Orzecznictwo: Odsetki od pozyczek z ZFŚS i VAT

A. (zwana dalej "Stroną", "Skarżącą") zwróciła się 24 czerwca 2006r. do Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie o udzielenie, w trybie art. 14a § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60, ze zm., dalej zwana "O.p."), pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy z 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm., dalej zwana "ustawą o VAT"), stawiając pytanie czy odsetki od pożyczek mieszkaniowych udzielanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (dalej jako "ZFŚS") stanowią obrót podlegający przepisom ustawy o VAT. Czy powinny być wykazywane w deklaracji VAT-7 i ujmowane przy ustalaniu proporcji określonej w art. 90 tej ustawy.

Strona wskazała, że obowiązek tworzenia ZFŚS wynika z ustawy z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996r. Nr 70, poz. 335 ze zm., dalej jako "ustawa o ZFŚS"). Według regulaminu ZFŚS udziela pracownikom pożyczek na cele mieszkaniowe, a naliczone z tego tytułu oprocentowanie, zwiększa fundusz socjalny. W ocenie Strony odsetki od pożyczek z ZFŚS, udzielanych pracownikom na zakup mieszkania, budowę domu bądź ich remont, nie stanowią wynagrodzenia pracodawcy za czynność przewidzianą w ustawie VAT i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odsetki zasilają środki ZFŚS, a pożyczki z ZFŚS nie mogą być utożsamiane z pożyczkami udzielanymi przez podmioty (np. banki) prowadzące działalność gospodarczą w zakresie usług finansowych, które oprocentowanie pożyczek traktują jako wynagrodzenie za wykonywane usługi. Udzielanie pracownikom pomocy materialnej w formie zwrotnych lub bezzwrotnych pożyczek z ZFŚS (tj. ze środków pracowników) nie można utożsamiać z dostawą towarów, czy ze świadczeniem usług.

Do wniosku o interpretację Strona załączyła urzędowe interpretacje udzielone w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odsetek z ZFŚS, w których twierdzono, że pobieranie odsetek od udzielonych pożyczek na cele mieszkaniowe z ZFŚS, zwiększających ten fundusz, jest czynnością niepodlegającą przepisom podatku VAT i kwoty odsetek nie stanowią obrotu VAT. Udzielanie takich pożyczek pracownikom nie stanowi działalności w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy Rady z 17 maja 1977r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych powszechny system podatku od wartości dodanej ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EEC, dalej jako "VI Dyrektywa Rady"). Strona dokonując tych czynności, poza prowadzoną działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, nie jest podatnikiem VAT.

Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie postanowieniem z 25 września 2006r., uznał stanowisko Strony za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wskazał, iż na podobne pytanie udzielono już stronie odpowiedzi w postanowieniu z 12 stycznia 2006r. Zdaniem organu odsetki od pożyczek mieszkaniowych udzielanych z ZFŚS, jako kwoty należne z tytułu świadczenia usług pośrednictwa finansowego, stanowią obrót będący podstawą opodatkowania w podatku VAT, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT. Na ZFŚS składają się pieniądze pracowników, ale Strona obracając pieniędzmi i pobierając wynagrodzenie (odsetki) od pożyczek udzielanych ze środków ZFŚS, staje się podmiotem świadczącym usługi pośrednictwa finansowego, stanowiące odpłatne świadczenie usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 7 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W zażaleniu z 3 października 2006r. Strona wniosła o zmianę ww. postanowienia i uznanie stanowiska strony za prawidłowe, zarzucając, że jest ono niezgodne ze stanem faktycznym i rażąco narusza przepisy art. 5 ust. 1, art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT oraz VI Dyrektywę Rady i orzeczenie ETS z 14 listopada 2000r. w sprawie C-142/99 pomiędzy Floridienne SA i Berghwest SA a Belgią). Wyjaśniła, że jako podatnik podatku VAT, nie obraca pieniędzmi ZFŚS w ramach świadczenia usług pośrednictwa finansowego i nie pobiera z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Udziela pracownikom pożyczek mieszkaniowych jako zakład pracy ustawowo zobligowany do administrowania funduszem (zgodnie z art. ustawy o ZFŚS) oraz obsługujący działalności socjalną organizowaną na rzecz osób uprawnionych.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie decyzją z 24 września 2007r. odmówił zmiany ww. postanowienia, odwołując się do art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 7 i art. 8 ustawy o VAT. Na wstępie wyjaśnił, że już w postanowieniu z 12 stycznia 2006r. odpowiedziano na pytanie strony czy odsetki od pożyczek mieszkaniowych udzielanych z ZFŚS stanowią obrót podlegający przepisom ustawy o VAT. Strona powyższe postanowienie zaskarżyła, ale Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie decyzją z 31 maja 2006r. stwierdził uchybienie terminowi do wniesienia zażalenia.

Organ odwoławczy podniósł dodatkowo, że udzielanie pożyczek na cele mieszkaniowe mieści się w zakresie definicji działalności socjalnej. Na ZFŚS składają się pieniądze pracowników, ale pracodawca obraca pieniędzmi. Pobierane przez niego odsetki od udzielanych pracownikom pożyczek na cele mieszkaniowe, stanowią swego rodzaju wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług finansowych. Tym samym Strona staje się podmiotem świadczącym usługę pośrednictwa finansowego i czynności takie mieszczące się w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem VAT wymienionym w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Dyrektor Izby Skarbowej zwrócił równocześnie uwagę na art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, gdzie ustawodawca zwolnił od podatku niektóre usługi wymienione w załączniku Nr 4 do ustawy. W poz. 3 ww. załącznika znalazły się usługi pośrednictwa finansowego, sklasyfikowane pod...