Kiedy małżonek jest współpracownikiem, a kiedy tylko pomaga w firmie

Interpelacja nr 20396 do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie kwalifikacji do celów ubezpieczeń społecznych współmałżonka, jako osoby współpracującej z osobą prowadzącą działalność gospodarczą

Szanowna Pani Minister! Art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Z kolei art. 13 ust. 5 przedmiotowej ustawy zawiera przepis, z którego wynika, że obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, współpracujące od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywania umowy agencyjnej albo umowy zlecenia do dnia zakończenia tej współpracy.

Z przepisów tych wynika, że osoby, które współpracują z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu w okresie od dnia rozpoczęcia tej współpracy do dnia jej zakończenia. Art. 8 ust. 11 tej ustawy stanowi, że za osobę współpracującą uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności.

Interpretacja tych przepisów, zwłaszcza przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, często budzi dużo kontrowersji wśród przedsiębiorców. Chodzi przede wszystkim o sytuację, kiedy należy uznać pomoc małżonka przedsiębiorcy w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą za współpracującą przy prowadzeniu tej działalności, która na mocy przepisów przedmiotowej ustawy podlega obowiązkowi objęcia jej ubezpieczeniem społecznym. W praktyce przedsiębiorcy stają przed problemem, czy pomoc małżonka ma jedynie charakter pomocy rodzinnej, a cały ciężar prowadzenia działalności gospodarczej spoczywa na przedsiębiorcy, czy też wymiar współpracy świadczonej przez małżonka podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. Niedopełnienie bowiem obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia osoby współpracującej przez przedsiębiorcę naraża go na konsekwencje prawne, w tym także na odpowiedzialność karną. Jako przykład niech posłuży problem osoby prowadzącej handel detaliczny, kiedy sporadycznie zachodzi potrzeba jej zastępstwa w czasie choroby przez współmałżonka. On z konieczności obsługuje klientów w sklepie i wtedy pojawia się pytanie, czy powinien również opłacać składkę ZUS.

W związku z wyżej przedstawioną sytuacją zwracam się do Pani Minister z następującym pytaniem: Czy ministerstwo rozważa takie zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, które doprowadziłyby do sprecyzowania przepisów ustawy i rozwiązania problemów ich interpretacji przez ZUS i przedsiębiorców?

Z poważaniem

Poseł Jan Warzecha

Warszawa, dnia 1 lutego 2011 r.

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej na interpelację nr 20396 w sprawie kwalifikacji do celów ubezpieczeń społecznych współmałżonka, jako osoby współpracującej z osobą prowadzącą działalność gospodarczą

W odpowiedzi na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 7 lutego 2011 r. znak: SPS-023-20396/11, dotyczące interpelacji posła Jana Warzechy w sprawie kwalifikacji do celów ubezpieczeń społecznych współmałżonka, ja...