Pełnomocnictwo substytucyjne a opłata skarbowa

Dokument pełnomocnictwa substytucyjnego, jako że dotyczy odrębnego stosunku prawnego, stanowi też odrębny przedmiot opodatkowania opłatą skarbową. Przy czym, tylko na mocodawcy i pełnomocniku substytucyjnym ciąży obowiązek zapłaty opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa substytucyjnego. Ocena, czy pełnomocnictwo substytucyjne udzielane jest małżonkowi wstępnemu, zstępnemu lub rodzeństwu powinna dotyczyć mocodawcy i substytuta. Dla zastosowania zwolnienia od opłaty skarbowej nie mają natomiast znaczenia powiązania rodzinne występujące między pełnomocnikiem głównym a substytutem - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Mieczysław Markowski, Sędziowie sędzia WSA Wojciech Stachurski (spr.), sędzia WSA Mirosław Wincenciak, Protokolant Beata Rusiecka, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 07 grudnia 2011 r. sprawy ze skargi Z. D. - D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] sierpnia 2011 r., nr [...] w przedmiocie częściowego uchylenia decyzji organu I instancji w sprawie określenia zobowiązania w opłacie skarbowej oddala skargę.

UZASADNIENIE

Pismem z (...) października 2009 r. Prezes Sądu Okręgowego w B. zawiadomił Prezydenta Miasta B. o nieuiszczeniu we wrześniu 2009 r. opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa substytucyjnego udzielonego przez adwokat Z. D.-D. adwokatowi J. D. do reprezentowania W. S. w sprawie o podział majątku o sygn. (...).

W oparciu o tę informację Prezydent B. z urzędu wszczął postępowanie w sprawie określenia zobowiązania w opłacie skarbowej. W toku tego postępowania Pani Z. D.-D. wyjaśniła, że pełnomocnictwo zostało udzielone małżonkowi i jest objęte ustawowym zwolnieniem z opłaty skarbowej, a to na podstawie pkt. 3 części IV załącznika do ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635 ze zm., w dalszej części powoływanej w skrócie "u.o.s."). Organ nie podzielił jednak tego poglądu i decyzją z (...) listopada 2009 r. określił Pani Z. D.-D. zobowiązanie z tytułu opłaty skarbowej, obciążającej złożenie dokumentu pełnomocnictwa substytucyjnego.

Powyższa decyzja została jednak uchylona przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z (...) marca 2010 r., nr (...). Organ odwoławczy stwierdził, że w tej sprawie stronami postępowania są wszyscy solidarni podatnicy - mocodawca i pełnomocnik, co wynika art. 5 ust. 1 i 2 u.o.s. Dlatego też kierując sprawę do ponownego rozpatrzenia Kolegium zaleciło organowi I instancji zidentyfikowanie wszystkich strony postępowania podatkowego i doręczenie im decyzji kończącej to postępowanie. Ponadto organ odwoławczy zalecił organowi I instancji, w przypadku uznania zasadności opodatkowania przedmiotowego pełnomocnictwa opłatą skarbową, określenie kiedy powstał obowiązek zapłaty tej opłaty. Zaznaczył, że z akt sprawy nie wynika, w jakim dniu złożono pełnomocnictwo substytucyjne, a okoliczność ta ma znaczenie dla ewentualnego naliczania odsetek od zaległości podatkowych.

Pani Z. D.-D. złożyła na powyższą decyzję organu odwoławczego skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, jednak skarga ta została oddalona prawomocnym wyrokiem z 3 listopada 2010 r., sygn. I SA/Bk 224/10.

Rozpoznając ponownie sprawę Prezydent Miasta B. wszczął dodatkowo postępowanie podatkowe wobec J. D. i W. S., a następnie wydał (...) lutego 2011 r. decyzję, nr (...), w której określił stronom wysokość zobowiązania z tytułu opłaty skarbowej w kwocie 17,00 zł. Zdaniem organu I instancji, przeprowadzone postępowanie potwierdziło, iż stosownie do art. 1 i art. 5 u.o.s., na pełnomocniku adwokat Z. D.-D., pełnomocniku substytucyjnym - adwokacie J. D. oraz na mocodawcy - Panu W. S., ciążył solidarnie obowiązek uiszczenia opłaty skarbowej w kwocie 17,00 zł za złożenie (...) września 2009 r. w Sądzie Okręgowym w B. dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa substytucyjnego.

Na skutek odwołania złożonego przez Panią Z. D.-D. oraz Pana J. D., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. wydaną (...) sierpnia 2011 r. decyzją znak: (...) orzekło o uchyleniu decyzji organu I instancji w części dotyczącej określenia zobowiązania w opłacie skarbowej Pani Zofii D.-D. i w tym zakresie umorzyło postępowanie w sprawie. W pozostałej części Kolegium utrzymało decyzję organu I instancji w mocy. W uzasadnieniu tej decyzji Kolegium stwierdziło, że w sprawie nie ma zastosowania zwolnienie od opłaty skarbowej, przewidziane w pkt 3 części IV załącznika do u.o.s. Zdaniem Kolegium, bez względu na zawód wykonywany przez małżonka oraz bez względu na zakres pełnomocnictwa udzielanego przez małżonka (ogólne czy szczególne), pełnomocnictwo takie korzysta z ustawowego zwolnienia z opłaty skarbowej pod warunkiem jednak, że skutkiem udzielenia takiego pełnomocnictwa jest umocowanie do reprezentowania małżonka. Zdaniem organu niezasadny jest pogląd, jakoby ustawodawca zwalniał wszelkie pełnomocnictwa pomiędzy małżonkami. W ustawie mowa jest jedynie o zwolnieniu pełnomocnictwa udzielanego małżonkowi. Udzielenie pełnomocnictwa oznacza, że jedna osoba (mocodawca) upoważnia inna osobę (pełnomocnika) do działania w jej (mocodawcy) imieniu. Tymczasem pełnomocnictwo substytucyjne w żadnym wypadku nie jest umocowaniem do działania w imieniu adwokata ustanawiającego substytuta. Udzielenie dalszego pełnomocnictwa przez pełnomocnika jest czynnością dokonywaną w imieniu i na rzecz mocodawcy - powoduje powstanie stosunku prawnego pomiędzy mocodawca a dalszym pełnomocnikiem. Tak wiec mocodawca, działając za pośrednictwem pełnomocnika, udziela pełnomocnictwa dalszemu pełnomocnikowi. W tym kontekście zwroty "udzielić pełnomocnictwa" i "ustanowić pełnomocnika" nie są tożsame. Adwokat ustanawia na rzecz mocodawcy dalszego pełnomocnika (substytuta) - czynność te należy traktować jako udzielenie pełnomocnictwa substytutowi przez mocodawcę. Na tle powyższego organ odwoławczy stwierdził, że jeżeli w sprawie cywilnej, w której strona - Pan W. S. ustanowiła pełnomocnika - adwokata Z. D.-D., a pełnomocnik ten ustanowił dla mocodawcy dalszego pełnomocnika - adwokata J. D., to złożenie dokumentu stwierdzającego ustanowienie pełnomocnictwa substytucyjnego nie mogło być zwolnione z opłaty skarbowej, mimo że adwokat i ustanowiony przez niego substytut byli małżonkami.

Uzasadniając uchylenie decyzji organu I instancji w części dotyczącej określenia zobowiązania wobec Pani Z. D.-D., Kolegium zauważyło, że zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 u.o.s. obowiąz...