Jak opodatkować VAT odpłatną usługę biernego powstrzymywania się od pośrednictwa finansowego?

Zobowiązanie się do niepodejmowania współpracy z innymi bankami (zagwarantowanie braku konkurencji) stanowi rodzaj odpłatnej usługi, w szerokim rozumieniu przepisu art. 8 ustawy o VAT, i jako takie powinno zostać opodatkowane na zasadach ogólnych. Usługa polegająca na działaniu biernym — powstrzymywaniu się od świadczenia usług pośrednictwa finansowego, jako niewymieniona wprost w przepisach normujących zwolnienia podatkowe będzie podlegała opodatkowaniu na zasadach ogólnych, z uwzględnieniem podstawowej stawki VAT. Przepis art. 27 ust. 4 pkt 10 ustawy o VAT nie pozwala na przyjęcie, że powstrzymanie się od świadczenia usługi pośrednictwa finansowego jest tożsame pod względem podatkowym z działaniem polegającym na świadczeniu usługi pośrednictwa finansowego — orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

O co toczył się spór?

W lutym 2006 r. 4 spółki zwróciły się do urzędu skarbowego z wnioskiem o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej. We wniosku wskazały, że prowadzą sprzedaż detaliczną sprzętu elektronicznego oraz AGD we własnych sklepach, także w systemie finansowania ratalnego. Dla klientów zamierzających nabyć towar na raty na terenie poszczególnych sklepów istnieje możliwość zawarcia umowy kredytu w wyznaczonych punktach obsługi prowadzonych przez przedstawicieli banku współpracującego ze spółkami.

Spółki podniosły, że miały możliwość wyboru samodzielnego świadczenia usług pośrednictwa finansowego w zakresie udzielania kredytów, jednakże podjęły decyzję, aby zorganizować w tym zakresie współpracę z wybranymi bankami na tej zasadzie, że banki bezpośrednio będą oferowały klientom finansowanie sprzedaży ratalnej. Z bankami tymi zawarto porozumienia, na podstawie których w zamian za wynagrodzenie na rzecz spółek, spółki te zobowiązały się do powstrzymywania się od świadczenia na rzecz innych banków i instytucji finansowych usług w zakresie pośredniczenia w oferowaniu i zawieraniu umów kredytowych, w tym w szczególności kredytów finansujących sprzedaż ratalną.

Spółki świadomie zrezygnowały ze świadczenia usług pośrednictwa finansowego. Warunkiem powstrzymania się od działalności konkurencyjnej — pośredniczenia finansowego w zawieraniu kredytów pomiędzy klientami sklepów a innymi bankami — było wypłacenie przez banki współpracujące ze spółkami wynagrodzenia kalkulowanego z uwzględnieniem wielkości potencjalnie utraconych zysków. Wynagrodzenie było uzależnione od wartości umów kredytowych zawartych na terenie placówki handlowej.

Spółki zapytały, czy w świetle przestawionej wyżej sytuacji powstrzymywanie się od nieświadczenia usług pośrednictwa finansowego stanowi usługę w rozumieniu Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.). Zdaniem spółek powstrzymywanie się od świadczenia usług stanowi szczególny typ usługi i powinno być traktowane dla celów podatkowych na równi z wykonywaniem usług pośrednictwa finansowego, do których powstrzymywanie się odnosi. W związku z tym powstrzymywanie się od świadczenia usług pośrednictwa finansowego powinno korzystać ze zwolnienia od podatku VAT.

Organy podatkowe uznały stanowisko zaprezentowane przez spółki za nieprawidłowe. Ich zdaniem powstrzymanie się od pewnego działania nie musi dotyczyć świadczenia usług, a może być związane z powstrzymaniem się od dostaw towarów (w takim wypadku zaniechanie nie będzie mogło być zaklasyfikowane jako dostawa towarów). W myśl art. 8 ust. 3 ustawy o VAT usługi wymienione w klasyfikacjach wy...