Wcześniejsza emerytura dla 60-letnich mężczyzn urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. (obowiązuje od 8 maja 2008 r.)

W wyroku z dnia 23 października 2007 r. sygn. akt P 10/07 Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż: I. Art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.) w zakresie, w jakim nie przyznaje prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym mężczyźnie, który - odpowiednio jak kobieta, która nabywa to prawo po osiągnięciu wieku 55 lat i co najmniej 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego - osiągnął wiek 60 lat i co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, jest niezgodny z art. 32 i art. 33 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

II. Przepis wymieniony w części I wyroku, w zakresie w nim wskazanym, traci moc obowiązującą z upływem 12 (dwunastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Po ogłoszeniu tego wyroku mężczyźni, którzy ukończyli 60 lat i legitymowali się 35-letnim stażem ubezpieczeniowym masowo składali wnioski o przyznanie wcześniejszej emerytury. Organy rentowe odmawiały przyznania wcześniejszej emerytury z uwagi na brak podstawy prawnej, a więc ustawowego przepisu umożliwiającego pozytywne rozpatrzenie wniosku. W znacznej większości stanowisko ZUS podzielały sądy, które oddalały odwołania od decyzji organów rentowych odmawiających przyznania wcześniejszej emerytury, z uwagi na brak podstawy prawnej.

Realizując orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w dniu 28 marca 2008 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, która została opublikowana w Dz. U. Nr 67 z dnia 23 kwietnia 2008 r. Ustawa ta weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. z dniem 8 maja 2008 r. Począwszy zatem od tej daty istnieje podstawa prawna do przyznawania wcześniejszych emerytur 60-letnim mężczyznom, którzy spełniają warunki określone w art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą.

Dla kogo wcześniejsza emerytura?

Prawo do omawianej emerytury przysługuje ubezpieczonym – mężczyznom, urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. Oznacza to zatem, że emerytura ta może być przyznana mężczyźnie urodzonemu najpóźniej w dniu 31 grudnia 1948 r. Ukończenie wieku 60 lat do końca 31 grudnia 2008 r. nie jest zatem jednym z warunków, jakie trzeba spełnić do tej daty, a jedynie konsekwencją tego, że wcześniejsza emerytura pracownicza przysługuje ubezpieczonym urodzonym przed 1949 r.

Do kiedy trzeba spełnić warunki do wcześniejszej emerytury

Z art. 29 ustawy emerytalnej nie zawiera żadnych regulacji, określających datę, do której muszą być spełnione warunki do omawianej emerytury.
Dla uniknięcia wszelkich wątpliwości w tej kwestii zwracamy uwagę, że termin, do którego muszą być spełnione określone warunki, wymagane do przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej, dotyczy wyłącznie ubezpieczonych z tzw. średniej grupy wiekowej, a więc osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. Omawiana emerytura zostanie zatem przyznana także tym mężczyznom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., którzy np. wymagany staż ubezpieczeniowy osiągną w 2009 czy 2011 r.

Przykład: Ubezpieczony w dniu 1 listopada 2007 r. ukończył 60 lat. Chciałby przejść na emeryturę w marcu 2010 r. W dniu ukończenia wieku posiadał 33 lata okresów składkowych i 8 miesięcy okresów nieskładkowych. Od 1 grudnia 2007 r. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę i ma zamiar pracować u obecnego pracodawcy do przejścia na emeryturę. Ubezpieczony, po dopracowaniu 1 roku i 4 miesięcy spełni warunki do przyznania emerytury. Mógłby już wówczas – po dopracowaniu brakującego okresu - przejść na emeryturę. Może także, zgodnie ze swoim zamiarem, przejść na emeryturę w 2010 r. Będzie miał wtedy - przykładowo - w dniu 1 marca 2010 r. - 62 lata życia i 36-letni okres składkowy i nieskładkowy.

Należy także podkreślić, iż zgłoszenie wniosku o emeryturę po ukończeniu tzw. powszechnego wieku emerytalnego wpłynie jedynie na zmianę podstawy prawnej przyznania emerytury, nie zmieni się natomiast – odmiennie niż w przypadku osób z tzw. średniej grupy wiekowej – sposób obliczenia jej wysokości.

Przykład: Ubezpieczony w dniu 18 maja 2008 r. ukończył 65 lat. Wniosek o emeryturę złożył w dniu 5 maja 2008 r. Jest zatrudniony w ramach umowy o pracę od 3 lat i nadal pracuje. 35-letni okres składkowy i nieskładkowy osiągnął dopiero w dniu 19 maja 2008 r. Ubezpieczony nie spełniał warunków do przyznania emerytury dla mężczyzn w wieku 60 lat, ponieważ przed ukończeniem 65 lat nie posiadał 35-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. ZUS ustali prawo do emerytury powszechnej, na podstawie art.27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, od dnia 18 maja 2008 r., tj. od ukończenia 65 lat. Wysokość emerytury zostanie obliczona zgodnie z art.53 wymienionej ustawy.

Przypominamy, że w przypadku ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. wysokość emerytury wynosi:

- 24% kwoty bazowej, obowiązującej w dniu przyznania emerytury, 
- po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych, 
- po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresow nieskładkowych.

Warunki wymagane do przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej

Warunki wymagane do przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej, wskazane są w art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w brzmieniu nadanym – wskazaną na wstępie – ustawą zmieniającą z dnia 28 marca 2008 r.

Emerytura przysługuje mężczyznom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy:

- ukończyli 60 lat oraz 
- udowodnili co najmniej 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Od ubezpieczonych tych wymaga się ponadto, aby:

1) ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami oraz
2) w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Od ubezpieczonych, którzy przez cały wymagany okres podlegali ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy nie wymaga się spełnienia warunku pozostawania ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, w stosunku pracy, jak również posiadania co najmniej 6-miesięcznego okresu zatrudnienia w czasie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Należy także dodać, że wcześniejsza emerytura pracownicza przysługuje również ubezpieczonym – mężczyznom, urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy ukończyli wiek 60 lat, udowodnili co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy.

Wymagany wiek

Wiek wymagany do przyznania mężczyznom wcześniejszej emerytury pracowniczej wynosi 60 lat. Z uwagi na to, że emerytura przysługuje wyłącznie ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. - uprawnienia mogą uzyskać mężczyźni urodzeni nie później niż 31 grudnia 1948 r.

Wymagany staż ubezpieczeniowy

Wcześniejsza emerytura pracownicza przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych.
Przypominamy, że mężczyźni uznani za całkowicie niezdolnych do pracy, urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r. (jak wskazano wyżej mężczyznom urodzonym po 1948 r. emerytura ta nie przysługuje), muszą udowodnić 25 lat składkowych i nieskładkowych.

Przy ustalaniu uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowniczej uwzględnia się:

- okresy składkowe (art. 6 ustawy emerytalnej), 
- okresy nieskładkowe (art. 7 ustawy emerytalnej), 
- okresy uzupełniające, tj. prowadzenia gospodarstwa rolnego i pracy w tym gospodarstwie (art. 10 ustawy emerytalnej).

Należy także wskazać, że ustawa o emeryturach i rentach z FUS ściśle określa kolejność, w jakiej uwzględniane są poszczególne okresy. Aby mogło być ustalone prawo do emerytury bezwzględnie muszą być udowodnione okresy składkowe. Następnie przyjmuje się okresy nieskładkowe, ale wyłącznie w wymiarze nie przekraczającym 1/3 uwzględnionych okresów składkowych. Gdy okresy składkowe i nieskładkowe są niewystarczające do ustalenia uprawnień do emerytury – uzupełnia się je (w zakresie niezbędnym do 35 lat, a w przypadku całkowitej niezdolności do pracy – do 25 lat) okresami prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w tym gospodarstwie.

Warunek pozostawania ostatnio pracownikiem

Omawiana emerytura przysługuje wyłącznie pracownikom, a więc osobom, które ostatnio – przed zgłoszeniem wniosku o świadczenie – podlegały ubezpieczeniom społecznym z tytułu pozostawania w stosunku pracy.

Ograniczenie tych uprawnień wyłącznie do pracowników było przedmiotem wyroku Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z dnia 12 września 2000 r.,sygn.K.1/00 (Dz. U. z 2000 r. Nr 76, poz. 874) Trybunał orzekł, iż przepisy art. 29 i 46 ustawy emerytalnej są zgodne z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W uzasadnieniu do tego wyroku, Trybunał – m.in. stwierdził, iż "(...) zastosowanie kryterium ubezpieczenia pracowniczego, w powiązaniu z okresem ubezpieczenia poprzedzającego złożenie wniosku o emeryturę, stanowi wprawdzie zawężenie zakresu podmiotowego w zakresie wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, jednakże w rozpatrywanej sprawie kryterium to nie narusza zasad równości i sprawiedliwości społecznej".
Orzeczenie Trybunału miało istotne znaczenie, bowiem przecięło spór dotyczący zarówno tego, że wskazane przepisy są skierowane wyłącznie do pracowników, jak również tego, że okres ubezpieczenie pracowniczego musi być okresem bezpośrednio poprzedzającym złożenie wniosku o emeryturę.

Przy ocenie, czy spełniony jest warunek, że ubezpieczony ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o wcześniejszą emeryturę był pracownikiem, ZUS uwzględnia ostatni rodzaj pracy zarobkowej, z tytułu której podlegał on ubezpieczeniom społecznym.

Przykład: W czerwcu 2008 r. wniosek o emeryturę zgłosił 64-letni mężczyzna, który udowodnił 31-letni okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy, 2-letni okres pełnienia zasadniczej służby wojskowej oraz 3-letni okres inżynierskich studiów wyższych. Ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy z dniem 31 grudnia 2006 r., a od tego czasu sporadycznie wykonuje pracę w ramach umowy-zlecenia. ZUS odmówi przyznania wcześniejszej emerytury, bowiem ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, wnioskodawca podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia, a więc był zleceniobiorcą, a nie pracownikiem.

Przykład: W sierpniu 2008 r. wniosek o wcześniejszą emeryturę składa mężczyzna urodzony w 1947 r. Wnioskodawca udowodnił 8-letni okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy, 24 lata i 6 miesięcy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz 4 lata i 11 miesięcy okresow nieskładkowych (studia wyższe i okresy pobierania zasiłków chorobowych po 14 listopada 1991 r.). W okresie poprzedzającym zgłoszenie wniosku, począwszy od 1 stycznia 2001 r., ubezpieczony jest zatrudniony w ramach stosunku pracy. ZUS przyzna mu wcześniejszą emeryturę pracowniczą. Wnioskodawca udowodnił wymagany, co najmniej 35-letni staż pracy (posiada 37 lat i 5 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych), oraz w okresie poprzedzającym zgłoszenie wniosku pozostaje ostatnio w ubezpieczeniu pracowniczym, przy czym w ubezpieczeniu tym pozostaje co najmniej 6 miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Jak wyżej wskazano, w art. 29 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wymaga się, aby ubezpieczony był pracownikiem ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę.
Termin „ostatnio” nie oznacza okresu przypadającego bezpośrednio przed spełnieniem warunków do emerytury, czy też zgłoszeniem wniosku o to świadczenie. Stąd też, w przypadku osób, które w okresie bezpośrednio poprzedzającym przejście na emeryturę nie podlegały ubezpieczeniu, lub też pobierały świadczenie bądź zasiłek przedemerytalny albo rentę, powyższy warunek uważa się za spełniony, jeżeli ostatnim ubezpieczeniem, jakim osoby te były objęte, było ubezpieczenie pracownicze.

Przykład: W dniu 28 maja 2008 r. wniosek o wcześniejszą emeryturę pracowniczą zgłosił 62-letni rencista. Rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy pobiera od 2002 r. Przed przyznaniem renty – przez 8 lat – był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Przed podjęciem zatrudnienia przez 32 lata prowadził gospodarstwo rolne. W okresie pobierania renty zainteresowany nie wykonywał żadnej pracy zarobkowej. Bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę zainteresowany nie podlegał więc ubezpieczeniu pracowniczemu (nie pracował, pobierał rentę). Jednak ubezpieczenie to było ostatnim, jakim był objęty, a tym samym – wobec spełnienia pozostałych wymaganych warunków – organ rentowy przyzna mu wcześniejszą emeryturę pracowniczą.

Warunek pozostawania ostatnio pracownikiem nie jest jednak spełniony, jeżeli w okresie, kiedy ubezpieczony będąc uprawnionym do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego wykonywał działalność inną niż zatrudnienie w ramach stosunku pracy i z tytułu wykonywania tej działalności podlegał ubezpieczeniom społecznym.

Przykład: W czerwcu 2008 r. wniosek o emeryturę zgłosił 64-letni mężczyzna, uprawniony do świadczenia przedeme...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »