Wpływ powiązań kapitałowych, majątkowych lub rodzinnych pomiędzy kontrahentami na podatek dochodowy

Nierzadko w dzisiejszych czasach zdarza się, że podmioty gospodarcze dokonują transakcji handlowych z kontrahentami, z którymi łączą je związki określone w art. 11 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w art. 25 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak więc istnienie sytuacji, w których:

1. podatnik podatku dochodowego, mający siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (podmiot krajowy), bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym za granicą lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo

2. osoba fizyczna lub prawna, mająca miejsce zamieszkania albo siedzibę za granicą (podmiot zagraniczny), bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo

3. te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów, albo

4. podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo

5. te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów, albo

6. występują powiązania o charakterze rodzinnym lub wynikającym ze stosunku pracy albo majątkowe pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach,

oznacza, że mamy do czynienia z podmiotami powiązanymi.

Przez pojęcie powiązań rodzinnych rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia.

Posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 5%.

Określając wielkość udziału pośredniego, jaki podmiot posiada w kapitale innego podmiotu, przyjmuje się zasadę, że jeżeli jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada taki sam udział w kapitale trzeciego podmiotu, to pierwszy podmiot posiada udział pośredni w kapitale tego trzeciego podmiotu w tej samej wysokości; jeżeli wartości te są różne, za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą.

Istota problemu podmiotów powiązanych w sensie podatkowym sprowadza się do oceny wykorzystania powiązań w celu niewykazania dochodów albo wykazania dochodów niższych od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały. W przypadku zaniżenia ceny transakcji sprzedający zmniejsza swoje przychody, a kupujący zmniejsza swoje koszty. W przypadku zawyżenia transakcji sprzedający zawyża swoje przychody, a kupujący zwiększa swoje koszty. Takie przerzucanie dochodu ma najczęściej miejsce, gdy podmioty opodatkowane są różnymi stawkami podatku. Przerzucanie dochodu może mieć miejsce także w ramach struktury holdingowej nawet wtedy, gdy wszystkie spółki opodatkowane są taką samą stawką podatku. Z punktu widzenia całego holdingu może mieć znaczenie nie tylko obniżenie wysokości op...