Zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (1)

Chociaż proces legislacyjny, zmierzający do wprowadzenia zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zakończył się jeszcze (za kilka dni w sprawie nowelizacji wypowie się Senat), warto rozpocząć omawianie wprowadzonych modyfikacji i nowych rozwiązań. Tym bardziej warto, że wbrew temu, co wynika z ogólnej tonacji komentarzy w popularnych gazetach i stacjach telewizyjnych zmiany nie ograniczają się do waloryzacji progów, kwoty wolnej i kosztów uzyskania przychodu, a charakter wprowadzonych zmian będzie miał bardzo duży wpływ na rozliczenia dokonywane z fiskusem przez znaczącą grupę podatników.

Chociaż proces legislacyjny, zmierzający do wprowadzenia zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zakończył się jeszcze (za kilka dni w sprawie nowelizacji wypowie się Senat), warto rozpocząć omawianie wprowadzonych modyfikacji i nowych rozwiązań. Tym bardziej warto, że wbrew temu, co wynika z ogólnej tonacji komentarzy w popularnych gazetach i stacjach telewizyjnych zmiany nie ograniczają się do waloryzacji progów, kwoty wolnej i kosztów uzyskania przychodu, a charakter wprowadzonych zmian będzie miał bardzo duży wpływ na rozliczenia dokonywane z fiskusem przez znaczącą grupę podatników.

Zmiany wprowadzone do ustawy o pdof będę omawiał w kolejnych częściach – zanim ukaże się ostatnia część cyklu, prace nad ustawą zmieniającą zostaną już z pewnością zakończone.

Wyłączenie z zakresu działania ustawy o pdof

Do tej pory ustawy o pdof nie stosowało się do:

1) przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej,

2) przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia,

3) przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn,

4) przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

5) przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Po nowelizacji powyższy katalog ulegnie rozszerzeniu o przychody (dochody) armatora, opodatkowane na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym, z zastrzeżeniem art. 24a ust. 1a. Ustęp 1a, dodany do ustawy o pdof przez ustawę o podatku tonażowym brzmi zaś:

„1a. Podatnicy będący armatorami w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym prowadzący działalność opodatkowaną podatkiem tonażowym oraz inną działalność opodatkowaną podatkiem dochodowym, są obowiązani w prowadzonej księdze albo w prowadzonych księgach rachunkowych, o których mowa w ust. 1, wyodrębnić przychody i związane z nimi koszty na poszczególne rodzaje działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem tonażowym i podatkiem dochodowym.".

Większe reperkusje będzie miało wyłączenie określone w nowym punkcie 7 art. 2 ust. 1 ustawy, które obejmuje świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.

Artykuł 27 KRO mówi, iż: „Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.”

To wyłączenie stanie się z pewnością przedmiotem wielu wątpliwości, interpretacji i wykładni – przepis brzmi bowiem dość enigmatycznie.

Ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy, miejsce zamieszkania

Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Do ustawy dodano (w art. 3) ust. 1a, definiujący kogo uważa się za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce.

„1a. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.”.

O tym, co organy podatkowe uważają za centrum interesów osobistych lub gospodarczych napiszę wkrótce. Teraz chciałbym zwrócić uwagę na kolejne zmiany w art. 3:

Ustęp 2a otrzymał bardziej kompaktowe brzmienie:

„2a. Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej ...