Orzecznictwo: Biegli sądowi i podatek VAT

Niewątpliwie problematyka opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez biegłego w postępowaniu sądowym budziła wątpliwości, czego najlepszym dowodem były rozbieżności w orzecznictwie sądowym powstałym na tym tle. Jednakże zagadnienie to zostało ostatecznie wyjaśnione przez siedmioosobowy skład Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w uchwale z dnia 12 stycznia 2009 r., I FPS 3/08 (LEX nr 469158), udzielił odpowiedzi w tym zakresie, stwierdzając, że czynności wykonywane przez biegłego w postępowaniu sądowym, o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.), stanowią działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług i nie dotyczy ich wyłączenie, o którym mowa w art. 15 ust. 3 tej ustawy.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 czerwca 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 355/07, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę R. W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w G. w przedmiocie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego.

W uzasadnieniu wyroku, przedstawiając stan sprawy, Sąd podał, że pismem z 28 sierpnia 2006 r. R. W. zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego w sprawie opodatkowania podatkiem VAT czynności wykonywanych przez biegłego sądowego. Wnioskodawca wskazał, że z zawodu jest policjantem. Ponadto, jako biegły sądowy, wykonuje opinie z zakresu rekonstrukcji zdarzeń drogowych; dokonuje analizy i oceny śladów kryminalistycznych powstałych podczas przebiegu zdarzenia i na tej podstawie formułuje opinię. Jednocześnie zaznaczył, że biegłym sądowym jest tylko w czasie wykonywania konkretnego polecenia sądu czy prokuratury, za co otrzymuje wynagrodzenie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości. W ocenie wnioskodawcy, przychody uzyskiwane z działalności biegłego nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Biegły sądowy działa z umocowania i pod kierownictwem organów procesowych, które czynią z opinii właściwy według ich uznania użytek, tym samym organy te ponoszą odpowiedzialność za podejmowane przez biegłego czynności badawcze oraz użytek, jaki z nich czynią. Jednocześnie podkreślił, że w toku opiniowania organ procesowy ma nad biegłym pozycję władczą; biegły ponosi odpowiedzialność za niesubordynację wobec organu procesowego. Zdaniem wnioskującego, usługi świadczone przez podatnika na rzecz organów procesowych spełniają przesłanki art. 15 ust. 3 pkt 3 z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU nr 54, poz. 535 ze zm.).

Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z 30 listopada 2006 r. uznał stanowisko wyrażone w wymienionym wniosku za nieprawidłowe, wskazując, że świadczenie usług przez biegłych na rzecz organów procesowych jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Nie można bowiem stwierdzić, że sąd ponosi odpowiedzialność za wykonywane przez biegłego usługi.

Dyrektor Izby Skarbowej, po rozpoznaniu zażalenia, działając w trybie art. 14b § 5 pkt 1 Ordynacji podatkowej, decyzją z 26 stycznia 2007 r. odmówił zmiany postanowienia organu I instancji. Wskazał, że w opisanym przez podatnika stanie faktycznym nie jest spełniona trzecia przesłanka wymieniona w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, dotycząca odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności za zleceniobiorcę, w związku z czym, usługi świadczone na zlecenie sądu stanowią samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych. Organ zwrócił jednocześnie uwagę, że powyższe stanowisko zostało zawarte również w wydanym w trybie art. 14 Ordynacji podatkowej piśmie Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2005 r. w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez adwokatów, biegłych sądowych i tłumaczy na zlecenie sądu lub prokuratury. Ponadto zaznaczył, że od rodzaju świadczonych przez wnioskodawcę usług zależy, czy w zakresie czynności wykonywanych na zlecenie sądu ma prawo skorzystać ze zwolnienia podmiotowego przewidzianego przepisami ustawy o podatku od towarów i usług.

W skardze R. W. wskazał, że nie prowadzi działalności gospodarczej, funkcjonuje tylko i wyłącznie w ramach i zakresie wynikającym z polecenia organu procesowego, a za skutki opinii odpowiedzialność ponosi organ procesowy. Jednocześnie skarżący wskazał, że odmowa zmiany postanowienia organu niższej instancji nie powinna mieć formy decyzji, jak to ma miejsce w przedmiotowej sprawie, lecz postanowienia. Podniósł następnie, że organ podatkowy oparł rozstrzygnięcie na uzasadnieniu wynikającym z postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. oraz na piśmie Ministerstwa Finansów nr PP3-812-130/2005/AK/864 z dnia 29 kwietnia 2005 r., nie uwzględniając innych stanowisk opartych na obowiązujących uregulowaniach prawnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że zarzuty i argumenty przedstawione w skardze nie dają podstawy do uchylenia zaskarżonej decyzji. W ocenie Sądu, podatkowy organ odwoławczy słusznie uznał, że skarżący wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą. Jednocześnie nie spełnia on przesłanek z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem pomiędzy biegłym a sądem nie powstaje żaden stosunek zależności i odpowiedzialności sądu za wykonaną opinię. Biegły wykonuje opinię samodzielnie, wykorzystując posiadaną wiedzę specjalistyczną z zakresu danej dziedziny. Rzeczą sądu jest jedynie ocena opinii pod kątem jej rzetelności, jasności, spójności wewnętrznej i przydatności dla rozstrzygnięcia sprawy. Jeśli opinia nie spełnia ww. wymagań, sąd może zobowiązać biegłego do uzupełnienia opinii bądź zasięgnąć opinii innego biegłego. Sąd w żadnym wypadku nie ponosi odpowiedzialności za wykonanie opinii i jej merytoryczną treść. Wnioski opinii sąd może podzielić, bądź nie, a ocena pracy biegłego może znaleźć odzwierciedlenie w wysokości przyznane...