Orzecznictwo podatkowe - Lokal mieszkalny i budynek to nie to samo

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 lutego 2006 r., sygn. akt I SA/Lu 512/05, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę A. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie z dnia 2 września 2005 r., którą utrzymano w mocy decyzję Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Lublinie z dnia 30 maja 2005 r. o odpowiedzialności podatkowej płatnika z tytułu niepobrania podatku od spadków i darowizn od dokonanej przed nim czynności cywilnoprawnej.

W uzasadnieniu swojej decyzji organ odwoławczy wskazał, iż pełniąc obowiązki notariusza A. sporządziła w dniu 5 czerwca 2003 r. akt notarialny, mocą którego J. darowała na rzecz syna B. odrębną własność lokalu mieszkalnego nr 3 o powierzchni 40,37 m2 położonego w L. przy ul.X wraz z udziałem 4037/54584 części we wspólnych częściach budynku i we własności działki gruntu oraz odrębną własność lokalu mieszkalnego nr 4 o powierzchni 41,38 m2 położonego w L. przy ul.X wraz z udziałem 4138/54584 części we wspólnych częściach budynku i we własności działki gruntu, na której posadowiony jest w/w budynek. Wartość przedmiotu darowizny stawający do aktu notarialnego określili na kwotę:

- wartość lokalu nr 3 wraz ze związanymi z tym lokalem prawami - na kwotę 40.000 zł, w tym wartość udziału w gruncie i częściach wspólnych na kwotę 4.437 zł,
- wartość lokalu nr 4 wraz ze związanymi z tym lokalem prawami - na kwotę 33.000 zł, w tym wartość udziału w gruncie i częściach wspólnych na kwotę 4.548 zł.

Ponadto strony umowy oświadczyły, że jest to pierwsza darowizna. Pani J. (darczyńca) stwierdziła, że lokal nr 4 jest zajęty przez lokatora na podstawie umowy najmu, do której to umowy mają zastosowanie przepisy o czynszu regulowanym określone w ustawie o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Natomiast Pan B. (obdarowany) oświadczył, że nie jest właścicielem domu mieszkalnego, ani innego lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębna nieruchomość, nie dysponuje spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego, prawem do domu jednorodzinnego lub prawem do lokalu w małym domu mieszkalnym, nie jest najemcą lokalu lub budynku, zaś w w/w lokalu mieszkalnym nr 3 zamieszkiwać będzie przez okres lat pięciu.W myśl § 11 aktu notarialnego, notariusz - A. nie pobrała podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 i art. 16 (lokal nr 3) oraz art. 9ust. 1 pkt 1 i art. 4 ust. 1 pkt 13 (lokal nr 4) - ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tj. Dz.U. z 1997 r. nr 18, poz. 89 ze zm.).

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Lublinie - po otrzymaniu odpisu aktu notarialnego - dokonał analizy jego treści i uznał zastosowane przez notariusza zwolnienie z art. 4 ust. 1 pkt 13 powołanej ustawy w stosunku do darowizny odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr 4 - za bezzasadne. W ocenie organu podatkowego określone w tym przepisie zwolnienie, dotyczy jedynie nabycia w drodze darowizny budynku, w części zajętej przez osoby trzecie na podstawie umów najmu, do których mają zastosowanie przepisy o czynszu regulowanym, określonym w ustawie o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Nie ma natomiast zastosowania do lokali stanowiących odrębną nieruchomość. Zgodnie z art. 18 ustawy o podatku od spadków i darowizn, notariusz - jako płatnik - obowiązany jest do pobrania należnego podatku z chwilą sporządzenia aktu notarialnego oraz jego wpłacenia na rachunek urzędu skarbowego stosownie do rozporządzenia Ministra Finansów i Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu poboru przez notariuszy podatku od spadków i darowizn, prowadzenia rejestru podatku oraz trybu wykonywania przez notariuszy czynności związanych z poborem podatku (Dz.U. nr 234, poz. 1968 ze zm.), które szczegółowo reguluje obowiązki płatników w tym zakresie.Dowody zgromadzone w sprawie świadczą o tym, iż A. nie wypełniła obowiązków ciążących na notariuszu z tytułu sporządzenia przedmiotowej umowy darowizny. Z tych względów Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Lublinie postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2005 r. wszczął postępowanie podatkowe w sprawie odpowiedzialności podatkowej płatnika z tytułu niepobrania podatku od spadków i darowizn od dokonanej przed nim umowy darowizny.

A. w piśmie z dnia 5 maja 2005 r. wniosła o umorzenie postępowania jako bezprzedmiotowego. W jego uzasadnieniu wskazała, iż odrębna własność lokalu mieszkalnego jest częścią budynku i może stanowić odrębną nieruchomość, W ocenie strony bez znaczenia jest dla zastosowania zwolnienia z art. 4 ust. 1 pkt 13 okoliczność, czy podatnik nabywa przedmiotowy lokal w ramach umowy nabycia całego, czy ułamkowej części budynku, czy też jako odrębną własność lokalu. Przyznanie ulgi podatkowej tylko w przypadkach nabycia lokalu w ramach umowy nabycia całego budynku stanowiłoby nieuprawnioną nadinterpretację przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, co byłoby sprzeczne z zasadą równości wobec prawa (art. 32 ust 1 Konstytucji) w zakresie obowiązku daninowego, o którym mowa w art. 84 Konstytucji.Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Lublinie, uznając, że zwolnienie z art. 4 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie znajduje w przedmiotowej sprawie zastosowania wydał w dniu 30 maja 2005 r. decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika z tytułu niepobrania podatku od spadków i darowizn od dokonanej przed nim w dniu 5 czerwca 2003 r. umowy darowizny, przy czym wysokość zaległości podatkowej w tym podatku określił w kwocie 1.329,30 zł, przyjmując za podstawę wymiaru podatku wartość lokalu nr 4 wraz ze związanymi z tym lokalem prawami w wysokości 33.000 zł oraz wartość udziału w gruncie przynależnym do lokalu mieszkalnego nr 3 w wysokości 4.437 zł, zeznane przez strony aktu notarialnego. Wysokość tego podatku obliczono od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, która w I grupie podatkowej wynosi 9.637 zł, na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Od tej decyzji strona wniosła odwołanie, żądając jej uchylenia w całości i umorzenia postępowania. Zdaniem skarżącej decyzję wydano z naruszeniem przepisów materialnego i procesowego prawa podatkowego, a w szczególności: art. 4 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku od spadków i darowizn poprzez uznanie, że darowizna lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość znajdującego się w budynku zajętym przez osoby trzecie na podstawie umów najmu, do których mają zastosowanie przepisy o czynszu regulowanym nie korzysta ze zwolnienia z tego podatku. Zarzucono również naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 122, art. 210 § 1 pkt 6 i § 4 Ordynacji podatkowej poprzez wydanie decyzji pozbawionej uzasadnienia prawnego i faktycznego. W uzasadnieniu odwołania skarżąca, powołując przepis art. 48 § 1 k.c. podkreśliła, iż w języku prawniczym termin „budynek" ma utrwalone znaczenie, obejmujące zarówno cały „gmach" jak i znajdujące się w nim poszczególne lokale. Nieuprawnione jest zatem - w jej ocenie - stanowisko organu podatkowego, iż przepis art. 4 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku od spadków i darowizn dotyczy wyłącznie nabycia budynku. Stanowisko organu - zdaniem skarżącej stanowi niedopuszczalną wykładnię wskazanego w tym przepisie zwolnienia i jest sprzeczne z podstawową zasadą równości wobec prawa w zakresie obowiązku daninowego, o którym mowa w art. 84 Konstytucji. Powołując zasadę wnioskowania „z większego na mniejsze" (argumentum a maiori ad minus) skarżąca stwierdziła, iż skoro wolno „czynić więcej" (podarować bez podatku cały budynek), to tym bardziej wolno „czynić mniej" (podarować bez podatku lokal w takim budynku). Na poparcie swego stanowiska w uzasadnieniu odwołania powołano wyrok NSA, sygn. akt III SA 7979/98, wydany na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn w zakresie zwolnienia na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 10 tej ustawy.

Dyrektor Izby Skarbowej w Lublinie nie uwzględniając odwołania w pierwszej kolejności wskazał, iż zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny. Wyjątki od tej zasady, tj. zwolnienia od podatku oraz ulgi, zostały enumeratywnie wymienione w ustawie, a zatem brak jest podstaw do zastosowania rozszerzającej, czy też zawężającej wykładni przepisów regulujących zakres zwolnień od podatku od spadków i darowizn.Organ odwoławczy na poparcie swojego stanowiska odwołał się do art. 84 Konstytucji RP, w myśl którego - każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Przepis ten jednoznacznie konstytuuje zasadę powszechności opodatkowania, co oznacza, że wszelkie odstępstwa od tej zasady są możliwe tylko wówczas, jeżeli wola ustawodawcy jest w tym względzie niewątpliwa. Istota zwolnienia podatkowego polega na tym, że określona kategoria stanów faktycznych lub prawnych, co do zasady, mieści się w ogólnych ramach przedmiotowo-podmiotowych danego podatku, ale przepis prawa wyłącza ją w sposób wyraźny od opodatkowania. Wykładnia przepisów podatkowych powinna być dosłowna, a preferowaną metodą wykładni jest wykładnia gramatyczna, na co wielokrotnie zwracał uwagę w swym orzecznictwie zarówno sąd administracyjny, jak i Sąd Najwyższy.Odstępstwo od powyższej zasady powszechności opodatkowania wprowadził ustawodawca w art. 4 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z treścią tego przepisu zwalnia się od podatku nabycie w drodze spadku lub darowizny budynku, w części zajętej przez osoby trzecie na podstawie umów najmu, do których mają zastosowanie przepisy o czynszu regulowanym, określonym w ustawie o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Z treści tego przepisu wynika, że zwolnienie obejmuje nieruchomość budynkową. Nie obejmuje natomiast nieruchomości lokalowej, stanowiącej odrębny przedmiot własności.

Wskazano, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie definiuje pojęcia „budynek" ani też pojęcia „odrębna własność lokalu mieszkalnego", dlatego ich znaczenia należy poszukiwać w innych ustawach.Wskazano, że już przepis art. 46 § 1 k.c. daje podstawę do rozróżnienia nieruchomości na gruntową, budynkową i lokalową, co już samo w sobie nie daje podstaw do utożsamiania nieruchomości budynkowej z nieruchomością lokalową, która jest - z oczywistych powodów - tylko częścią budynku. Także według art. 3 pkt. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tj. Dz.U. z 2000 r. nr 106, poz. 1126 ze zm.) za „budynek" uważa się taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach, z czego również wynika, że odrębna własność lokalu mieszkalnego nie jest budynkiem.Organ odwoławczy za okoliczność bezsporną uznał, iż przedmiotem umowy darowizny, którą sporządziła w dniu 5 czerwca 2003 r. notariusz A. w formie aktu notarialnego za rep. A nr 2548/2003, nie był budynek, lecz odrębna własność lokalu mieszkalnego nr 4, położonego w L. przy ul.X zajętego przez lokatora na podstawie umowy najmu, do której mają zastosowanie przepisy o czynszu regulowanym, określonym w ustawie o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, stwierdzając równocześnie, iż w tym stanie rzeczy, brak jest podstaw do zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 4 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ustawodawca w tym przepisie zwalnia od podatku nabycie w drodze darowizny budynku i dlatego - zgodnie z jego wolą nie można zastosować tego przepisu do innego przedmiotu umowy darowizny, w tym do lokali stanowiących odrębną nieruchomość.Niezależnie od powyższego Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił, iż powołany w odwołaniu wyrok NSA z dnia 21 lipca 1999 r., sygn. akt III SA 7979/98 został wydany w zakresie przepisu art. 4 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w którym ustawodawca użył określenia zakładu lub jego części". Wykładnia tego przepisu dokonana przez sąd nie może być przenoszona w drodze analogii do sprawy, której rozstrzygnięcie dotyczy art. 4 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Gdyby wolą ustawodawcy było zastosowanie zwolnienia z podatku od spadków i darowizn nie tylko w stosunku do przedmiotu umowy darowizny, jakim jest budynek" lecz również do jego części, z pewnością dałby temu wyraz w powyższym przepisie.W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie organ podatkowy pierwszej instancji, wbrew ocenie skarżącej postępowanie podatkowe przeprowadził zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej wyrażoną w art. 122 Ordynacji podatkowej, a zaskarżona decyzja nie narusza dyspozycji art. 210 § 1 pkt 6 i § 4 Ordynacji podatkowej, w sytuacji, gdy zawiera ona zarówno uzasadnienie faktyczne jak i prawne.

Od tej decyzji A. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie.Strona skarżąca, wnosząc o uchylenie tak zaskarżonej, jak i poprzedzającej decyzji organu I instancji, a także podtrzymując w zasadzie zarzuty sformułowane w odwołaniu, zarzucała:

1) naruszenie prawa materialnego w zakresie przepisu art. 4 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku od spadków i darowizn poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że darowizna lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość znajdującego się w budynku zajętym przez osoby trzecie na podstawie umów najmu, do których mają zastosowanie przepisy o czynszu regulowanym nie korzysta ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn;
2) naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie: art. 122 i art. 210 § 1 pkt 6 i § 4 Ordynacji podatkowej poprzez wydanie decyzji pozbawionej uzasadnienia prawnego i faktycznego.

W uzasadnieniu skargi pełnomocnik strony skarżącej przedstawił własny pogląd na temat rozumienia pojęcia „budynek" zawartego w przepisie art. 4 ust. 1...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »