Wierzytelności nieściągalne w podatku dochodowym od osób prawnych

Do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się m.in. wymagalne wierzytelności, choćby nieotrzymane. Generalną zasadą jest, że do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczać wierzytelności odpisanych jako nieściągalne. Od tej reguły są pewne wyjątki (zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; Dz. U. 00.54.654).

Wierzytelność nieściągalna – uwagi ogólne

Za wierzytelności nieściągalne uważa się takie, których po wyczerpaniu wszelkich przewidzianych prawem środków wierzyciel nie jest w stanie zaspokoić. Jednocześnie nie oznacza to, że wierzytelność uznana za nieściągalną nie może być w przyszłości odzyskana. Nieściągalność wierzytelności zachodzi na przykład:

- w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego z powodu niemożności uzyskania z egzekucji sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;
- w przypadku przedawnienia wierzytelności (trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że wierzytelności przedawnione nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów, o czym niżej);

- w przypadku niedopuszczalności egzekucji ze względu na osobę dłużnika.

Kiedy wierzytelność nieściągalna może być uznana za koszt uzyskania przychodów

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 wierzytelności odpisanych jako nieściągalne nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, z wyjątkiem trzech podanych niżej wierzytelności:

1) wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w określony sposób (art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a), i które nie uległy przedawnieniu (art. 16 ust. 1 pkt 20).

Pierwszym warunkiem uznania za koszty uzyskania przychodów jest zarachowanie wierzytelności jako przychodu należnego zgodnie z art. 12 ust 3, na podstawie którego przychodami są także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Drugim warunkiem zaliczenia nieściągalnej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów jest udokumentowanie nieściągalności. Warunki takiej dokumentacji określa art. 16 ust. 2, zgodnie z którym powinno to nastąpić na podstawie:

- postanowienia o nieściągalności uznanego przez wierzyciela jako odpowiadającego stanowi faktycznemu, wydanego przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego. Pod pojęciem postanowienia o nieściągalności należy przede wszystkim rozumieć postanowienie o umorzeniu egzekucji, zwłaszcza gdy ujawniony maj...