Dochodzenie zwrotu VAT przez podmioty zagraniczne

Podatnicy, którzy dokonują nabycia towarów bądź usług za granicą, nie mają możliwości odliczenia podatku VAT zapłaconego w innym kraju od podatku należnego w kraju swojej siedziby. Zgodnie jednak z zasadą neutralności, leżącą u podstaw konstrukcji tego podatku, VAT nie powinien obciążać podatników uczestniczących w obrocie towarami i usługami, niebędących ich ostatecznymi odbiorcami– konsumentami.

Podatnicy, którzy dokonują nabycia towarów bądź usług za granicą, nie mają możliwości odliczenia podatku VAT zapłaconego w innym kraju od podatku należnego w kraju swojej siedziby. Zgodnie jednak z zasadą neutralności, leżącą u podstaw konstrukcji tego podatku, VAT nie powinien obciążać podatników uczestniczących w obrocie towarami i usługami, niebędących ich ostatecznymi odbiorcami – konsumentami.

Urzeczywistnieniu powyższej zasady w kontekście zwrotu VAT podmiotom zagranicznym służą przepisy VIII i XIII Dyrektywy (Ósma Dyrektywa Rady z dnia 6 grudnia 1979 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych – warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium kraju (79/1072/EWG) i Trzynasta Dyrektywa Rady z dnia 17 listopada 1986 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych – warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium Wspólnoty (86/560/EWG)), przy czym dyrektywa VIII reguluje warunki zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom z państw członkowskich Unii, niemającym siedziby na terytorium kraju, natomiast XIII dyrektywa dotyczy zwrotu VAT podatnikom, którzy nie mają siedziby na terytorium Wspólnoty.

W praktyce, odzyskiwanie VAT przez cudzoziemców w Polsce – na podstawie postanowień rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom (Dz. U. Nr 89, poz. 851, z późn. zm.) – implementującego do polskiego systemu VIII oraz XIII dyrektywę, napotyka na pewne problemy.

Zasady dochodzenia zwrotu VAT

Podmiotem uprawnionym do dochodzenia zwrotu podatku w rozumieniu ww. rozporządzenia w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która spełnia łącznie następujące przesłanki:

– nie posiada w Polsce siedziby lub miejsca zamieszkania albo miejsca prowadzenia działalności;
– nie jest na terytorium Polski zarejestrowana jako podatnik VAT;
– jest zarejestrowana jako podatnik VAT w kraju siedziby, miejsca zamieszkania lub miejsca prowadzenia działalności;
– nie wykonuje na terytorium RP sprzedaży (przez sprzedaż rozumie się tutaj, zgodnie z art. 2 ust. 22 ustawy o VAT, odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenia usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów), z wyjątkiem:

a) usług transportowych i usług pomocniczych związanych bezpośrednio z importem towarów, w przypadku gdy wartość tych usług została włączona do podstawy opodatkowania zgodnie z art. 29 ust. 15 ustawy o VAT,
b) usług w zakresie kontroli i nadzoru ruchu lotniczego, świadczonych na rzecz przewoźników powietrznych oraz innych podmiotów wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym,
c) usług związanych z obsługą startu, lądowania, parkowania, obsługą pasażerów i ładunków oraz innych o podobnym charakterze usług świadczonych na rzecz przewoźników powietrznych oraz innych podmiotów wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym,
d) usług świadczonych na obszarze polskich portów morskich, polegających na obsłudze morskich środków transportu,
e) usług świadczonych na obszarze polskich portów morskich, związanych z transportem międzynarodowym, polegających na obsłudze lądowych środków transportu,
f) usług ratownictwa morskiego, nadzoru nad bezpieczeństwem żeglugi morskiej i śródlądowej oraz usług związanych z ochroną środowiska morskiego i utrzymaniem akwenów portowych i torów podejściowych,
g) usług związanych z obsługą statków, wymienionych w klasie PKWiU ex 35.11 należących do armatorów morskich, z wyłączeniem usług świadczonych na cele osobiste załogi,
h) usług polegających na remoncie, przebudowie lub konserwacji statków, wymienionych w klasie PKWiU ex 35.11 oraz ich części składowych,
i) usług polegających na remoncie, przebudowie lub konserwacji środków transportu lotniczego oraz ich wyposażenia i sprzętu zainstalowanego na nich, używanych głównie w transporcie międzynarodowym,
j) usług, w stosunku do których podatnikami rozliczającymi podatek od towarów i usług są podatnicy, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT (tj. osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu poza terytorium kraju),
k) dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT podatnikiem jest ich nabywca.

Zakaz wykonywania czynności opodatkowanych na terenie Polski uzasadniony jest faktem, iż w przeciwnym wypadku podmiot byłby zobowiązany do zarejestrowania się w Polsce jako podatnik VAT. Zwrot (bądź odliczenie) podatku naliczonego odbywałby się wówczas na zasadach ogólnych przewidzianych w ustawie o VAT. Rozporządzenie przewiduje jednak w § 2 ust. 1 katalog czynności (wyżej wymieniony), których wykonywanie na terytorium Polski nie wyłącza możliwości dochodzenia zwrotu VAT w trybie przewidzianym w rozporządzeniu, tj. bez konieczności rejestrowania się w Polsce jako podatnik VAT.

O zwrot VAT podmiot zagraniczny może ponadto ubiegać się tylko w związku z zakupem towarów i usług, w przypadku których zwrot lub prawo do pomniejszenia podatku przysługuje generalnie podatnikom polskiego VAT.

Procedura

W celu uzyskania zwrotu, podmioty uprawnione muszą wystąpić z wnioskiem do Naczelnika II Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście. Do wniosku dołączyć należy oryginały faktur oraz zaświadczenie potwierdzające status podmiotu jako podatnika podatku VAT lub podatku o podobnym charakterze w kraju siedziby, zamieszkania albo miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Wzory wniosku oraz zaświadczenia zostały określone w ww. rozporządzeniu. Wniosek można składać za okresy nie krótsze niż trzy miesiące i nie dłuższe niż jeden rok kalendarzowy.

Kwota podatku VAT, przy której można domagać się zwrotu podatku powinna wynosić nie mniej niż 200,00 euro w przypadku okresu krótszego niż jeden rok, ale nie krótszego niż 3 miesiące i 25,00 euro w przypadku okresu jednego roku lub okresu krótszego niż trzy ostatnie miesiące roku.

Decyzja w przedmiocie zwrotu podatku oraz ewentualne fizyczne jego dokonanie powinny nastąpić w ciągu sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku.

Termin zwrotu

Mimo dokonania przez Polskę implementacji postanowień VIII i XIII Dyrektywy, ich funkcjonowanie w praktyce napotyka na pewne trudności. Problemem podmiotów zagranicznych, starających się uzyskać zwrot VAT w Polsce, jest prze...