Rozliczanie podatku VAT przez wspólnoty mieszkaniowe

W Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów z dnia 2 sierpnia 2011 r. Nr 6 pod poz. 27 została opublikowana interpretacja ogólna Ministra Finansów z dnia 21 czerwca 2011 r. nr PT8/033/IO1/AEW/11/PT-571, w kwestii rozliczeń podatku od towarów i usług przez wspólnoty mieszkaniowe. Powyższa interpretacja została wydana przez Ministra Finansów w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, zgodnego z wypracowaną przez sądy administracyjne jednolitą linią orzeczniczą w kwestii sposobu dokonywania rozliczeń podatku od towarów i usług przez wspólnoty mieszkaniowe z tytułu nabywanych przez wspólnoty mieszkaniowe towarów i usług, składających się m.in. na tzw. media.

Przykładowymi orzeczeniami NSA rozstrzygającymi ww. zagadnienie, które zostały uwzględnione w interpretacji ogólnej są: wyrok z dnia 20 marca 2009 r., sygn. akt I FSK 88/08; wyrok z dnia 5 sierpnia 2010 r., sygn. akt I FSK 1343/09; wyrok z dnia 16 września 2010 r., sygn. akt I FSK 742/10; wyrok z dnia 2 grudnia 2010 r., sygn. akt I FSK 2038/09; wyrok z dnia 4 lutego 2011 r., sygn. akt I FSK 217/10.

Zaznaczyć przy tym należy, iż orzecznictwo sądów administracyjnych w zakresie rozliczeń czynności wykonywanych przez wspólnoty mieszkaniowe oparte jest m.in. o tezy wynikające z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2007 r., sygn. akt III CZP 65/07. Sąd Najwyższy stwierdził w ww. uchwale, iż: "Wspólnota mieszkaniowa, działając w ramach przyznanej jej zdolności prawnej, może nabywać prawa i obowiązki do własnego majątku", jednocześnie nadając tej uchwale moc zasady prawnej.

W interpretacji ogólnej wskazano, iż wspólnota mieszkaniowa realizując wspólny interes właścicieli występuje w odmiennych rolach:

1) w przypadku nabycia towarów i usług w ramach zarządu nieruchomością wspólną oraz
2) w przypadku nabycia towarów i usług na potrzeby utrzymania poszczególnych lokali właścicieli.

W pierwszym przypadku uiszczanie przez członków wspólnoty należności tytułem pokrycia kosztów zarządu nieruchomością wspólną nie jest objęte przepisami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT.

Natomiast w drugim przypadku, gdy wydatki ponoszone są przez właściciela wyłącznie w związku z odrębną własnością lokalu, wspólnota - w zakresie nabywanych towarów i usług celem zaopatrzenia poszczególnych lokali - nabywa towary i usługi w swoim imieniu jednakże na rzecz właścicieli poszczególnych lokali, którzy dokonują na poczet tych zakupów stosownych wpłat. W takiej sytuacji środki uiszczane przez właścicieli poszczególnych lokali na ich utrzymanie stanowią w istocie zapłatę za odsprzedawane im przez wspólnotę towary i usługi. Zatem w odniesieniu do rozliczania wydatków związanych z utrzymaniem poszczególnych lokali, ponoszonych m.in. z tytułu zakupu przez wspólnotę towarów i usług do tych lokali, zastosowanie znajdą przepisy o podatku od towarów i usług.

Wypracowana przez sądy linia orzecznicza uwzględniała konieczność zapewnienia realizacji zasady neutralności w tych wypadkach, co oznacza, że ma ona znaczenie dla rozliczeń dotyczących lokali użytkowych lub lokali mieszkalnych wykorzystywanych na cele inne niż mieszkaniowe.

Z uwagi na to, że neutralność podatku nie zostaje naruszona w rozliczeniach lokali mieszkalnych uzasadnione stało się wprowadzenie regulacji zapewniających analogiczne skutki na gruncie podatku od towarów i usług dla członków wspólnoty mieszkaniowej, będących właścicielami lokali mieszkalnych, jak dla podmiotów wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT.

W tym celu Minister Finansów wydał w dniu 20 września 2011 r. rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, które zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 22 września 2011 r. Nr 198, poz. 1174.

Zgodnie z § 1 pkt 5 lit. a ww. rozporządzenia z dnia 20 września 2011 r. wprowadzone zostało zwolnienie od podatku:

• czynności związanych z utrzymaniem lokali mieszkalnych, wykorzystywanych wyłącznie na cele mieszkaniowe, za które pobierane są opłaty, wykonywanych przez wspólnotę mieszkaniową na rzecz właścicieli tych lokali, tworzących w określonej nieruchomości tę wspólnotę (§13 ust. 1 pkt 16a zmienianego rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r.) oraz

• czynności wykonywanych przez wspólnotę mieszkaniową lub właścicieli lokali mieszkalnych tworzących w określonej nieruchomości wspólnotę mieszkaniową, na rzecz osób używających na podstawie innego tytułu p...