Orzecznictwo - Właściciele nieruchomości zarządzanej przez zarządcę sądowego rozliczają VAT

Pismem z dnia 2 marca 2006 r. Elżbieta R działając przez pełnomocnika doradcę podatkowego Pawła Z., w trybie art. 14a ustawy z dn. 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) zwróciła się do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego m.in. w zakresie podatku od towarów i usług, tj. udzielenie informacji, czy w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług istnieje obowiązek deklarowania obrotu uzyskiwanego przez zarządcę sądowego z tytułu zarządu nieruchomością, w której posiada się udział we współwłasności.

Strona przedstawiając stan faktyczny zajęła stanowisko, powołując się na mający zastosowanie w sprawie przepis art. 203 K.c., art. 931 i art. 935 K.p.c., jak też art. 5 i art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, iż podatnikiem podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania najmu, w przypadku Pani Elżbiety R., jest zarządca wdowy nieruchomości, który nieruchomością faktycznie włada, używa jej dla celów zarobkowych, pobiera należne z niej pożytki, ponosi odpowiedzialność za skutki nieprawidłowego zarządu zarówno wobec współwłaścicieli, jak i osób trzecich. Pełnomocnik strony uważa zatem, że Elżbieta R. nie będzie miała obowiązku ujmować w swoich rozliczeniach obrotu z tytułu najmu wykonywanego przez zarządcę, gdyż to zarządca jest te osoba, która nieruchomości używa w celach zarobkowych.

W dniu 23 maja 2006 r. organ podatkowy I instancji wydał postanowienie numer OG/005/58A/PP2/443/16/06, w którym stwierdził, iż przedstawione we wniosku stanowisko jest nieprawidłowe. Organ wskazał, że zarządca sądowy nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług w powołanym zakresie. Obowiązek podatkowy w podatku VAT z tytułu wymienionych usług spoczywa na współwłaścicielach. To współwłaściciele nieruchomości, jeżeli są podatnikami podatku od towarów i usług, obowiązani są, prowadzić indywidualne rozliczenie tego podatku.

Nie zgadzając się z takim rozstrzygnięciem w dniu 8 czerwca 2006 r. pełnomocnik strony złożył na nie zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach. Wniósł o jego uchylenie oraz zmianę zajętego stanowiska przez organ pierwszej instancji w zakresie, w jakim odnosi się do stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. W uzasadnieniu zażalenia pełnomocnik powtórzył argumentację, że przepis art. 935 K.p.c., w zestawieniu z art. 613 K.c., prowadza do wykładni, według której zarządca działa co prawda na rachunek współwłaścicieli i pod ich ograniczoną kontrolą, ale w imieniu własnym, co powoduje, że zarządca w tym zakresie jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Nie zgodził się z interpretacja organu pierwszej instancji wskazując, że wykładnia taka nie daje się stosować powszechnie, gdyż zdarza się, że nie można ustalić osoby faktycznego właściciela, a w takim przypadku nie byłoby też podatnika. W przypadku przyjęcia proponowanej przez urząd wykładni właściciel będący podatnikiem nie może wykonywać swoich obowiązków podatkowych, ponieważ nie ma wiedzy o zdarzeniach mających na nie wpływ, jako że zarządca nie ma obowiązku udzielania informacji każdemu ze współwłaścicieli, a częstotliwość składania przez niego sprawozdań wyklucza terminowe rozliczanie podatku. Uznano także, że przedmiotowa wykładnia narusza przepisy VI dyrektywy dotyczące zasady neutralności podatku, ponieważ współwłaściciel będący podatnikiem nie może korzystać z przysługujących mu praw, w szczególności prawa do obniżenia podatku, gdyż nie otrzymuje faktur. Z uwagi na to, że zarząd ma charakter przymusowy nie wszyscy współwłaściciele darzą zarządcę zaufaniem pozwalającym na nawiązanie współpracy umożliwiającej wykonanie praw i obowiązków w zakresie opodatkowania nawet, gdyby to było praktycznie możliwe.

W swojej decyzji z 17 sierpnia 2006 r. numer PP2-443/65/2006 Dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach, odmawiając uchylenia lub zmiany postanowienia, powołał m.in. art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług, definiujący pojęcie działalności gospodarczej. W myśl tych przepisów podatnikami tego podatku są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stwierdził, że instytucja zarządcy nieruchomości wyznaczonego przez sąd jest uregulowana w art. 203 K.c. oraz art. 931 do art. 941 K.p.c. Zgodnie z powyższymi przepisami zadaniem zarządcy nieruchomości jest wykonywanie czynności potrzebnych do prowadzenia prawidłowej gospodarki nieruchomości w ramach zwykłego zarządu. Czynności wykraczające poza zakres zwykłego zarządu wymagają zgody stron lub sądu. Zarządca ma prawo pobierać wszelkie pożytki z nieruchomości i spieniężać je, a w zakresie zarządu zarządca może pozywać lub być pozwanym. Z dochodów z nieruchomości zarządca pokrywa określone wydatki związane nieruchomością. Możliwość zaciągania zobowiązań jest ograniczona do wysokości, jaka może być zaspokojona z dochodów nieruchomości. Zarządca nieruchomości wykonuje te czynności we własnym imieniu, ale na rzecz współwłaścicieli nieruchomości, czyli nie na własny rachunek. Nabyte prawa i obowiązki zarządca obowiązany jest przenieść na właścicieli. Oznacza to, że aczkolwiek zarządca wykonuje czynnośc...