Zwolnienie z podatku dochodów uzyskanych z bezzwrotnej pomocy z UE

Zagadnienie zwolnienia z podatku środków bezzwrotnej pomocy od dłuższego już czasu stanowi obszar częstych sporów zorganami podatkowymi. Rozbieżności w orzecznictwie powoduje regulacja art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ost. zm. Dz. U. z 2009r. Nr 69, poz.587, dalej: pdf).

Ustawodawca w ww. regulacji przewidział zwolnienie dochodów otrzymanych przez podatników, jeżeli pochodzą one od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej oraz z programów NATO, przyznawanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych między tymi państwami, organizacjami lub instytucjami, oraz jeśli podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy. Zwolnienie to nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca, bez względu na rodzaj umowy, wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem.

Środki pochodzące z UE przekazywane są poszczególnym beneficjentom po zakończeniu określonych programów i inwestycji lub po zrealizowaniu założonych projektów. Stąd faktycznie, pierwotnie, są one krótkoterminowo finansowane z budżetu państwa, a zatem pochodzą ze źródeł krajowych. Wypłata środków finansowanych w ramach określonej pomocy polega na zwrocie wydatków kwalifikowanych.

Zdecydowana większość organów podatkowych prezentowała opinie, według których środki te z powyższego względu nie stanowią bezzwrotnej pomocy. Organy twierdziły, że skoro środki z funduszy strukturalnych stanowią co do zasady dochody budżetu państwa, bezpośrednim źródłem finansowania określonych projektów jest budżet państwa polskiego. Instytucje Unii Europejskiej refundują natomiast koszty dopiero po ich poniesieniu, podmioty je uzyskujące nie mogą zatem korzystać z omawianego zwolnienia.

Wątpliwości miały również sądy administracyjne. W części swoich orzeczeń sądy podzieliły poglądy organów. Uznały bowiem, iż przychody ze stosunku pracy oraz z tytułu zawartych umów cywilnoprawnych, otrzymywane przez osoby zatrudnione w ramach realizacji projektu, finansowane są ze środków krajowych i jako takie nie mogą korzystać z omawianego zwolnienia od podatku (Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyrokach: z 27 czerwca 2007 r., III SA/WA 632/07, 9 października 2007 r., III SA/Wa 1141/07, i 30 stycznia 2008 r., III SA/WA 1884/07).

W orzecznictwie sądowym wykształciło się także odmienne stanowisko, oparte na gramatycznej i celowościowej wykładni słowa „pochodzą”. Sądy podnosiły, że w przypadku słowa „pochodzić” ustawodawca ani w przepisach prawa podatkowego, ani w innych aktach prawnych nie sprecyzował jego zakresu znac...