WSA: Warunki korzystania ze zwolnienia z PCC przy pożyczkach pomiędzy osobami bliskimi

Tezy: Udokumentowanie faktu przekazania pieniędzy na rachunek bankowy, rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym, umożliwia jednoznaczne stwierdzenie, że pożyczka miała w rzeczywistości miejsce. Cel ten jest osiągnięty nie tylko poprzez przekazanie pożyczki na rachunek bankowy prowadzony na imię i nazwisko pożyczkobiorcy, ale także na każdy inny wskazany przez niego rachunek bankowy. Nie musi to być konto, które bank prowadzi na rzecz pożyczkobiorcy.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Wojciech Stachurski (spr.), Sędziowie sędzia WSA Sławomir Presnarowicz, sędzia WSA Urszula Barbara Rymarska, Protokolant Beata Rusiecka, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 11 stycznia 2011 r. sprawy ze skargi J. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] sierpnia 2010 r., nr [...] w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu zawarcia umowy pożyczki 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

Uzasadnienie

Decyzją z [...] sierpnia 2010 r. nr [...], Dyrektor Izby Skarbowej w B. utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w B. z [...] maja 2010 r. Nr [...] określającą Panu J. K. (dalej powoływanemu również jako Skarżący) zobowiązanie w podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2.550,00 zł z tytułu zawarcia umowy pożyczki.

Jak wynika z ustaleń dokonanych przez organy podatkowe, Skarżący zawarł ze swoją matką – J. A. K. umowę pożyczki datowaną na 7 sierpnia 2009 r. na kwotę 137.137,51 zł. W dniu 10 sierpnia 2009 r. Skarżący złożył w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w B. deklarację PCC-3, wykazując w niej kwotę pożyczki w wysokości 137.000 zł i należny podatek w wysokości 0 zł. W toku wszczętego w tej sprawie postępowania podatkowego Skarżący wyjaśniał, że celem tej umowy była pomoc o charakterze nieodpłatnym i bezinteresownym, polegająca na korzystaniu z określonej sumy pieniędzy niezbędnej do spłacenia zobowiązania wobec byłej żony. Skarżący podkreślił, iż umowa nie zmierzała do przeniesienia na własność kwoty pieniężnej w wysokości 137.137,51 zł i zobowiązania do zwrócenia jej. Była to umowa użyczenia, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Skarżący powołał się przy tym na aneks do umowy, wyjaśniający, że umowa pożyczki była w istocie umową użyczenia pieniędzy.

Orzekające w tej sprawie organy podatkowe nie uwzględniły tych wyjaśnień. Stwierdziły, że umowa sporządzona 7 sierpnia 2009 r. została nazwana przez strony jako umowa pożyczki. Treść tej umowy wskazuje, iż strony ustaliły, w jaki sposób mają zostać przekazane pieniądze będące przedmiotem pożyczki, określiły również konieczność jej zwrotu wraz z odsetkami. Tak sporządzona umowa zawiera elementy istotne dla umowy pożyczki określone w art. 720 § 1 kodeksu cywilnego. Ponadto w złożonej deklaracji PCC-3 w części C, Skarżący sam określił przedmiotową czynność cywilnoprawną jako umowę pożyczki. Natomiast aneks do umowy z 20 lutego 2010 r., został sporządzony po upływie prawie pół roku od zawarcia umowy, w trakcie trwania postępowania podatkowego. Ponadto, pieniądze jako środek płatniczy, ze względu na swój charakter nie mogą być przedmiotem użyczenia, o którym mowa w art. 710 kodeksu cywilnego.

W konsekwencji organy uznały, że zawarta przez Skarżącego umowa jest umową pożyczki, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, stosowanie do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 ze zm.), w dalszej części uzasadnienia powoływanej w skrócie "u.p.c.c."

Nie zgadzając się z decyzją Dyrektora Izby Skarbowej, Pan J. K. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, w której wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej jej wydanie decyzji organu pierwszej instancji. Skarżący podniósł zarzuty naruszenia następujących przepisów:

– art. 65 kodeksu cywilnego, poprzez nie uwzględnienie zgodnego zamiaru stron i celu umowy oraz ograniczenie się do dosłownego jej brzmienia;

– art. 710 kodeksu cywilnego, z uwagi na niezastosowanie go w sprawie;

– art. 720 kodeksu cywilnego oraz art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b u.p.p.c., poprzez bezzasadne ich zastosowanie i uznanie, że Skarżący zawarł z matką umowę pożyczki.

W uzasadnieniu Skarżący argumentował, że nie zawarł z matką umowy pożyczki. W umowie tej nie chodziło o przeniesienie na własność Skarżącego sumy 137.135, 51 zł, tylko o udzielenie pomocy w spłacie świadczenia zasądzonego od Skarżącego na rzecz jego byłej żony – D. H. Skarżący zwrócił też uwagę na przysługujące mu zwolnienie od podatku.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w B. wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skargę należało uwzględnić, aczkolwiek nie wszystkie podniesione w niej zarzuty okazały się trafne.

Przede wszystkim nietrafny jest zarzut skargi dotyczący dokonania przez organy podatkowe błędnej kwalifikacji umowy z 7 sierpnia 2009 r., zawartej przez Skarżącego z jego matką J. A. K. Pomijając jej nazwę – "Umowa pożyczki" oraz zawarte w niej określenie stron jako "pożyczkodawczyni" i "pożyczkobiorca", o charakterze tej umowy przesądza treść, okoliczności i sposób jej wykonania. Otóż zgodnie z treścią tej umowy pożyczko...