Obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób prawnych

Zakres obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca unormował w art. 3 ust.1 i2 ustawy z15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, ostat. zm. Dz. U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1316; dalej: updop).

Stosownie do treści ust. 1 wymienionej regulacji podatnicy, jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania. Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy.

Nieograniczony obowiązek podatkowy polega zatem na tym, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych podlega całość dochodów podatnika bez względu na to, czy zostały one osiągnięte na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też poza jej granicami. Nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają podatnicy mający siedzibę lub zarząd na terytorium Polski.

Pojęcia siedziby i zarządu określone zostały w przepisach ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, ostat. zm. Dz. U. z 2008 r. Nr 231, poz. 1547). Dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych siedzibę określa ich umowa. W przypadku pozostałych osób prawnych miejsce ich siedziby określa statut, który reguluje również organizację i sposób działania danej osoby prawnej – jak mówi art. 35 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ostat. zm. Dz. U. z 2008 r. Nr 220, poz. 1425).

Jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowią inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający (art. 41 k.c.). Dla określenia zarządu istotne natomiast jest, gdzie zarząd ten działa jako organ danej osoby prawnej.

Ograniczony obowiązek podatkowy wyznacza natomiast art. 3 ust. 2 updop, zgodnie z którym podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Powyższą zasadę modyfikują postanowienia umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których Polska jest stroną. Opodatkowanie zysków przedsiębiorstw jednego z umawiających się państw (uregulowane najczęściej w art. 7 poszczególnych umów) następuje tylko w tym państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność w drugim państwie przez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje swoją działalność za pośrednictwem zakładu, zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej mogą być przypisane temu zakładowi.

Postanowienia poszczególnych umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania są niezmiernie istotne, co ilustruje chociażby następujące rozstrzygnięcie sądowe:

Przy opodatkowywaniu przychodów osiągniętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 65...