Orzecznictwo: Nielegalny pobór energii i VAT

Z uzasadnienia: "W ocenie organów podatkowych czynnościami wymienionymi art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT są również dostawy energii i paliw, których pobranie zostało dokonane m. in. bez umowy zawartej ze sprzedawcą, jak również niezgodnie z warunkami określonymi w umowie, za które pobiera się opłaty stanowiące formę odpłatności za pobrane w w/w. sposób energie lub paliwo. Ze stanowiskiem tym nie można się zgodzić."

W dniu 12 czerwca 2007 roku do Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa - Śródmieście wpłynął wniosek X. Sp. z o.o. (dalej jako "Spółka" lub "Skarżąca") o wydanie pisemnej interpretacji na temat stosowania przepisów ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.) - dalej "ustawa o VAT". Spółka wniosła w nim o potwierdzenie, że opłaty nakładane na odbiorców z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej - bez zawarcia stosownej umowy lub z pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w świetle art. 6 ustawy o VAT, ponieważ nielegalny pobór energii jest czynnością sprzeczną z prawem i nie może być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Przedstawiając stan faktyczny Spółka wskazała, że zamierza prowadzić działalność polegającą na dystrybucji energii. Spółka przewiduje, że będzie zmuszona nakładać na nieuczciwych odbiorców opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej. Opłaty pobierane w sytuacji nielegalnego poboru energii elektrycznej mają podstawę w przepisie art. 57 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.). W przypadku stwierdzenia takich faktów spisywane będą protokoły nielegalnego poboru, a nieuczciwy klient obciążony zostanie opłatą za skradzioną energię. Nielegalny pobór energii elektrycznej może być kwalifikowany jako przestępstwo z art. 278 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88 poz. 533 ze zm.).

Zdaniem Skarżącej opłaty należne przedsiębiorstwu energetycznemu za nielegalnie pobraną energię stanowią odszkodowanie za sprzeczne z prawem działanie odbiorcy i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 6 pkt 2 ustawy o VAT.

Postanowieniem z dnia 10 września 2007 r. Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa - Śródmieście uznał stanowisko Skarżącej za nieprawidłowe. W uzasadnieniu argumentował, że stosownie do przepisów art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, a na podstawie art. 5 ust. 2 czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Organ stwierdził, że przepis ten odnosi się do sytuacji, gdy dana czynność jest dozwolona, ale jej dokonanie nastąpiło z naruszeniem odrębnych przepisów, które nie wywołuje jednak skutków nieważności czynności.

Organ podatkowy odwołując się do powołanej w Prawie energetycznym definicji nielegalnego pobierania paliw i energii, stwierdził, że pobór energii powinien mieć miejsce w oparciu o umowę sprzedaży z przedsiębiorstwem energetycznym, a więc jest to czynność, która może być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. W jego ocenie brak takiej umowy nie wypełnienia dyspozycji art. 6 pkt 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym, przepisów ustawy nie stosuje się do czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Zdaniem organu podatkowego dostawy paliw i energii, których pobieranie zostało dokonane bez umowy ze sprzedawcą lub niezgodnie z warunkami określonymi w umowie, za które pobiera się opłaty będące formą odpłatności za pobieraną w ten sposób energię stanowią czynności wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Według organu podatkowego w przedstawionym stanie faktycznym mamy do czynienia z podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług odpłatną dostawą energii elektrycznej, czego nie zmienia fakt, iż sam pobór energii nastąpił nielegalnie. Odbiorca, który dopuścił się nielegalnego poboru energii elektrycznej obciążany jest wartością tej energii, a zatem Spółce przysługuje od niego wynagrodzenie za pobraną energię.

Skarżąca wniosła zażalenie na wyżej wymienione postanowienie, zarzucając naruszenie art. 6 pkt 2 ustawy o VAT oraz wniosła o jego zmianę poprzez uznanie, że opłaty za nielegalnie pobraną z sieci energię elektryczną mają charakter sankcji i stanowią odszkodowanie za sprzeczne z prawem działanie odbiorcy, a w związku z tym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W uzasadnieniu zażalenia Skarżąca ponownie przytoczyła orzeczenia sądowe, w których Sąd stwierdzał, że nielegalne pobieranie energii mieści się w pojęciu czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy i są nieopodatkowane stosownie do art. 6 ust. 2 ustawy o VAT. Nielegalne pobieranie energii jest przestępstwem przeciwko mieniu - art. 278 § 5 kodeksu karnego.

Decyzją z dnia 22 lutego 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie odmówił zmiany postanowienia wydanego w pierwszej instancji. Organ stwierdził, że dostawy energii i paliw, których pobranie zostało dokonane bez umowy zawartej ze sprzedawcą, niezgodnie z warunkami określonymi w umowie i za które pobiera się opłaty stanowiące formę odpłatności za pobraną w opisany sposób energię lub paliwo stanowią czynności o których stanowi art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Powołując pismo Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 2004 r. nr PP/811-1152/04KSz/2655 wyjaśnił, że według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 marca 1997 r. (Dz.U. Nr 42, poz.264, ze zm.) energia elektryczna jest sklasyfikowana w grupowaniu 40.1 i podlega opodatkowaniu według stawki podatku od towarów i usług w wysokości 22% na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o VAT.

Jeżeli natomiast opłaty za nielegalny pobór energii dochodzone są w formie odszkodowania, o którym mowa w końcowej części art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego - odszkodowania te nie stanowią czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dodał, że organ podatkowy nie jest właściwy do dokonywania oceny przepisów innych ustaw - w niniejszej sprawie przepisów Prawa energetycznego - oraz kwalifikacji przedmiotowych opłat na tle tej ustawy. Na Spółce ciąży natomiast obowiązek właściwego określenia charakteru pobier...