jako „faktury VAT-MP” i zamieszczać na nich termin płatności należności w nich określonych.

Mogłoby wydawać się, że przy tak jasno zdefiniowanym zakresie danych, jakie muszą znaleźć się w fakturze, wystawienie dokumentu nie powinno sprawiać żadnych trudności. Owszem, w typowych przypadkach fakturowanie to prosta operacja. Ale niekiedy wątpliwości mogą pojawić się już przy definiowaniu wystawcy i odbiorcy faktury.

Jaki bowiem adres zamieścić na fakturze dotyczącej transakcji, w przypadku której jedną ze stron jest osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą, która ma inny adres zamieszkania i inny adres prowadzenia działalności? Wszak w VAT-R (tzn. przy rejestracji na potrzeby VAT) podaje się adres miejsca zamieszkania, lecz już właściwość miejscową organu podatkowego wyznacza miejsce prowadzenia działalności (o ile znajduje się ono w obszarze działania jednego organu podatkowego), i to z miejscem prowadzenia działalności „kojarzą” podatnika jego klienci (zresztą najczęściej i on sam nie jest zainteresowany tym, aby pośród kontrahentów powszechna była wiedza na temat jego miejsca zamieszkania).

Cóż, prawodawca nie wykazał się tutaj precyzyjnością legislacyjną. Ale to moim zdaniem daje podatnikom możliwość dokonania wyboru i wskazania albo adresu miejsca zamieszkana, albo adresu miejsca prowadzenia działalności (lecz tylko takiego, który definiuje właściwość organu podatkowego w VAT).

Organy podatkowe stoją jednak niekiedy na stanowisku, że właściwy jest tutaj wyłącznie adres spójny ze zgłoszeniem dokonanym w VAT-R, czyli adres zamieszkania podatnika – osoby fizycznej.

Biorąc pod uwagę powyżej przywołane przepisy oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny, należy stwierdzić, iż pomimo braku precyzyjnego sformułowania w przepisach, jaki adres (miejsca zamieszkania czy miejsca prowadzenia działalności) podatnik będący osobą fizyczną winien wskazać na fakturze, przyjąć należy, iż będzie to adres zgodny z dokonanym zgłoszeniem rejestracyjnym dla podatku od towarów i usług VAT-R, tj. w przypadku osób fizycznych powinien to być adres zamieszkania. Odnosząc się do drugiego pytania zawartego we wniosku, należy stwierdzić, iż sposób zapisu adresu umieszczony na fakturach VAT pozostaje w kwestii wyboru wystawiającego daną fakturę. Zatem nie jest istotne, czy część adresu dotycząca nazwy ulicy, numeru budynku i numeru lokalu będzie zapisana w postaci: ul. X 1 m. 1, czy też: ul. X 1/1.
(interpretacja indywidualna Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 26 lutego 2008 r., IPPP1/443-99/08-2/AP)

A co z oddziałami i ich adresami (problem dotyczy również innych podmiotów niż osoby fizyczne)? Czy w fakturze VAT można wskazać adres oddziału (zakładu, placówki itp.)? Owszem, tak – ale pod warunkiem że jest to dodatkowa informacja zamieszczona obok danych, których wymaga prawodawca, czyli adresu „podatkowego”, wskazanego w zgłoszeniu VAT-R (u podmiotów innych niż osoby fizyczne będzie to adres siedziby).

Inny problem, jaki może pojawić się już przy definiowany stron transakcji (tzn. sprzedawcy i nabywcy), to ich nazwy. Prawodawca wskazuje tutaj na imiona i nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone.

Co w takim razie winno być zamieszczone w fakturze wystawionej przez osobę fizyczną, która w obrocie gospodarczym posługuje się nazwą handlową? Czy musi ona zamieszczać imię i nazwisko? Moglibyśmy stwierdzić, że skoro w przepisie jest mowa o zamieszczeniu samej tylko nazwy skróconej, to nie powinno być co do tego wątpliwości, że wystarczy zamieścić nazwę. Problem w tym, że w zgłoszeniu VAT-R nazwa i nazwa skrócona to pozycje, które są zastrzeżone wyłącznie dla tych podatników, którzy nie są osobami fizycznymi.

Wnioskując zatem z treści VAT-R (zgodnie zresztą z zasadą wpisaną w powołanej powyżej interpretacji warszawskiej Izby Skarbowej), osoba fizyczna winna wskazywać w fakturze imię i nazwisko. Oczywiście w praktyce bardzo często spotkać się można z fakturami, w których wskazana jest jedynie nazwa handlowa przedsiębiorstwa osoby fizycznej, ale są to moim zdaniem faktury wadliwe (z tym że wadliwość taka nie implikuje negatywnych skutków dla odbiorcy dokumentu).

Podobnie, samo tylko wskazanie nazwy oddziału podatnika jest niewystarczające (chyba że w nim zawiera się też nazwa firmy, np. ABC Spółka z o.o. Odział Y).

Problemy sprawia też niekiedy wystawianie faktur dokumentujących czynności, stronami których są spółki cywilne, a także te, w których biorą udział więcej niż dwa podmioty.

Oczywiste jest, i zostało to już wcześniej zastrzeżone, że wystawcą faktury VAT (w obrocie krajowym) może być wyłącznie podmiot posiadający status podatnika podatku od towarów i usług. W przypadku gdy nabywcą lub wykonawcą czynności op...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »