Opodatkowanie umowy pożyczki

Pożyczka zawarta zgodnie z art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, który z kolei uregulowany jest ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450). Ustawa, o której mowa, została w znacznym stopniu zmieniona ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629), zaś wprowadzone zmiany obowiązują od dnia 1 stycznia 2007 r.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy pożyczki i ciąży na osobie biorącej pożyczkę (art. 4 ustawy). Do 1 stycznia 2007 r. w tej kwestii obowiązywała inna regulacja – obowiązek zapłaty podatku ciążył na obu stronach. Podstawą obliczenia podatku jest konkretna kwota lub wartość pożyczki, zależnie czy mamy do czynienia z pożyczką pieniędzy czy rzeczy, oznaczonych co do gatunku (art. 6 ust. 1 pkt 7). Stawka podatku wynosi 2% (art. 7 ust. 1 pkt 4).

Podatnicy są zobowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od umowy pożyczki oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od zawarcia umowy (art. 10 ust. 1). Jeżeli przedmiotem pożyczki są rzeczy znajdujące się w chwili zwarcia umowy poza granicami Polski, obowiązek podatkowy powstanie wyłącznie wówczas, gdy pożyczkobiorca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce, a umowa została zawarta w Polsce (art. 1 ust. 4 pkt 2). Jeżeli przedmiot pożyczki znajduje się na terenie Polski, obowiązek podatkowy powstanie zawsze (art. 1 ust. 4 pkt 1).

Przepisy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązują niezależnie od tego, czy stroną umowy jest osoba fizyczna, czy prawna. Jednakże to rozróżnienie ma znaczenie w przypadku zwolnienia od podatku.

Zwolnienia od podatku od pożyczki w przypadku, gdy stroną umowy jest osoba fizyczna

Zwolnione od podatku są pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514, z późn.) - mowa tu o małżonku, zstępnych, wstępnych, pasierbie, rodzeństwu, ojczymie i macosze - w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, tj. 9 637 zł, pod warunkiem:

- złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności,
- udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Ponadto, zwolnione od podatku są pożyczki zawierane między osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu (w rozumieniu przepisu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Do tej grupy osób zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Kwota niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn wynosi obecnie 9 637 zł (art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Przykład: Rodzice pożyczają synowi i synowej po 9 000 zł. Co oznacza, że mama pożycza synowi, mama pożycza synowej, tata pożycza synowi, tata pożycza synowej właśnie taką kwotę. Co daje łącznie zwolnioną od podatku sumę 36 000 zł.

Jeżeli chodzi o inne podmioty niż osoby, o których mowa powyżej (niezaliczane do I grupy podatkowej, ani do osób, o których mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn), to zwolnienie od podatku umowy pożyczki ma miejsce, gdy łączna kwota lub wartość pożyczek otrzymanych w ciągu kolejnych 3 lat nie przekracza 5 000 zł od jednego podmiotu; a od wielu podmiotów łącznie nie więcej niż 25 000 zł (art. 9 ust. 10 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).

W przypadku umów zawieranych między osobami fizycznymi, mogą się zdarzyć umowy zawierane pod warunkiem zawieszającym lub pod warunkiem rozwiązującym. Jest to ist...