Orzecznictwo — Zwolnienie wydatków na cele statutowe

Wyrokiem z dnia 7 października 2004 r. sygn. akt SA/Sz 2837/02 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Pracowników Zespołu E w N na decyzję Izby Skarbowej wSzczecinie z dnia 12 listopada 2002 r. nr PB.1.23-4218/823- 86/2002 w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za 2001 r.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że skarżącemu Związkowi Urząd Skarbowy w Gryfinie decyzją z dnia 12 sierpnia 2002 r. określił podatek dochodowy od osób prawnych za wymieniony rok podatkowy, stanowiący zaległość podatkową. Podstawą wymiaru podatku było ustalenie, iż Związek wykazał w zeznaniu podatkowym, jako zwolnione od podatku dochodowego, przeznaczone na cele społeczne dochody wpłacone tytułem wkładu do spółki pod firmą Wiesław K — spółka komandytowa oraz w kwocie 50 zł na zakup jednego udziału w spółce E Sp. z o.o., naruszając w ten sposób art. 17 ust. 1 pkt 6 i usta. 1a pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.). W ocenie organu podatkowego pierwszej instancji, statut Związku w §5 nie przewidywał udziału w spółkach prawa handlowego, jako celu działania Związku; celem tym jest obrona praw, godności i interesów pracowniczych.

Stosownie zatem do art. 25 ust. 4 cytowanej ustawy podatkowej dochód Związku zadeklarowany jako wydatek na cele statutowe, lecz wydany na inne cele, powinien być opodatkowany.

W odwołaniu od omówionego rozstrzygnięcia Urzędu Skarbowego w Gryfinie, Związek domagał się uchylenia decyzji organu podatkowego pierwszej instancji i umorzenia postępowania w sprawie. Związek zarzucił naruszenie wskazanych w decyzji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. Wywodził, że przystępując do spółki komandytowej Związek realizował cel statutowy poprzez lokowanie pieniędzy po to, aby uzyskać dodatkowe dochody z przeznaczeniem na cele statutowe, przy czym nie była to działalność statutowa Związku. Na poparcie swojego stanowiska Związek powołał uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2002 r. sygn. akt III ZP 21/01.

Izba Skarbowa w Szczecinie zaskarżoną decyzją z dnia 12 listopada 2002 r. utrzymała w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy podzielił stanowisko, że przeznaczenie dochodu w łącznej kwocie 100.050,00 zł na wkład do spółki komandytowej i na zakup udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie odpowiadało celom statutowym Związku, określonym w §5 jego statutu. Nie uzasadniało to zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jeżeli chodzi o przywołaną przez Związek uchwałą Sądu Najwyższego, to Izba Skarbowa w Szczecinie stwierdziła, że uchwała ta nie zastosowanie w sprawie, gdyż dotyczy zwolnienia od podatku dochodu fundacji, w części wykorzystanej na nabycie obligacji Skarbu Państwa i akcji spółki giełdowej, podczas gdy wkład do spółki osobowej i udział w spółce kapitałowej nie nosi tego waloru; stanowi jedynie lokowanie pieniędzy w działalności, której wyniki finansowe nie są znane.

W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego, wnosząc o uchylenie decyzji organów podatkowych obu instancji, Związek podniósł, że przystąpienie do spółki komandytowej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest działalnością gospodarczą, wyłączającą zwolnienie od podatku dochodowego. Działalność tę prowadzą samodzielnie i we własnym imieniu spółki będące przedsiębiorcami. Związek jest jedynie wspólnikiem tych spółek i wniósł do nich wkład gotówkowy. Wniesienie wkładu pieniężnego do spółek było, zdaniem Związku, formą realizacji celu statutowego, polegającą na uprzednim ulokowaniu wolnych środków pieniężnych w przedsięwzięcia gospodarczo uzasadnione po to, aby uzyskać z nich dochody i w odpowiednim czasie wykorzystać je na cele statutowe Związku. Powołano się ponownie na argumentację zawartą w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2002 r.

Oddalając skargę, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie stwierdził, że przedmiotowe zwolnienie podatkowe (art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) nie obejmuje wszystkich dochodów związków zawodowych, lecz jedynie tę ich część, która została przeznaczona i wydatkowana na cele statutowe, a także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, służących bezpośrednio realizacji tych celów. Zwolnienie to nie obejmowało dochodu przeznaczonego na działalność gospodarczą oraz wydatkowanego na inne cele niż statutowe.

Zdaniem Sądu dochód wydatkowany przez Związek na wkład i udziały w spółkach prawa handlowego nie realizował celu statutowego i nie podlegał zwolnieniu od podatku dochodowego.

Okoliczność, że skarżący Związek wydatkował dochód na cel niestatutowy po to, aby w przyszłości z kolei dochód uzyskany z tego przedsięwzięcia przeznaczyć na cele statutowe, nie uzasadnia zwolnienia podatkowego. Z przepisów art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika jednoznaczne powiązanie zwolnienia podatkowego z rzeczywistym i bezpośrednim wydatkowaniem dochodu na cele statutowe. Nabycie udziałów w spółkach prawa handlowego stanowiło już akt wydatkowania dochodu zarówno w sensie ekonomicznym jak i podatkowym, który nie realizował bezpośrednio celu statutowego i z tego względu tak wydatkowany dochód nie był objęty zwolnieniem od podatku dochodowego. Pośrednie etapy alokacji dochodu, choćby były obliczone na zwiększenie dochodu i je...