Zmiany w zakresie zasiłków: macierzyńskiego, chorobowego oraz opiekuńczego od 1 stycznia 2009 r.

Z 1 stycznia 2009 r. wchodzi w życie Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 237, poz. 1654). Przepisy tej ustawy zmieniają m. n. przepisy Kodeksu pracy w części dotyczącej urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz przepisy Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. oświadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

I. Zmiany w ustawie Kodeks pracy

1. Zmiana wymiaru urlopu macierzyńskiego

Powołaną na wstępie ustawą znowelizowano Kodeks pracy i wprowadzono zmiany w wymiarze urlopu macierzyńskiego. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 180 § 1 Kodeksu pracy pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2) 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
3) 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
4) 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
5) 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Przepis art. 180 § 2 Kodeksu pracy został uchylony, gdyż obowiązujący wymiar urlopu macierzyńskiego uzależniony jest wyłącznie od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu.

2. Przerwa w urlopie macierzyńskim

W art. 180 Kodeksu pracy dodane zostały przepisy § 6¹-6³ wprowadzające możliwość przerwania urlopu macierzyńskiego przez pracownicę oraz korzystania z urlopu macierzyńskiego przez pracownika — ojca wychowującego dziecko.

W przypadku gdy pracownica wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, po wykorzystaniu przez nią urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie, pracownikowi — ojcu wychowującemu dziecko — przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego, odpowiadającej okresowi pobytu pracownicy w szpitalu. W takim przypadku urlop macierzyński pracownicy przerywa się na okres, w którym z urlopu macierzyńskiego korzysta pracownik — ojciec wychowujący dziecko. Łączny wymiar urlopu macierzyńskiego wykorzystanego przez pracownicę i pracownika — ojca wychowującego dziecko — nie może jednak przekraczać wymiaru określonego w art. 180 § 1 Kodeksu pracy.

3. Zmiana wymiaru urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 183 § 1 Kodeksu pracy okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego został wydłużony i uzależniony do liczby dzieci przyjętych na wychowanie. Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

1) 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
2) 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
3) 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
4) 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
5) 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci,

nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.

Minimalny wymiar urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, w razie przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do ukończenia 7 lat albo odpowiednio 10 lat, ulega wydłużeniu do 9 tygodni.

II. Zmiany w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa — art. 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r.

1. Okres wyczekiwania

Od 1 stycznia 2009 r. okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, po upływie którego osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie nabywają prawo do zasiłku chorobowego, wynosi 90 dni.

2. Okres zasiłkowy dla ubezpieczonych, których niezdolność do pracy przypada na okres ciąży

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 8 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. od 1 stycznia 2009 r. okres zasiłkowy dla ubezpieczonych, których niezdolność do pracy przypada na okres ciąży, został wydłużony do 270 dni. Prawo do nowego, dłuższego, okresu zasiłkowego przysługuje, jeżeli dotychczasowy, 182-dniowy, okres zasiłkowy przysługujący ubezpieczonej w okresie ciąży, upłynął 31 grudnia 2008 r. lub po tej dacie. Ubezpieczona ma prawo do zasiłku chorobowego na podstawie zaświadczeń lekarskich na druku ZUS ZLA.

Wyjątek od tej zasady przewidziany jest w art. 17 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r., zgodnie z którym prawo do 270-dniowego okresu zasiłkowego nie przysługuje osobom, którym przed 1 stycznia 2009 r. została wydana przez ZUS decyzja przyznająca świadczenie rehabilitacyjne. Osobom tym przysługuje świadczenie rehabilitacyjne przyznane tą decyzją. Także gdy 182-dniowy okres zasiłkowy został przez ubezpieczoną wykorzystany przed 31 grudnia 2008 r. (najpóźniej 30 grudnia 2008 r.), to na wniosek ubezpieczonej złożony przed 1 stycznia 2009 r. albo po tej dacie zostanie ustalone prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na dotychczasowych zasadach.

3. Okresy wypłaty zasiłku macierzyńskiego

Z uwagi na zmiany w przepisach Kodeksu pracy dotyczące urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz wprowadzeniem dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego dokonano nowelizacji art. 29 ust. 5 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r., zapewniając prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres wszystkich tych urlopów.

4. Przerwa w urlopie macierzyńskim w związku z pobytem ubezpieczonej matki dziecka w szpitalu

Od 1 stycznia 2009 r. pracownikowi — ojcu wychowującemu dz...