Pochodne instrumenty finansowe - opcje walutowe a koszty uzyskania przychodów

Skutki podatkowe transakcji wymiany na podstawie zawartych umów opcyjnych o charakterze rzeczywistym, należy rozpatrywać w kontekście powstających różnic kursowych związanych z przedmiotową transakcją. Zasady te szczegółowo wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 10 czerwca 2011 r. nr ILPB3/423-284/10/11-S/ŁM.

Definicję pochodnych instrumentów finansowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z jego treścią za pochodne instrumenty finansowe uznaje się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych albo od stóp procentowych lub indeksów, w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Umowa opcji

Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił, że powszechnie przyjmuje się, że umowa opcji (opcji, które w przepisach prawa podatkowego są kwalifikowane do pochodnych instrumentów finansowych) - to kontrakt, którego przedmiotem jest prawo (opcja) jednej ze stron (nabywcy, posiadacza opcji) do kupna albo sprzedaży pewnego instrumentu bazowego po ustalonej przez strony cenie wykonania w określonym momencie albo do określonego momentu w przyszłości. Umowa opcji daje nabywcy dwie możliwości, bądź do skorzystania z przysługującej mu opcji, a tym samym zakupu określonego w umowie instrumentu bazowego po określonej z góry cenie wykonania, bądź też nieskorzystania z niej. W drugim przypadku opcja (prawo) wygaśnie wraz z momentem zakończenia okresu, na jaki umowa opcji została zawarta. W takiej sytuacji cena wykonania stanie się ceną wygaśnięcia. Nabywca opcji zawierając przedmiotową umowę uzyskuje prawo bądź do kupna określonego instrumentu bazowego, bądź do jego sprzedaży. Odpowiednio wystawca zobowiązuje się w tych kontraktach do sprzedaży instrumentu finansowego albo do jego kupna. Organ podatkowy wskazał, że w opcji inkorporowane są wszystkie prawa nabywcy, na rzecz którego wystawca ma obowiązek świadczyć. Dlatego też posiada ona wartość samą w sobie i przyjmuje się, iż może ona być samoistnym przedmiotem obrotu.

Obrót instrumentami finansowymi

Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił, że w praktyce obrotu instrumentami pochodnymi występują:

• transakcje rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny,
• transakcje nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy pomiędzy terminowym a bieżącym kursem waluty.

Wskazał ponadto, że rozliczenie opcji jest efektywne podatkowo. Tym samym, w przypadku dodatniego wyniku transakcji należy go potraktować jako przychód podatkowy, a w przypadku ujemnego, jako koszt podatkowy.

Różnice kursowe

Z przedstawionego stanu faktycznego wynikało, iż zawarte przez spółkę umowy transakcji opcji walutowych były opcjami rzeczywistymi, bank miał prawo kupić od spółki waluty po określonej cenie. Jednocześnie spółka wskazała, iż wartość zobowiązania z tytułu...