Orzecznictwo: Kiedy zbywca nieruchomości staje się przedsiębiorcą i podatnikiem VAT

Z uzasadnienia: Sąd pierwszej instancji celnie zwrócił uwagę na okoliczność, że skarżąca składając oświadczenie, iż w maju 2005 r. nie prowadziła działalności gospodarczej w zakresie obrotu nieruchomościami, nie wykazała w żaden sposób jaki był inny zamiar zakupu opodatkowanej przez organ nieruchomości, nie wykazała iż przedmiotową nieruchomość zakupiła na przykład z przeznaczeniem na własną działalność gospodarczą.

I. Dla oceny, czy sprzedaż przez osobę fizyczną działek budowlanych jest opodatkowaną działalnością gospodarczą, w ramach której sprzedawca działa w charakterze podatnika, należy kierować się poniższymi kryteriami.

1. Stwierdzenie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. W powyższym zakresie nie jest natomiast możliwe przyjęcie z góry konkretnych założeń, modelowego rozwiązania, mającego zastosowanie w każdym przypadku.

2. Wykonanie danej czynności (w przypadku sprzedaży działki budowlanej lub przeznaczonej pod zabudowę) jednorazowo jednakże w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania jej w sposób częstotliwy nie przesądza automatycznie, że z tego tylko powodu dany podmiot staje się podatnikiem VAT. Konieczne jest bowiem ustalenie, że w odniesieniu do tej czynności występował on w charakterze podatnika, tj. jako handlowiec.

II. Odnosząc powyższe rozważania do rozpatrywanej sprawy należy zauważyć, że w niniejszej sprawie bezsporne są okoliczności dotyczące nabycia oraz sprzedaży przez Skarżącą nieruchomości, z których wynika, że w dniu 16 czerwca 2004 r. podatniczka nabyła działkę niezabudowaną położoną w S, za łączną kwotę 350.000 zł. Następnie 5 maja 2005 r. odsprzedała tą działkę za kwotę 1.450.000 zł. Z akt sprawy jednoznacznie wynika, iż Skarżąca w latach 2002-2006 r. nabyła 5 nieruchomości, w tym 2 sprzedała. Ponadto podatniczka zamierzała zakupić 2 nieruchomości, których warunkowa umowa sprzedaży nie doszła do skutku. Ocena tych faktów dokonana przez organy podatkowe, (zaaprobowana sąd pierwszej instancji) była prawidłowa, gdyż takie działanie skarżącej niewątpliwie nosiło cechy profesjonalnej działalności handlowej. Skarżąca od momentu zarejestrowania działalności gospodarczej w 2002 r. prowadziła działalność polegającą na profesjonalnym handlu nieruchomościami.

III. Czynność procesowa sporządzenia pisemnego uzasadnienia, dokonywana już po rozstrzygnięciu sprawy, ma bowiem sprawozdawczy charakter -streszcza przebieg przeprowadzonego przed Sądem administracyjnym postępowania i prezentuje stanowisko Sądu, jakie ten zajął w sporze zaistniałym między stronami. Mając na uwadze charakter tej czynności procesowej, stwierdzić tym samym należy, iż zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. będzie skuteczny tylko wtedy, gdy połączony zostanie z innymi uchybieniami Sądu zaistniałymi na etapie rozpoznania skargi lub gdy wadliwość uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia jest tego rodzaju, że nie pozwala na kontrolę kasacyjną tego orzeczenia.

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2008 r., sygn. akt I SA/Sz 508/07, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę Magdy S na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie z dnia 4 czerwca 2007 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług za maj 2005 r.

Z akt sprawy wyłania się następujący przebieg postępowania. Po przeprowadzeniu postępowania, Naczelnik Urzędu Skarbowego wydał w dniu 6.03.2007 r. decyzję określającą Skarżącej zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za maj 2005 r. w wysokości 261.475 zł. Do wydania decyzji przez organ pierwszej instancji doszło w następstwie przeprowadzonej przez ten organ kontroli w zakresie obowiązku w podatku od towarów i usług, w trakcie której stwierdzono, iż Skarżąca dokonała m.in. następujących transakcji zakupu nieruchomości:

I. Działki położonej w K przy ul. W, zabudowanej pawilonem handlowym, stanowiącym odrębny od gruntu przedmiot własności, za łączna, kwotę w wysokości 512.040 zł. Umowa została zawarta w formie aktu notarialnego sporządzonego dnia 23.12.2002r.
II. Działki położonej w S przy ul. zabudowanej budynkiem o powierzchni użytkowej 607,10 m2, przeznaczonej w planach zagospodarowania przestrzennego pod teren lokalizacji usług skoncentrowanych, za łączną kwotę w wysokości 303.000 zł. Umowa została zawarta w formie aktu notarialnego sporządzonego dnia 17.09.2003 r.
III. Działki niezabudowanej położonej w S przy ul. J za łączną kwotę 350.000 zł. Umowa zawarta została w formie aktu notarialnego sporządzonego dnia 16.06.2004 r.
IV. Dwóch działek położonych w S przy ul. G, jedna z nich zabudowana jest budynkami stanowiącymi odrębny od gruntu przedmiot własności, tj.: administracyjnym o powierzchni użytkowej 182,80 m2 i powierzchni piwnic 136,40 m2 oraz socjalnym o powierzchni użytkowej 39,90 m2, za łączną kwotę w wysokości 300.000 zł. Umowa zawarta została w formie aktu notarialnego sporządzonego dnia 14.06.2005 r.

Ponadto w czasie przeprowadzonych czynności kontrolnych stwierdzono, iż Skarżąca dokonała sprzedaży:
1. Udziału w nieruchomości stanowiącej działkę zabudowaną pawilonem handlowym, położoną w K za kwotę 600.000 zł. Umowa sprzedaży została zawarta w formie aktu notarialnego sporządzonego dnia 17.06.2003 r.
2. Nieruchomości niezabudowanej stanowiącej działkę położoną w S za kwotę 1.450.000 zł. Umowa sprzedaży została zawarta w formie aktu notarialnego sporządzonego dnia 05.05.2005 r.

Organ pierwszej instancji ustalił, iż strona od dnia 23.12.2002 r., tj. od dnia uzyskania zaświadczenia z Wydziału Prywatyzacji i Aktywizacji Gospodarczej Urzędu Miejskiego w S (obecnie Wydział Działalności Gospodarczej i Przedsiębiorczości) o dokonanym wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, do chwili zawarcia wyżej opisanych transakcji sprzedaży, w tym do dnia transakcji sprzedaży nieruchomości położonej w S, nie złożyła w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w Szczecinie zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług -VAT-R.

Naczelnik Urzędu Skarbowego uznał, iż transakcje zakupu nieruchomości opisanych powyżej, dokonywane były przez podatniczkę w celu ich sprzedaży, stanowiły więc działalność gospodarczą w myśl przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Były również zgodne ze zgłoszonym przez stronę w 2002 r. przy składaniu wniosku o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej przedmiotem działalności -m.in. obrót nieruchomościami.

Po rozpatrzeniu odwołania Strony, decyzją z dnia 4 czerwca 2007 r. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 6 marca 2007 r. określającą Skarżącej zobowiązanie w podatku od towarów i usług za maj 2005 r. w wysokości 261.475 zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, rozpoznając skargę na powyższą decyzję organu odwoławczego, uznał że skarga ta jest nieuzasadniona.

Jak wskazał sąd I instancji, art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm., dalej -u.p.t.u.) stanowią, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje zaś wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Sąd I instancji podzielił stanowisko wyrażone w wyroku Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 21 czerwca 2000 r. sygn. akt SA/Sz, iż istotne znaczenie dla zrozumienia treści tego przepisu ma wykładania użytego zwrotu "w okolicznościach wskazujących na zamiar ich wykonywania w sposób częstotliwy". W ocenie Sądu, trafnie organy podatkowe sięgnęły, z powodu braku definicji ustawowej, do wyjaśnienia potocznego znaczenia słowa zamiar, co oznacza "to, co ktoś zamierza", "dążyć do czegoś, zamierzać cos osiągnąć", bądź intencje zrealizowania czegoś " (Słownik Języka Polskiego PWN 1966, t.ll, str. 867). A zatem gdy ustawa o podatku VAT, obowiązek podatkowy wiąże z określonymi czynnościami, to koniecznym jest wykazanie, że intencją podmiotu dokonującego określonej czynności, która wywołuje skutki prawnopodatkowe, było dokonywanie tej czynności wielokrotnie i że taki zamiar dokonywania czynności wielokrotnie istniał w chwili dokonywania tej czynności.

Jak wskazał Sąd, w niniejszej sprawie bezsporne są okoliczności dotyczące nabycia oraz sprzedaży przez Skarżącą nieruchomości, z których wynika, że w dniu 16 czerwca 2004 r. podatniczka nabyła działkę niezabudowaną położoną w S, za łączną kwotę 350.000 zł. Następnie 5 maja 2005 r. odsprzedała tą działkę za kwotę 1.450.000 zł. Z akt sprawy jednoznacznie wynika, iż Skarżąca w latach 2002-2006 r. nabyła 5 nieruchomości, w tym 2 sprzedała. Ponadto podatniczka zamierzała zakupić 2 nieruchomości, których warunkowa umowa sprzedaży nie doszła do skutku.

Mając na uwadze powyższe Sąd podzielił stanowisko organu II instancji, iż dokonana przez organy podatkowe ocena materiału dowodowego uwzględniająca również sprzedaż i kupno innych nieruchomości, od momentu zarejestrowania działalności gospodarczej przez podatniczkę, nie może budzić zastrzeżeń z punktu widzenia jej wszechstronności i zupełności, prowadząc do pełnego obrazu stanu faktycznego sprawy. Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny, organy podatkowe prawidłowo zatem uznały, że w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług chodziło tutaj o działalność gospodarczą obejmującą między innymi taką działalność, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Jak dalej argumentuje Sąd, Skarżąca składając oświadczenie, iż w maju 2005 r. nie prowadziła działalności gospodarczej w zakresie obrotu nieruchomościami, nie wykazała w żaden sposób jaki był inny zamiar zakupu opodatkowanej przez organ nieruchomości, nie wykazała iż przedmiotowa, nieruchomość zakupiła na przykład z przeznaczeniem na własną działalność gospodarczą.

W związku z powyższym, Sąd za chybione uznał zarzuty naruszenia przez organy orzeka...