WSA: Zakup mieszkania w Polsce nie wpływa na rozliczenie PIT

Z uzasadnienia: Wykupienie mieszkania w Polsce na preferencyjnych zasadach przysługujących lokatorom, nie dowodzi jeszcze, że podatniczka zamierza na stałe wrócić do Polski, zaś mieszkanie to docelowo przeznaczyła dla swoich dzieci. Podkreślić należy przy tym, że nawet gdyby podatniczka chciała to mieszkanie zatrzymać dla siebie, sam fakt, że jest właścicielką mieszkania w innym kraju, nie przesądza automatycznie o miejscu zamieszkania. Nie ma decydującego znaczenia zatem, że dwa razy w roku zatrzymuje się tam, gdy przyjeżdża na święta.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi Wydział I w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Wiktor Jarzębowski Sędziowie: sędzia WSA Cezary Koziński sędzia WSA Joanna Tarno (spr.) Protokolant Asystent sędziego Maciej Dębski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2011 r. sprawy ze skargi K. S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2003 r.:

1. uchyla zaskarżoną decyzję;
2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku;
3. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. na rzecz strony skarżącej kwotę 1488 (tysiąc czterysta osiemdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] r. [...] Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. z dnia [...] r. nr [...], określająca K. S. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2003 r. w kwocie 6.771,00 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wyjaśnił, że w dniu 9 lutego 2009 r. do Urzędu Skarbowego w T. M. wpłynęło zeznanie podatkowe PIT-36 za 2003 r., w którym K. S. wykazała przychód (dochód) z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej w Wielkiej Brytanii w kwocie 20.374,00 zł i zobowiązanie podatkowe w kwocie 1.828,00 zł., wraz z wnioskiem o umorzenie zaległości podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT-AZ.

Następnie w dniu 19 listopada 2009 r. do organu podatkowego pierwszej instancji wpłynęła korekta zeznania podatkowego PIT-36 za 2003 r., w którym podatniczka zadeklarował przychód w kwocie "0", koszty uzyskania przychodów w kwocie "0", dochód w kwocie "0", a w konsekwencji - zobowiązanie podatkowe również w kwocie "0". W pisemnym uzasadnieniu przyczyn tej korekty strona podała, że wcześniej złożone zeznanie podatkowe było bezzasadne, ponieważ ustawa o szczególnych rozwiązaniach dla podatników uzyskujących niektóre przychody poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie ma do niej zastosowania, gdyż jest ona rezydentem podatkowym w Wielkiej Brytanii, w której osiągnęła dochody.

Nie zgadzając się z rozstrzygnięciem Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 23 lipca 2010 r. K. S. wniosła o nienaliczanie podatku, gdyż nie posiada środków finansowych na jego pokrycie. Ponadto stwierdziła, że jej miejscem stałego zamieszkania jest Wielka Brytania, gdzie żyje, pracuje, rozlicza podatki, opłaca media (telefon) oraz czynsz za wynajem pokoju. Jest zatem rezydentem Wielkiej Brytanii, a nie Polski. Z Polską łączy ją natomiast rodzina, mieszkająca tu na stałe. Wykupując mieszkanie skorzystała z ustawy, która umożliwiała lokatorom taki wykup na warunkach preferencyjnych, a uczyniła to, aby zapewnić dzieciom możliwość zamieszkania w "pewnym" dla nich miejscu. Obecnie jest w trakcie starania się w Wielkiej Brytanii o mieszkanie socjalne, które dzięki dofinansowaniu, stanowi formę pomocy państwa dla osób najmniej zarabiających. Strona stwierdziła również, że ma pełne prawo, aby utrzymywać kontakty z rodziną w Polsce, pomimo przebywania na stałe za granicą. Nie planuje przy tym powrotu do Polski na stałe, gdyż jako osoba powyżej 55 roku życia, nie widzi tu szans dla siebie na poprawę sytuacji gospodarczej i społecznej. Ponadto w Wielkiej Brytanii może pracować i nie jest dyskryminowana ze względu na wiek.

W piśmie z dnia [...] r., strona dodatkowo podniosła, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jasno i precyzyjnie określają kogo dotyczy ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy, oraz co należy rozumieć za miejsce zamieszkania. Do dnia [...] r. ustawa ta nie zawierała definicji miejsca zamieszkania, więc obowiązywała definicja z art. 25 Kodeksu cywilnego. Zdaniem K. S. skorzystanie z abolicji, która jej nie dotyczy, nie było błędem i nie rodziło żadnych skutków prawnych; nie świadczyło również o tym, że strona zamierza wrócić do Polski. W związku z jej bezzasadnym wnioskiem Urząd Skarbowy mógł go oddalić w oparciu o Ordynację podatkową, bez żadnych skutków prawnych. Wniosła również o odniesienie się do przepisów ustawy abolicyjnej, które bardzo precyzyjnie określają, kogo dotyczą. W konkluzji strona powołała się na art. 87, art. 89 i art. 91 ust. 1, 2, 3 Konstytucji RP, które dotyczą obowiązku przestrzegania ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Utrzymując w mocy decyzję organu pierwszej instancji, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi wskazał na art. 3 ust. 1 i ust. 2a oraz art. 4a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), powoływanej dalej jako "u.p.d.o.f.", a także art. 4 ust. 1 umowy z dnia 16 grudnia 1976 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodów i zysków majątkowych (Dz. U. z 1978 r. Nr 7, poz. 20), powoływanej dalej jako "umowa międzynarodowa" oraz art. art. 25 K.c. i stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie będą miały zastosowanie reguły kolizyjne zawarte w art. 4 ust. 2 wymienionej umowy międzynarodowej, zgodnie z którymi jeśli osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, należy zastosować następujące zasady:

- osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);

- jeżeli nie można ustalić, w którym Umawiającym się Państwie osoba ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Umawiających się Państw, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, w którym zwykle przebywa;

- jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obydwu Umawiających się Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, wówczas będzie ona uważana za mającą miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, którego jest obywatelem;

- jeżeli miejsca zamieszkania nie można określić zgodnie z postanowieniami litery a), b) oraz c) niniejszego ustępu, właściwe władze Umawiających się Państw rozstrzygną zagadnienie w drodze wzajemnego porozumienia.

W ocenie organu odwoławczego sam fakt zamieszkania i pracy poza granicami Polski nie świadczy jeszcze o tym, że podatnik przestał podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Ponieważ kwestię nieograniczonego obowiązku podatkowego regulują unormowania ustawowe poszczególnych państw, to przepisy wewnętrzne danego kraju są miarodajne dla ustalenia, czy kraj ten może rościć sobie prawo do obciążenia danej osoby nieograniczonym obowiązkiem podatkowym. Przepisy prawa wewnętrznego danego państwa określą więc zakres ustaleń, jakie należy poczynić i okoliczności jakie należy uwzględnić przy ocenie nieograniczonego obowiązku podatkowego danej osoby (wyrok WSA w Krakowie z dnia 9 września 2009 r. SA/Kr 354/09).

Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w przypadku zmiany miejsca zamieszkania podatnik w pierwszej kolejności powinien dopełnić obowiązku wynikającego z ustawy z dnia 3 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 1995 r. Nr 142, poz. 702 z późn. zm.). Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 2 tej ustawy - w brzmieniu z 2003 r. - podatnicy podatku dochodowego mają obowiązek aktualizowania danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym przez dokonanie zgłoszenia aktualizacyjnego do właściwego naczelnika urzędu skarbowego określonego w art. 4 nie później niż w terminie 30 dni od dnia w którym nastąpiła zmiana danych (...). Jak wynika z treści tego przepisu, ustawodawca nie przewidział żadnych wyłączeń, nałożył natomiast obowiązek aktualizacji danych w każdym przypadku jakiejkolwiek zmiany danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym, a więc także miejsca zamieszkania. Zgłoszenie aktualizacyjne NIP-3 należy złożyć w powyższym terminie naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu w sprawach podatku dochodowego na podstawie art. 4 pkt 3 lit. a) ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.

W stanie prawnym obowiązującym w 2003 r. właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach podatku dochodowego regulowało rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 240, poz. 2069 z późn. zm.). Stosownie do § 4 tego rozporządzenia, właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ustala się według miejsca pobytu osoby fizycznej, jeżeli nie ma ona miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. W sytuacji, gdy w trakcie roku podatkowego zaistnieje zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej ma zastosowanie § 11 ust.1 pkt 1 rozporządzenia, zgodnie z którym organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach należnego za dany rok podatkowy podatku dochodowego od osób fizycznych dla podatników, którzy w trakcie roku podatkowego zmienili miejsce zamieszkania tub pobytu, wskutek czego właściwy stał się organ podatkowy inny niż dotychczasowy - jest organ podatkowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu w ostatnim dniu tego okresu rozliczeniowego, którego deklaracja dotyczy, a gdy zamieszkanie lub pobyt na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej ustał przed tym dniem - według ostatniego miejsca zamieszkania lub pobytu na jej terytorium. Mając na uwadze powyższe uregulowania Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że w przypadku wyjazdu osoby fizycznej będącej podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, poza granice kraju koniecznym jest, poinformowanie o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkani...