Pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Jednym z najistotniejszych pojęć stosowanych w trakcie wszelkich transakcji restrukturyzacyjnych jest „zorganizowana część przedsiębiorstwa” (ZCP). Uznanie danych składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część może bowiem zapewnić neutralność podatkową całego procesu albo istotnie zmniejszyć obciążenia podatkowe z tego tytułu. W praktyce jednak pojawiają się liczne wątpliwości co należy rozumieć pod tym pojęciem i jak ono jest interpretowane przez organy podatkowe.

Definicja ZCP w ustawach podatkowych

Zgodnie z art. 4a pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych („updop”), zorganizowana część przedsiębiorstwa to „organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania." (analogiczna definicja znajduje się w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jak i ustawie o podatku od towarów i usług).

Powyższa definicja wydaje się stosunkowo zrozumiała, jednakże w praktyce budzi poważne wątpliwości podatników, czego dowodem mogą być liczne interpretacje w tym zakresie.

ZCP według NSA...

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 maja 2011 r. (sygn. II FSK 2222/09) stwierdził, że podstawowym wymogiem by zespół składników majątkowych spełniał przesłanki określone w art. 4a updop jest, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowiła zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań. Kolejnym warunkiem jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej oraz funkcjonalnej.

... i organów podatkowych

Również organy podatkowe wypracowały szereg kryteriów pomocniczych, które decydują czy dane składniki majątku mogą zostać uznane za zorganizowaną część przedsiębiorstwa. W świetle najnowszych interpretacji (np. Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 5 stycznia 2012 r., sygn. IBPP3/443-1122/11/AM) zorganizowana część przedsiębiorstwa istnieje wówczas gdy spełnione są cztery kryteria:

1) istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania,
2) zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie,
3) składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych,
4) zespół tych składników mógłby stanowić niezależn...