Orzecznictwo: Zwrot bezpodstawnego wzbogacenia podlega VAT

Z uzasadnienia: Mając na względzie okoliczność, że roboty budowlane zostały wykonane w ramach działalności gospodarczej oraz, że kwota z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia spełniała funkcję zapłaty za wykonane przez Skarżącą Spółkę roboty budowlane niewymienione w umowie to roboty te w świetle przepisów ustawy o VAT należało potraktować tak samo jak roboty budowlane wykonywane na podstawie zawartych umów i kwoty uzyskiwane przez skarżącą spółkę z tytułu świadczenia robót niewymienionych w umowie potraktować tak samo jak kwoty uzyskane z tytułu robót objętych umowami.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Izabela Głowacka-Klimas, Sędziowie Sędzia WSA Sylwester Golec (sprawozdawca), Sędzia WSA Krystyna Kleiber, Protokolant Ewa Chojnacka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 stycznia 2010 r. sprawy ze skargi M. S.A. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia [...] marca 2009 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług oddala skargę.

UZASADNIENIE

W dniu [...] stycznia 2009 r. Skarżąca Spółka Akcyjna M. W. złożyła wniosek do Ministra Finansów o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zapłaty z tytułu wykonania robót dodatkowych wcześniej nie ujętych w projekcie budowlanym.

We wniosku wskazano, że Skarżąca Spółka jako wykonawca, na podstawie umowy zawartej [...] maja 2006 r. wykonywała na rzecz Miasta W., jako inwestora budowę szlaków B21 i B22 i stacji B. oraz stacji A22 I linii Warszawskiego Metra. W trakcie budowy zaistniały okoliczności zmuszające Skarżącą Spółkę do wykonania szeregu dodatkowych robót budowlanych, które nie zostały przewidziane w umowie. Skarżąca Spółka wykonała te roboty bez umowy.

Inwestor nie zapłacił Skarżącej Spółce za wykonane przez nią dodatkowe prace budowlane nieprzewidziane w umowie. W tej sytuacji Skarżąca Spółka wniosła do sądu rejonowego pozew o zapłatę wynagrodzenia za wykonane roboty dodatkowe. Wskutek pozwania inwestora została zawarta ugoda Sądowa na mocy, której inwestor został zobowiązany "tytułem bezpodstawnie uzyskanych korzyści (zgodnie z art. 405 k.c.)" do zapłaty na rzecz wykonawcy kwoty 2.181.837,22 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zwrot kwoty 2.181.837,22 zł przez Miasto W. z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest czynnością z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT?

Przedstawiając własne stanowisko w zakresie zadanego organowi pytania Skarżąca Spółka stwierdziła, że według art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U., Nr 54, poz. 535 ze zm.) w dalszej części uzasadnienia powoływanej jako ustawa o VAT, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jak można zauważyć, ustawodawca opodatkował czynności, które z natury swej są odpłatne. Inne czynności nieodpłatne są opodatkowane, kiedy ustawa wyraźnie na to wskazuje, tak jak w art. 1 ust, 2, art. 8 ust. 2.ustawy o VAT.

W przypadku bezpodstawnego wzbogacenia chodzi w istocie o zwrot utraconych korzyści na rzecz zubożałego, w opisywanym przypadku podmiotem tym jest Skarżąca Spółka. Zwrot kwoty z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia nie jest czynnością, która wypełnia mieści się w zakresie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Reasumując własne stanowisko prezentowane w sprawie zagadnienia prawnego przedstawionego do oceny organowi podatkowemu Skarżąca Spółka stwierdziła "Mając na uwadze przytoczoną argumentację M. S.A, stoi na stanowisku, że kwota 2.181.837,22 zł zwrócona przez Miasto W. tytułem bezpodstawnego wzbogacenia jest czynnością niepodlegającą ustawie o podatku od towarów i usług. Natomiast przyjmując odmienną od ww. wykładnię art. 5 ustawy o VAT wartość bezpodstawnego wzbogacenia określona w przedmiotowej ugodzie i faktycznie wypłacona – 2.181.837,22 zł stanowiłaby kwotę brutto, tj. 1.788.391,16 zł netto i podatek VAT 393.448,08 zł, co skutkowałoby koniecznością odprowadzenia podatku VAT do urzędu skarbowego."

Po rozpatrzeniu przedmiotowego wniosku Działający w imieniu Ministra Finansów Dyrektor Izby skarbowej w W. wydał w dniu [...] marca 2009 r. indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego nr [...] uznającą stanowisko przedstawione przez Skarżącą Spółkę za nieprawidłowe.

W powołanej interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w W. stwierdził, iż zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Zgodnie natomiast z art. 8 ust. ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Organ wskazał, że pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć zatem każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (czynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ww. ustawy.

Zdaniem organu usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. W myśl art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczonych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Stosownie do art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. ustawy o VAT.

Organ stwierdził, że opisana we wniosku o wydanie interpretacji kwota, którą otrzymała Skarżąca Spółka od inwestora stanowi wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług budowlanych podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Skarżącą Spółka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego z [...] marca 2009 r. nr [...]. Przed wniesieniem skargi Skarżąca Spółka wezwała organ do usunięcia naruszenia prawa, jakie jej zdaniem wystąpiło w niniejszej sprawie wskutek stwierdzenia w przedmiotowej interpretacji, że stanowisko skarżącej wyrażone we wniosku o wydanie interpretacji jest niezgodne z prawem.

W skardze interpretacji zarzucono naruszenie:

- art. 5 ust. 1 pkt 1, w związku z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT przez uznanie, że w sytuacji opisanej we wniosku doszło do wykonania usług podlegających opodatkowaniu VAT,

- art. 121 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2000 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) w dalszej części uzasadnienia powoływanej jako O.p., przez brak kompleksowej analizy przedstawionego stanu faktycznego, w tym dołączonego do wniosku załącznika z treścią zawartej ugody, który jest dokumentem o kluczowym znaczeniu dla oceny sprawy;

- art. 121 § 1 O.p. przez sporządzenie uzasadnienia, które zawiera nielogiczne, sprzeczne ze sobą stwierdzenia przez co Skarżąca nie może ocenić przesłanek jakimi kierował się organ podatkowy dokonując rozstrzygnięcia;

- art. 121 § 1 O.p. przez sporządzenie uzasadnienia, które zawiera stwierdzenia nie pozostające w logicznym związku z pozostałymi elementami uzasadnienia;

- art. 121 § 1 O.p. przez sporządzenie odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, które nie odnosi się do wszystkich sformułowanych zarzutów.

W uzasadnieniu skargi Skarżąca Spółka podtrzymała swoje stanowisko przedstawione we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji.

W ocenie Spółki organ podatkowy błędnie uznał, że w przedstawionym we wniosku o wydanie interpretacji stanie faktycznym doszło do wykonania czynności podlegającej opodatkowaniu. Zdaniem Spółki zasadniczą przyczyną dokonania takiej oceny jest brak analizy natury prawnej instytucji bezpodstawnego wzbogacenia. Spółka podniosła, że bez zrozumienia charakteru instytucji bezpodstawnego wzbogacenia nie jest możliwe właściwe zastosowanie ustawy o VAT do przedstawionego stanu faktycznego.

Skarżąca Spółka wskazała, że istotę bezpodstawnego wzbogacenia określa art. 405 k.c., który stanowi "Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości".

Analizując treść powyższej normy prawnej należy zwrócić uwagę na trzy kluczowe elementy:

Po pierwsze korzyść musi być uzyskana bez podstawy prawnej jakiegokolwiek rodzaju. Jest tak wówczas, gdy u jej podstaw nie leży ani czynność prawna, ani przepis ustawy ani orzeczenie sądu lub decyzja administracyjna.

Po drugie korzyść ta musi mieć wartość majątkową, możliwą tym samym do określenia w pieniądzu (prawo własności lub inne prawo majątkowe, nabyta rzecz, zaoszczędzenie niezbędnych wydatków, nieodpłatne korzystanie z cudzych usług lub rzeczy - czy nawet wprost, uzyskanie określonej sumy pieniężnej). Korzyść ta stanowi wartość zwiększającą majątek wzbogaconego bezpośrednio lub jak to ma miejsce w razie oszczędzenia koniecznego wydatku w sposób pośredni.

Po trzecie korzyść majątkowa musi być uzyskana kosztem innej osoby. Oznacza to istnienie równoległego powiązania pomiędzy wzbogaceniem po jednej stronie, a zubożeniem po drugiej, chociaż nie muszą to być zawsze wartości jednakowe ("Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania." Tom 1, pod ...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »