Orzecznictwo: Uznanie za dowód nierzetelnej księgi

Z uzasadnienia: Jeśli organ podatkowy dysponuje uznanymi za wiarygodne dowodami podważającymi treść zapisów księgi, to dane zawarte w tych dowodach mogą, wraz z zakwestionowanymi danymi z księgi, służyć ustaleniu podstawy opodatkowania (wyrok NSA z dnia 15 maja 2002 r., sygn. akt I SA/Łd 1556/2000, niepubl.). Dyskwalifikacja wzmocnionej mocy dowodowej księgi podatkowej nie stanowi automatycznej przesłanki do ustalenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Krystyna Kleiber, Sędziowie Sędzia WSA Andrzej Góraj, Sędzia WSA Jarosław Trelka (sprawozdawca), Protokolant Robert Powojski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 czerwca 2009 r. sprawy ze skargi "I." sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia [...] grudnia 2008 r. nr [...] w przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za 2003 rok oddala skargę

Uzasadnienie



UZASADNIENIE

Decyzją z dnia [...] maja 2007 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w W. (dalej zwany też "Dyrektorem UKS" lub "Organem I instancji") określił dla "I." Sp. z o.o. w W. (dalej zwanej też "Skarżącą" lub "Spółką") zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych za rok 2003.

Od powyższej decyzji Spółka złożyła odwołanie do Dyrektora Izby Skarbowej w W. (zwanego też dalej "Dyrektorem IS" lub "Organem odwoławczym").

Dyrektor Izby Skarbowej w W. decyzją z dnia [...] września 2007 r. uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia wskazując Organowi I instancji na niedopełnienie procedury przewidzianej w art. 193 Ordynacji podatkowej oraz zobowiązując Dyrektora UKS do uzupełnienia akt o przesłuchanie świadka i dokonanie oceny opracowań zabezpieczonych w ramach postępowania prowadzonego przez Centralne Biuro Śledcze.

Dyrektor UKS stosując się do wytycznych Organu odwoławczego sporządził protokół z badania ksiąg podatkowych, w którym stwierdził, iż księgi podatkowe Spółki zawierają zapisy zdarzeń gospodarczych, które faktycznie nie miały miejsca. Tym samym, na podstawie art. 193 § 2 i § 4 Ordynacji podatkowej, stwierdził, że księgi podatkowe są nierzetelne. Skarżąca nie wniosła zastrzeżeń do protokołu z badania ksiąg podatkowych.

Decyzją z dnia [...] września 2008 r. Organ podatkowy I instancji, stosownie do art. 23 § 2 Ordynacji podatkowej, odstąpił od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, ponieważ - jak uznał - dane wynikające z ksiąg podatkowych uzupełnione dowodami zgromadzonymi w trakcie postępowania pozwoliły na określenie wysokości podstawy opodatkowania z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych dla Skarżącej za okres 1 stycznia 2003 r. - 31 grudnia 2003 r.

W wyniku przeprowadzonego postępowania Organ I instancji ustalił, iż dnia 31 marca 2004 r. Skarżąca złożyła do Urzędu Skarbowego W., ostateczne zeznanie CIT-8 o wysokości osiągniętego dochodu za rok podatkowy 2003. Zdaniem Organu podatkowego Skarżąca zawyżyła koszty uzyskania przychodów w wyniku transakcji związanych z następującymi umowami:

1. Umową z dnia 22 września 2003 r. zawartą z J. S. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Firma Transportowo-Budowlana [...] "H." w T.,

2. Umową z dnia 9 października 2003 r. zawartą z J. S.,

3. Umową z dnia 5 listopada 2002 r. zawartą z firmą I. Sp. z o. o. w T.,

4. Umową z dnia 15 grudnia 2002 r. zawartą z firmą I. Sp. z o.o.,

5. Umową z dnia 5 lutego 2003 r. zawartą z firmą "I." Sp. z o.o.

(poprzednia nazwa spółki "I."),

6. Umową z dnia 10 czerwca 2003 r. zawartą z "I." Sp. z o.o.

7. Umową z dnia 9 maja 2003 r. zawartą z "F." Sp. z o.o. w M.,

8. Umową z dnia 15 czerwca 2003 r. zawartą z K. M. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Zakład Technologiczny "B." w T.,

9. Umową w związku z fakturą nr 01/09/2003 z dnia 30 września 2003 r. wystawioną przez firmę "J." w T. prowadzoną przez W. J..

Ponadto Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w W. wskazał, że do akt sprawy zostały włączone również materiały postępowań kontrolnych przeprowadzonych przez Urząd Kontroli Skarbowej w B. w stosunku do ww. podmiotów.

Organ podatkowy I instancji stwierdził, że materiał dowodowy zebrany w przedmiotowym postępowaniu dotyczy grupy podmiotów gospodarczych, których działalność zainicjowano jedynie w celu wystawiania fikcyjnych faktur.

Od powyższej decyzji Skarżąca złożyła odwołanie, w którym wniosła:

1) o uchylenie decyzji z [...] września 2008 r. w całości i o umorzenie postępowania w sprawie,

2) z ostrożności procesowej - w razie nieuwzględnienia wniosku z pkt 1) - o uchylenie decyzji z [...] września 2008 r. w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Dyrektora UKS, gdyż rozstrzygnięcie sprawy wymagało - według Spółki - uprzedniego przeprowadzenia postępowania dowodowego co najmniej w znacznej części.

Przedmiotowemu rozstrzygnięciu Skarżąca zarzuciła m.in. naruszenie:

1. art. 139 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65 ze zm., dalej też "u.k.s.") wprowadzającego ramy czasowe prowadzenia postępowania podatkowego (kontrolnego) - poprzez prowadzenie postępowania kontrolnego po dniu 2 stycznia 2006 r., tj. po upływie ustawowego dwumiesięcznego terminu do załatwienia sprawy podatkowej, nieprzedłużonego w postępowaniu kontrolnym,

2. art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 ze zm.) wprowadzającego ustawowe ograniczenie czasu trwania kontroli podatkowej u przedsiębiorcy - poprzez prowadzenie kontroli podatkowej toczącej się w ramach postępowania kontrolnego, trwającego dłużej niż ustawowo zakreślony termin 4 tygodni,

3. art. 284b § 2 Ordynacji podatkowej dopuszczającego wyłącznie możliwość przedłużenia terminu kontroli podatkowej wskazanego w upoważnieniu, o którym mowa w art. 283 Ordynacji podatkowej - poprzez:

- nieprzedłużenie czasu trwania postępowania kontrolnego,

- wielokrotne przedłużenie czasu trwania kontroli podatkowej,

- prowadzenie kontroli podatkowej po jej formalnym zakończeniu,

4. art. 121 § 2 Ordynacji podatkowej, wprowadzającego obowiązek udzielenia podatnikowi niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania - poprzez zaniechanie udzielenia Spółce takich informacji i wyjaśnień w postępowaniu kontrolnym,

5. art. 181 Ordynacji podatkowej - poprzez odmowę włączenia do akt prowadzonego postępowania podatkowego postanowienia Sądu Okręgowego w W. z 20 marca 2008 r.,

6. art. 193 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej - poprzez uznanie ksiąg prowadzonych przez Skarżącą za nierzetelne, pomimo braku przesłanek ku temu,

7. art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej, wprowadzającego obowiązek zebrania i w sposób wyczerpujący rozpatrzenia całego materiału dowodowego oraz art. 191 Ordynacji podatkowej, wprowadzającego obowiązek dokonania przez organ podatkowy oceny, na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona - poprzez wydanie decyzji z [...] września 2008 r. na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w toku kontroli podatkowej:

- niepełnego,

- wzajemnie sprzecznego,

- nieuwzględniającego wniosków wynikających z materiału dowodowego powstałego w przypadku uwzględnienia wniosków dowodowych Spółki, czy też zeznań prezesa zarządu Spółki,

8. art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) - poprzez bezzasadne zakwestionowanie Skarżącej prawa do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie usług, potwierdzonych opracowaniami, świadczonych przez wymienionych wyżej przedsiębiorców.

Po rozpatrzeniu odwołania Dyrektor Izby Skarbowej w W. decyzją z dnia [...] grudnia 2008 r. utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w W. z dnia [...] września 2008 r. stwierdzając, że materiał dowodowy w przedmiotowej sprawie został zebrany w sposób rzetelny, a jego ocena dokonana na podstawie art. 191 Ordynacji podatkowej nie może być uznana za dowolną. Organ odwoławczy zauważył także, że dokonanie ustaleń odmiennych od tych, które prezentuje Skarżąca, nie świadczy o dowolnej ocenie dowodów.

Dyrektor Izby Skarbowej w W. w rozstrzygnięciu zaskarżonej decyzji zwrócił uwagę na obszerny materiał dowodowy zebrany przez Organ I instancji i stwierdził, że z dokonanych ustaleń niezbicie wynika, iż nabyte przez Skarżącą usługi wykonania opracowań były fikcją gospodarczą. Zgromadzone w czasie prowadzonego postępowania zeznania potwierdzają, że opracowania nie zostały wykonane przez wystawców faktur, a ponadto ci wystawcy nie zlecali ich wykonania innym firmom.

Przy dokonaniu oceny materiału dowodowego Organ odwoławczy wziął pod uwagę specyfikę opracowań będących przedmiotem umów, stwierdzając że wykonanie tych opracowań możliwe jest tylko przez osoby posiadające specjalistyczną wiedzę techniczną i wieloletnią praktykę. Dyrektor Izby Skarbowej w W. zgodził się z oceną Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w W., iż wykonanie takich opracowań wymagało bieżącej konsultacji zamawiającego i wykonawcy. Tym samym, kierując się zasadą swobodnej oceny dowodów, Dyrektor IS uznał za niewiarygodne zeznania W. Z., iż on wykonywał osobiście opracowania będące przedmiotem umów pomiędzy podmiotami zlecającymi, a podmiotami mającymi siedzibę w T..

W rozstrzygnięciu zaskarżonej decyzji Dyrektor Izby Skarbowej w W. stwierdził, że prowadzone postępowanie nie pozwoliło na ustalenie wykonawcy(ów) opracowań, aczkolwiek biorąc pod uwagę wiedzę i doświadczenie L. R. (prezesa zarządu Spółki) istnieją przesłanki do stwierdzenia, że to on wykonywał w całości przedmiot umów zleconych przez Skarżącą innym firmom.

W skardze wniesionej na powyższą decyzję Organu odwoławczego Skarżąca wniosła o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji zarzucając jej wydanie z naruszeniem przepisów przytoczonych już na etapie odwołania. Powtórzyła też swoją ocenę rzeczywistego przebiegu transakcji w firmami toruńskimi.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor IS powtórzył ocenę, że zdarzenia gospodarcze, opisane w zakwestionowanych fakturach firm toruńskich, w rzeczywistości nie miały miejsca. Dlatego nieuprawnione było, w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, pomniejszenie przychodu o koszty wynikające z tych faktur.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Ocenie sądu podlega zgodność aktów, w tym decyzji administracyjnych, zarówno z przepisami prawa materialnego, jak i procesowego. Zgodnie natomiast z art. 134 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga analizowana według powyższych kryteriów nie zasługuje na uwzględnienie.

Zarzuty skargi podzielić można na: 1) zarzuty o charakterze procesowym dotyczące terminów prowadzenia kontroli podatkowej, 2) inne zarzuty o charakterze procesowym oraz 3) zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Z poniżej wskazanych powodów wszystkie one nie są zasadne.

Zgodnie z przepisami działu VI Ordynacji podatkowej, kontrola podatkowa stanowi szczególny rodzaj postępowania w stosunku do uregulowanego w dziale IV tej ustawy postępowania podatkowego. Kontrola podatkowa ma bardziej sformalizowany przebieg. Postępowanie podatkowe różni się względem kontrolnego w zakresie daty i trybu ich wszczęcia (z urzędu czy na wniosek), zakończenia postępowania oraz czasu ich trwania. W postępowaniu podatkowym wskazania co do czasu, w jakim powinno być ono zakończone, czyli okresu od wszczęcia tego postępowania do chwili załatwienia sprawy, zawarte są w art. 139 Ordynacji podatkowej. Czas trwania postępowania podatkowego wprost wynika z tego przepisu. Natomiast w przypadku kontroli podatkowej, która również powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, data rozpoczęcia i przewidywanego zakończenia kontroli wyznaczana jest w imiennym upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli podatkowej (art. 284b w związku z art. 283 § 2 pkt 6 Ordynacji podatkowej). O ile w postępowaniu prowadzonym przez organy podatkowe I instancji (np. naczelników urzędów skarbowych) kwestia wzajemnej relacji pomiędzy tymi oboma uregulowaniami nie jest istotna, gdyż zwykle kontrola podatkowa poprzedza wszczęcie postępowania podatkowego (możliwe jest również, iż ustalenia poczynione w trakcie kontroli podatkowej nie dają podstaw do wszczęcia postępowania podatkowego), o tyle nieco odmiennie przedstawia się ta kwestia w przypadku postępowań prowadzonych na podstawie przepisów u.k.s. przez organy kontroli skarbowej. Zgodnie bowiem z art. 13 ust. 1 u.k.s. umiejscowionym w rozdziale 3 tej ustawy zatytułowanym "postępowanie kontrolne", wszczęcie postępowania kontrolnego następuje wyłącznie z urzędu poprzez wydanie i doręczenie postanowienia. Natomiast w myśl art. 13 ust. 3 u.k.s., organ kontroli skarbowej może w ramach prowadzonego postępowania kontrolnego przeprowadzić kontrolę podatkową, z zastrzeżeniem ust. 9. W świetle powyższych uregulowań uznać należy, iż o ile możliwe jest prowadzenie przez organ kontroli skarbowej postępowania kontrolnego bez wszczęcia i prowadzenia kontroli podatkowej, tak nie jest możliwe przeprowadzenie przez ten organ tylko kontroli podatkowej, ponieważ cytowany wyżej art. 13 ust. 3 u.k.s. stanowi o możliwości przeprowadzenia kontroli podatkowej tylko "w ramach prowadzonego postępowania kontrolnego". Potwierdzają to również uregulowania zawarte w art. 13 ust. 9 u.k.s.

W rozpatrywanej sprawie prowadzone były zarówno postępowanie kontrolne, wszczęte postanowieniem Dyrektora UKS z dnia [...] października 2005 r., w którym wydano decyzję z dnia [...] maja 2007 r. oraz [...] września 2008 r., jak i kontrol...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »