WSA: Jak organy podatkowe badają rzeczywistą wartość transakcji zakupu nieruchomości

Tezy: Wynik postępowania w zakresie podatku od spadków i darowizn nie wiąże automatycznie innego organu, który prowadzi postępowanie w zakresie nieujawnionych źródeł przychodów. W tym ostatnim postępowaniu mogą bowiem zostać ujawnione okoliczności nieznane organowi prowadzącemu postępowanie w przedmiocie podatku od spadków i darowizn.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Mieczysław Markowski, Sędziowie sędzia WSA Urszula Barbara Rymarska, sędzia WSA Wojciech Stachurski (spr.), Protokolant Beata Borkowska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 10 listopada 2010 r. sprawy ze skargi B. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] maja 2010 r. nr [...] w przedmiocie zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu osiągnięcia przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów za 2004 r. oddala skargę

Uzasadnienie

Decyzją z [...] lutego 2010 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w B. ustalił wobec B. K. (dalej powoływanej również jako Skarżąca) zobowiązanie podatkowe w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu osiągnięcia przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów za 2004 r. w kwocie 473.609,00 zł. W toku przeprowadzonego postępowania kontrolnego ustalił, że Skarżąca wraz z rodzicami G. i H. K. nabyła od B. i A. B. nieruchomość położoną przy ul. J. [...] w B., za którą nabywcy zapłacili 1.370.000 zł, a nie jak to wynika z aktu notarialnego 600.000 zł. Przypadający na Skarżącą z tego tytułu wydatek, stosownie do jej udziału w nabytej nieruchomości, wyniósł 685.000 zł. Z uwagi na brak pokrycia tego wydatku w dochodach (przychodach) Skarżącej uzyskanych w 2004 r. oraz w mieniu zgromadzonym w latach poprzednich, organ ustalił wobec niej 75% podatek, stosownie do art. 20 ust. 3 i art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.) - w dalszej części uzasadnienia powoływanej w skrócie: "u.p.d.o.f.".

Powyższa decyzja organu kontroli skarbowej została uchylona przez Dyrektora Izby Skarbowej w B. decyzją z [...] marca 2010 r. Przekazując sprawę do ponownego rozpoznania organ odwoławczy zlecił organowi pierwszej instancji uzupełnienie zebranego w sprawie materiału dowodowego w kwestii dotyczącej rozliczeń stron transakcji sprzedaży nieruchomości.

Po przeprowadzeniu dodatkowego postępowania dowodowego Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w B. wydaną [...] czerwca 2009 r. decyzją ponownie ustalił stronie zobowiązanie podatkowe w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu osiągnięcia przychodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów za 2004 r. w kwocie 473.509,00 zł.

Również i ta decyzja została uchylona przez Dyrektora Izby Skarbowej w B. decyzją z [...] marca 2010 r. Organ odwoławczy stwierdził, że organ pierwszej instancji nie wykonał wszystkich wcześniejszych jego zaleceń i w związku z tym ponownie przekazał sprawę do rozpatrzenia temu organowi.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w B. wydaną [...] lutego 2010 r. decyzją nr [...], po raz kolejny ustalił stronie zobowiązanie podatkowe w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu osiągnięcia przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów za 2004 r. w kwocie 473.609,00 zł. Decyzja ta została następnie utrzymana w mocy decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w B. z [...] maja 2010 r., nr [...].

W uzasadnieniu swojej decyzji organ odwoławczy potwierdził ustalenia organu pierwszej instancji odnośnie rzeczywistych wydatków poniesionych przez Skarżącą na zakup nieruchomości przy ul. J. [...] w B. Z ustaleń organu pierwszej instancji wynika, że rzeczywista cena nabytej przez stronę nieruchomości była inna, aniżeli widniejąca w akcie notarialnym, dokumentującym transakcję sprzedaży tej nieruchomości i wynosiła 1.370.000 zł.

W ocenie organu odwoławczego, materiał dowodowy zgromadzony w sprawie jest wystarczający do uznania, iż jest to kwota prawdziwa. Zdaniem organu, zachowanie wymaganej formy dla przeniesienia własności nieruchomości niewątpliwie oznacza skuteczność dokonanej w tej formie czynności. Nie oznacza to jednak - pomimo, iż akt notarialny jest dokumentem urzędowym, korzystającym z domniemania prawdziwości i zgodności z prawdą tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone - że stanowi dowód niepodważalny. Jest to bowiem domniemanie, które może być wzruszone za pomocą wszelkich środków dowodowych przez organy do tego uprawnione, w tym również organy administracji skarbowej.

W tym zakresie organ odwoławczy za wiarygodne uznał zeznania A. B., który stwierdził m.in. że sprzedał przedmiotową nieruchomość za kwotę 1.370.000 zł, a kwota 600.000 zł znalazła się w akcie notarialnym na wyraźne żądanie Państwa K. Świadek ten zeznał, że około 10 sierpnia otrzymał od H. K. zadatek w wysokości 150.000 zł, a w dniu transakcji 100.000 zł, pozostałą zaś kwotę 1.120.000 zł otrzymał w ten sposób, że kwotę 520.000 zł uzyskał przy kasie w [...] Banku przy ul. W., natomiast kwotę 600.000 zł H. K. wpłacił w kasie na jego rachunek. Z zeznań tych wynika, że część z kwoty 520.000 zł świadek wpłacił następnie na rachunek szwagra – D. T., do którego rachunku miał pełnomocnictwo.

Zdaniem organu zeznania tego świadka znajdują potwierdzenie w zgromadzonych przez organ pierwszej instancji dowodach. W piśmie z 3 czerwca 2009 r. [...] Bank potwierdził fakt dokonania 24 sierpnia 2004 r. wpłat tych kwot przez A. B. na konto D. T. Ponadto ten sam Bank potwierdził, że w okresie od 23 sierpnia 2004 r. do 18 września 2006 r. A. B. posiadał pełnomocnictwo bez ograniczeń do rachunku należącego do D. T. w takim samym zakresie jak mocodawca z wyjątkiem prawa do wypowiedzenia umowy. Dowodzi to zdaniem organu, że zamiarem stron transakcji było ukrycie faktycznej kwoty sprzedaży nieruchomości. Ponadto, z pozyskanych przez organ pierwszej instancji informacji wynika, że D. T. przebywał cały czas za granicą. W zaistniałym stanie faktycznym organ nie mógł zatem umożliwić stronie udziału w przesłuchaniu tego świadka, bowiem przepisy prawa podatkowego nie pozwalają na zobligowanie świadka do stawienia się na przesłuchanie w wyznaczonym przez organy podatkowe miejscu i czasie na terenie kraju.

D. T. w odpowiedzi na postawione przez organ pytania, wyjaśnił, że jego rola w przedmiotowej sprawie ograniczyła się jedynie do udzielenia pełnomocnictwa dla A. B. w celu swobodnym dysponowaniem jego kontem. Dyrektor Izby Skarbowej treść tych wyjaśnień uznał za wiarygodne i uznał, że potwierdzają one, że A. B. wszedł w ten sposób w posiadanie konta bankowego, na którym mógł ukryć niewykazane w akcie notarialnym środki ze sprzedaży nieruchomości. Zdaniem organu wyjaśnienia D. T. wyczerpują temat jego udziału w spornej kwestii, a ich treść jest dostatecznie potwierdzona chociażby dowodami bankowymi. Organ odwoławczy nie znalazł przy tym podstaw do podważenia wiarygodność pisma podpisanego przez D. T. Adres, na jaki zostały skierowane pytania przez Urząd Kontroli Skarbowej w B. potwierdziła Kuria Metropolitalna w B. oraz Urząd Skarbowy w M. Ponadto pismo z pytaniami do świadka zostało wysłane listem polec...